Κώστας Μπακογιάννης

Σύμφωνα με τον Δείκτη Κυκλοφορίας της TomTom, η μέση ταχύτητα κυκλοφορίας στην πόλη δεν ξεπερνά τα 24 χλμ./ώρα, με τον χρόνο διαδρομής για 10 χιλιόμετρα να ανέρχεται σε περίπου 23 λεπτά, ενώ τις ώρες αιχμής μπορεί να φτάσει τα 32 λεπτά. Αυτά τα δεδομένα υπογραμμίζουν την ανάγκη για μια ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος μεταφορών της πόλης.

Η πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων και η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των διαφόρων φορέων μεταφορών έχουν οδηγήσει σε αναποτελεσματικότητα και ασυνέπεια στις υπηρεσίες. Η απουσία ενός ενιαίου φορέα που να επιβλέπει και να συντονίζει τις μεταφορές έχει ως αποτέλεσμα την αλληλεπικάλυψη αρμοδιοτήτων και την καθυστέρηση στην υλοποίηση κρίσιμων έργων υποδομής.

Ένα επιτυχημένο παράδειγμα ενιαίας διαχείρισης είναι το Transport for London (TfL), που ιδρύθηκε το 2000. Ο TfL έχει βελτιώσει σημαντικά τη συνοχή και την απόδοση του δικτύου μεταφορών του Λονδίνου, καθώς είναι υπεύθυνος σε ρυθμιστικό και εκτελεστικό επίπεδο για όλες τις συγκοινωνίες, από το μετρό και τα λεωφορεία μέχρι τα ταξί και τις υπηρεσίες ποδηλάτων. Αντίστοιχα, ένας ενιαίος φορέας στην Αθήνα θα εξαλείψει την αλληλεπικάλυψη αρμοδιοτήτων και θα επιτρέψει την ταχύτερη και πιο ευέλικτη λήψη αποφάσεων.

Παρόμοια μέτρα έχουν ληφθεί και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Στο Παρίσι, η RATP (Régie Autonome des Transports Parisiens) έχει κεντρικό ρόλο στη διαχείριση των μέσων μαζικής μεταφοράς, από το μετρό και τα λεωφορεία μέχρι το τραμ και τον προαστιακό σιδηρόδρομο. Η RATP εργάζεται σε συνεργασία με τη Île-de-France Mobilités, τον οργανισμό που συντονίζει τις συγκοινωνίες σε όλη την περιοχή Île-de-France. Αυτό το μοντέλο συνεργασίας έχει ενισχύσει τη συνδεσιμότητα μεταξύ των μέσων μεταφοράς, καθιστώντας ευκολότερες τις μετακινήσεις για εκατομμύρια κατοίκους και τουρίστες, αναπτύσσοντας συνδυαστικές επιλογές.

Σύμφωνα με μελέτη της KPMG για το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών τον Ιανουάριο του 2023, προτείνεται η δημιουργία ενός Ενιαίου Μητροπολιτικού Οργανισμού Μεταφορών για την Αττική, που θα ενσωματώνει όλες τις αρμοδιότητες και ευθύνες των μεταφορών στην περιοχή. Αυτός ο οργανισμός θα ρυθμίζει και θα ελέγχει κάθε πτυχή των μεταφορών, από τον προγραμματισμό δρομολογίων και τη συντήρηση των υποδομών μέχρι τη θέσπιση και εφαρμογή κανόνων κυκλοφορίας.

Η δημιουργία ενός ενιαίου φορέα θα επιτρέψει την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος κομίστρων και τιμολόγησης, όχι μόνο για τα αμιγώς κρατικά Μέσα, αλλά και ευρύτερα. Στη Βιέννη, για παράδειγμα, η ενιαία κάρτα WienMobil προσφέρει πρόσβαση σε όλους τους τύπους μεταφορών – μετρό, τραμ, λεωφορεία και ακόμα και ποδήλατα και υπηρεσίες car sharing – διευκολύνοντας τους επιβάτες να κινούνται άνετα στην πόλη. Αντίστοιχα, στην Αθήνα, ένα ενιαίο εισιτήριο ή πάσο, που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κανείς για να μετακινηθεί και με ταξί ή με ένα όχημα διαμοιρασμού, θα έκανε τις μετακινήσεις πιο απλές και ευχάριστες.

Η στρατηγική ανάπτυξη υποδομών, όπως η επέκταση του μετρό, η βελτίωση των λεωφορειόδρομων και η ανάπτυξη ποδηλατοδρόμων, θα είναι πιο αποτελεσματική υπό την επίβλεψη ενός ενιαίου φορέα. Στην Κοπεγχάγη, για παράδειγμα, η μακροχρόνια επένδυση στους ποδηλατοδρόμους έχει κάνει την ποδηλασία κυρίαρχο μέσο μετακίνησης, με τεράστια οφέλη στην υγεία των πολιτών και στην ποιότητα του αέρα.

Η αυξημένη λογοδοσία και διαφάνεια από έναν ενιαίο φορέα μεταφορών θα επιτρέψει στους πολίτες να παρακολουθούν την απόδοση και τις βελτιώσεις υπηρεσιών. Στη Στοκχόλμη, για παράδειγμα, ο SL (Stockholm Public Transport) δημοσιεύει συχνά αναφορές απόδοσης, δίνοντας στους πολίτες πρόσβαση σε πληροφορίες για τη λειτουργικότητα των συγκοινωνιών και τις βελτιώσεις που γίνονται.

Η Αθήνα, όπως και άλλες πόλεις, αντιμετωπίζει περιβαλλοντικές προκλήσεις, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση. Η Βαρκελώνη έχει δημιουργήσει ζώνες χαμηλών εκπομπών, περιορίζοντας τα παλαιότερα και πιο ρυπογόνα οχήματα στο κέντρο της πόλης, ενώ επενδύει σε ηλεκτρικά λεωφορεία και ποδήλατα κοινής χρήσης. Ένας ενιαίος φορέας στην Αθήνα θα μπορούσε να αναλάβει ανάλογες πρωτοβουλίες για να μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα της πόλης.

Η δημιουργία ενός Ενιαίου Μητροπολιτικού Οργανισμού Μεταφορών για την Αττική είναι ένα φιλόδοξο αλλά ρεαλιστικό βήμα που θα μπορούσε να βελτιώσει τις δημόσιες συγκοινωνίες της πόλης, να ενισχύσει τη βιωσιμότητα και να δώσει στους Αθηναίους τις μεταφορές που τους αξίζουν.