Μάκης Πολλάτος

Από τα γεγονότα των τελευταίων ημερών και τις δημόσιες δηλώσεις των Τζο Μπάιντεν, Άντονι Μπλίνκεν, Βλαντίμιρ Πούτιν και των ηγεσίας του Πεκίνου δεν χρειάζεται και μεγάλη προσπάθεια για να αντιληφθείς ότι η παγκόσμια κατάσταση περιπλέκεται ανησυχητικά. Η νέα αμερικανική κυβέρνηση έχει δείξει τις προθέσεις της αφού στα εξωτερικά θέματα φαίνεται να ασχολείται κατά 70% με την Κίνα, 28% με την Ρωσία και μόλις κατά 2% με όλα τα άλλα διεθνή ζητήματα, παρατηρούσε έμπειρος διπλωμάτης.

Η Ουάσιγκτον αυστηροποιεί την στάση της απέναντι στην Μόσχα και στο Πεκίνο. Αν υποθέσουμε ότι αφορμή της αμερικανικής οργής απέναντι στη Ρωσία είναι η προσάρτηση της Κριμαίας και η φημολογούμενη ανάμειξη Ρώσων στις εκλογές των ΗΠΑ το ερώτημα είναι ποια θα είναι τα επόμενα βήματα της Ουάσιγκτον απέναντι στην Μόσχα. Ουδείς παραγνωρίζει ότι πρόκειται για τις δύο μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις του πλανήτη.

Από την άλλη, η ανοιχτή και δημόσια αντιπαράθεση των Αμερικανών με τους Κινέζους είναι προφανές ότι εκκινεί στην τεχνολογική και οικονομική εξάπλωση του Πεκίνου σε όλο τον πλανήτη. Αμερική και Κίνα είναι οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου.

Η σύγκρουση μόλις ξεκίνησε. Ουδείς μπορεί να προβλέψει εύκολα την κατάληξή της. Όσο κι αν κάποιοι προβλέπουν ότι η νέα ρητορική της αμερικανικής ηγεσίας θα βοηθήσει για να δημιουργηθεί μια νέα πλανητική ισορροπία, όσα πρωτοφανή συμβαίνουν θα επηρεάσουν όλους τους παγκόσμιους παίκτες, συνεπώς και την Ευρώπη, άρα και την Ελλάδα.

Οι Αμερικανοί θα ζητήσουν από τους Ευρωπαίους να ευθυγραμμιστούν μαζί τους σε όλα τα ζητήματα που θα επιλέξουν να πάνε σε κόντρα με τους Ρώσους και τους Κινέζους. Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ κάποια στιγμή στο κοντινό μέλλον θα απαιτήσουν από τους συμμάχους τους στην ΕΕ να επανεξετάσουν τις οικονομικές τους σχέσεις με την Κίνα, τις επενδύσεις του Πεκίνου στο εμπόριο και τα σχέδια τεχνολογικής συνεργασίας όπου το Πεκίνο μοιάζει να επιτυγχάνει παγκόσμια πρωτοπορία. Δεν φαίνεται να αργεί η ώρα που η Ουάσιγκτον θα θέσει το δίλημμα στους δυτικούς εταίρους και συμμάχους της «είσαι μαζί μας ή με τους άλλους;». Κι αυτό μπορεί να δημιουργήσει επικίνδυνες περιπλοκές σε μια σειρά από ζητήματα στα οποία υπάρχουν παγιωμένες σχέσεις συνεργασίας, από το εμπόριο, τους αγωγούς ενέργειας, τα λιμάνια, μέχρι τον τουρισμό. Οι ευρωπαϊκές χώρες θα κληθούν να επιλέξουν στρατόπεδο και τα πράγματα μπορεί να γίνουν πολύ δύσκολα προτού επιτευχθεί μια νέα παγκόσμια ισορροπία.

Όταν ξαναμοιράζεται ο κόσμος σε σφαίρες επιρροής είναι πάντα καλό να βρίσκεσαι στην σωστή πλευρά της ιστορίας. Το ερώτημα είναι όμως τι θα αποφασίσεις σε τομείς όπου ο ισχυρότερος παγκόσμιος παίκτης θα αξιώσει να αλλάξεις την πολιτική σου και να αναθεωρήσεις τις αποφάσεις σου. Είναι καλό για μια χώρα με το μέγεθος της Ελλάδας να πατάει μόνο σε μία βάρκα;

Πώς θα αντιδράσουν η Κίνα με την Ρωσία; Μήπως η τακτική της Ουάσιγκτον οδηγήσει την Μόσχα στην αγκαλιά του Πεκίνου; Ποια στάση θα τηρήσουν χώρες όπως η Τουρκία, που συνεργάζεται στενά με την Ρωσία στο μέτωπο της Ρωσίας, της Λιβύης; Κι αν οι Αμερικανοί απαιτούν από τους Τούρκους να εγκαταλείψουν τα ρωσικά αντιαεροπορικά S-400, δεν πρέπει η διοίκηση Μπάιντεν να ασχοληθεί και με άλλα θέματα, όπως για παράδειγμα το ρωσικό πυρηνικό εργοστάσιο που χτίζεται στο Ακουγιου της Τουρκίας; Η Ρωσία, με μια απλή ανάγνωση των επίσημων δεικτών, δεν είναι όσο οικονομικά ισχυρή νομίζουν κάποιοι, αφού το ΑΕΠ της είναι μικρότερο της Ιταλίας. Από πού θα διεκδικήσει στήριξη ο Πούτιν; Θα εγκαταλείψει εύκολα η Κίνα την προσπάθεια προσεταιρισμού αδύναμων χωρών με τις οποίες έχει εγκαθιδρύσει σχέσεις οικονομικής συνεργασίας μέσω επενδύσεων ή της ανάπτυξης του δικτύου 5G που θα επιτρέψει την πρόσβαση του παρόχου σε ευαίσθητες πληροφορίες, κρίσιμα και απόρρητα κρατικά δεδομένα;

Προφανώς δεν ζούμε στην παράνοια του Ψυχρού Πολέμου, όμως οι ωδίνες του τοκετού της νέας τάξης πραγμάτων θα είναι μεγάλες. Και η κατάσταση θα γίνει ακόμη πιο περίπλοκη μέχρι να συνομολογηθεί μια νέα ισορροπία μεταξύ των ισχυρών του πλανήτη στον κόσμο που αναδύεται έπειτα από την τρομακτική πανδημία του κορωνοϊού.