Μάκης Πολλάτος

Από το πρωθυπουργικό γραφείο έχουν δοθεί σαφείς οδηγίες στον υπουργό Εθνικής Άμυνας Νίκο Παναγιωτόπουλο, στον υφυπουργό Εθνικής Άμυνας Αλκιβιάδη Στεφανή και στον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο να αντιδράσουν μεθοδικά, με αυτοσυγκράτηση και να σχεδιάσουν τις ισοδύναμες κινήσεις της ελληνικής πλευράς με τέτοιον τρόπο που να διατηρούν τον έλεγχο της κατάστασης. Το επεισόδιο της 31ης Ιανουαρίου θεωρήθηκε σαν μια καλή άσκηση επί χάρτου αλλά και «μετά στρατευμάτων» ώστε να δοκιμαστούν στρατηγικές, αντιδράσεις, επιχειρησιακά σχέδια και να εντοπιστούν πιθανές δυσλειτουργίες, καθυστερήσεις, σφάλματα και τακτικές που έχουν περιθώρια βελτίωσης, ακόμη και στο πεδίο της επικοινωνιακής διαχείρισης.«Αυτό που έγινε με το «Oruc Reis» ήταν testing των αντιδράσεων της ελληνικής πλευράς. Η τουρκική κυβέρνηση έστειλε ένα ερευνητικό πλοίο στο πιο απομακρυσμένο σημείο του FIR Αθηνών, όπου χρειάζονταν ώρες για να κινηθούν οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις με επιδίωξη να διαπιστώσει ποια θα είναι η απάντηση της κυβέρνησης Μητσοτάκη» λέει στο ΘΕΜΑ διπλωματικός παράγοντας από τον οποίο ζητήσαμε να αποκωδικοποιήσει τον πλου του τουρκικού ερευνητικού.

«Πώς νομίζεις ότι εντοπίσαμε την αλλαγή πορείας του «Oruc Reis» από τα διεθνή ύδατα στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη προς το FIR Αθηνών και πάντοτε εντός διεθνών υδάτων; Μέσω του αυτόματου συστήματος αναγνωρίσεως των πλοίων AIS (automatic identification system). Αν ήθελαν να κάνουν έρευνες ή άλλες θαλάσσιες εργασίες χωρίς να τους δούμε θα μπορούσαν να έχουν σβήσει το AIS του πλοίου» εξηγεί στο ΘΕΜΑ κυβερνητικός αξιωματούχος επιχειρηματολογώντας ότι η Άγκυρα δεν επεδίωκε να προκαλέσει την ελληνική κυβέρνηση ούτε και είχε σχεδιάσει σεισμικές έρευνες στο πιο απομακρυσμένο σημείο του FIR Αθηνών για την 31η Ιανουαρίου. Σύμφωνα με την ερμηνεία που δίνει το συγκεκριμένο στέλεχος, αν ο Ταγίπ Ερντογάν είχε αποφασίσει να ξεκινήσει θαλάσσιες έρευνες άνωθεν ελληνικής υφαλοκρηπίδας τότε οι παράκτιοι σταθμοί θα είχαν εκδώσει NAVTEX και το πλήρωμα του τουρκικού πλοίου θα υλοποιούσε την αποστολή του, αγνοώντας τις εκκλήσεις της ελληνικής φρεγάτας «Νικηφόρος Φωκάς» να αποχωρήσει από την περιοχή. Οι Τούρκοι που επέβαιναν στο «Oruc Reis» απάντησαν άλλωστε στους αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού με τους οποίους επικοινώνησαν ότι δεν δέχονται ότι ο πλους τους ήταν σε ελληνική υφαλοκρηπίδα και διακίνησαν τον ισχυρισμό ότι η πορεία τους ήταν εντός τουρκικής υφαλοκρηπίδας. Η περιοχή του FIR Αθηνών όπου κινήθηκε το «Oruc Reis» στις 31 Ιανουαρίου ήταν άλλωστε εντός της περιοχής που περικλείεται από τα εξωτερικά όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας που ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ πρέσβης Φεριντούν Σινιρλίογλου δήλωσε ότι εκτείνεται η τουρκική κυριαρχία με επιστολή από 13 Νοεμβρίου 2019. Η επιστολή Σινιρλίογλου ήταν το πρώτο βήμα με το οποίο η Άγκυρα προσπάθησε να δημιουργήσει τετελεσμένα σε βάρος της Αθήνας και της Λευκωσίας αφού ανακοίνωσε μονομερώς ότι το δυτικό όριο της τουρκικής υφαλοκρηπίδας είναι στον 28ο Μεσημβρινό ο οποίος «κόβει» κάθετα την Ρόδο!

Με δεδομένη την προσπάθεια των Τούρκων να σφετεριστούν ολόκληρη την περιοχή μέχρι τον 28ο Μεσημβρινό σαν μέρος της υποτιθέμενης «Γαλάζιας Πατρίδας» τους εγκλωβίζοντας το Καστελόριζο σε μια ζώνη τουρκικής δικαιοδοσίας, ο «δοκιμαστικός» πλους του «Oruc Reis» δεν μοιάζει και πολύ με άσκοπη περιπλάνηση.
«Το επόμενο βήμα της πλευράς του Ταγίπ Ερντογάν θα είναι πολύ πιο προκλητικό. Ενδεχομένως εμφανιστεί πάλι ένα ερευνητικό πλοίο, χωρίς συνοδεία τουρκικών φρεγατών οι οποίες μπορεί να βρίσκονται σε απόσταση 30 ναυτικών μιλίων, για να επιχειρήσει έρευνες σε κάποια θαλάσσια περιοχή που η Άγκυρα έχει εντάξει μονομερώς σε τουρκικές θαλάσσιες ζώνες ώστε η ελληνική κυβέρνηση να προκληθεί να αντιδράσει και να κάνει το πρώτο βήμα που θα οδηγήσει σε εμπλοκή» προβλέπει διπλωματικός παράγοντας. «Οι Τούρκοι κλιμακώνουν και αναβαθμίζουν τις απαιτήσεις τους, για να πάρουν στο τέλος αυτό που θέλουν, δηλαδή συζήτηση για γκρίζες ζώνες, αποστρατιωτικοποιημένα νησιά, εύρος ελληνικών χωρικών υδάτων και εναέριου χώρου και κυρίως συρρίκνωση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας» σημειώνει ο έμπειρος παράγοντας και καταλήγει: «Ο Ερντογάν βάζει πράγματα πάνω στο τραπέζι ώστε την ώρα που θα αναγκαστείς να καθίσεις για να συνομιλήσεις να έχει θέσει 20 ζητήματα, γνωρίζοντας ότι τα μισά θα τεθούν εκτός διαπραγμάτευσης και τελικώς από τα 10 που θα συζητηθούν να κερδίσει στα 6-7 όπου στόχευε εξ αρχής».

Ο συγκεκριμένος διπλωματικός παράγοντας, ο οποίος βρίσκεται σε επικοινωνία με το πρωθυπουργικό περιβάλλον, δεν συμμερίζεται την κυρίαρχη άποψη που επικρατεί στο Μέγαρο Μαξίμου και τα υπουργεία Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών ότι τις τελευταίες ημέρες υπάρχει αποκλιμάκωση της έντασης που δημιουργούν οι Τούρκοι κι ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θα συγκρατηθεί επιλέγοντας να μην υλοποιήσει τις απειλές του για έναρξη ερευνητικών γεωτρήσεων και σεισμικών ερευνών στις θαλάσσιες περιοχές που περιλαμβάνονται στο μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης. «Το ρολόι έχει ενεργοποιηθεί και ο χρόνος μετρά αντίστροφα» σημειώνει και με κυνικό ρεαλισμό υποστηρίζει ότι επειδή καμία ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να αποδεχθεί διαπραγμάτευση για το σύνολο των ζητημάτων που αξιώνουν οι Τούρκοι και κανένα κόμμα της αντιπολίτευσης δεν μπορεί να συναινέσει στην συζήτηση των διεκδικήσεων της Άγκυρας αυξάνονται με αριθμητική πρόοδο οι πιθανότητες ενός θερμού επεισοδίου που θα εξαναγκάσει την Αθήνα να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου εφ’ όλης της ύλης. «Ο Ερντογάν αισθάνεται ότι έχει το πάνω χέρι και γι’ αυτό πιέζει την ελληνική πλευρά με τους μετανάστες, το «Oruc Reis» και προειδοποιεί για την αποφασιστικότητά του να προχωρήσει σε σεισμολογικές έρευνες και εργασίες γεωτρήσεων στις περιοχές που περιλαμβάνονται στη συμφωνία που έχει συνάψει με την λιβυκή κυβέρνηση του Φαγιέζ αλ Σαράζ» αναφέρει ο συνομιλητής μας.

Η κυρίαρχη άποψη στην Αθήνα
Ο αντίλογος στην άποψη αυτή είναι ότι αν αποφασίσει να τραβήξει το σκοινί στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ο Ερντογάν θα το κάνει μεγαλοφώνως και όχι σιωπηρά, ούτε λειτουργώντας υπό συνθήκες μυστικοπάθειας. «Υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι μαζοχιστικά επιθυμούν να δουν να γίνεται επεισόδιο Ελλάδας-Τουρκίας και είναι έτοιμοι να βρίσουν τους πολιτικούς σαν προδότες αν τα πράγματα φτάσουν σε αυτό το σημείο» επισημαίνει στο ΘΕΜΑ κυβερνητικό στέλεχος καταγγέλλοντας ακόμη και δημοσιογράφους σαν συμμετέχοντες στο εθνολαϊκιστικό παιχνίδι. «Είναι ορισμένοι που απ’ τη μια θέλουν να ρίχνουμε από μακριά στεφάνι στα Ίμια στη μνήμη των ηρώων Καραθανάση, Βλαχάκου, και Γιαλοψού και απ’ την άλλη κάνουν με το παραμικρό κριτική στην προσπάθεια να δημιουργήσουμε ένα σκληροτράχηλο στράτευμα» συνεχίζει ο συνομιλητής μας.

Η ώρα των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης
Υπό τις συνθήκες αυτές στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας έχει ξεκινήσει πυρετώδης προετοιμασία της ομάδας των αξιωματικών οι οποίοι από τις 17 μέχρι τις 21 Φεβρουαρίου θα αναλάβουν την εκπροσώπηση της Ελλάδας στις συνομιλίες για την υλοποίηση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) με την Τουρκία. «Τα ΜΟΕ είναι κάτι που θέλουν όλοι για να αποκλιμακωθεί η ένταση, χρειάζεται όμως προσοχή γιατί ξέρουμε ότι ίσως οι Τούρκοι προσπαθήσουν να περάσουν κάτι από την πίσω πόρτα» λέει κυβερνητικό στέλεχος για τις συνομιλίες των ανωτάτων αξιωματικών από την Ελλάδα και την Τουρκία που θα ξεκινήσουν σε οκτώ ημέρες στην Αθήνα.

Πρόσωπα εκτός του χώρου των ενόπλων δυνάμεων προειδοποιούν ότι η ευρεία σύνθεση των αντιπροσωπειών που θα αναλάβει τις συζητήσεις για τα στρατιωτικά ΜΟΕ στερεί τη δυνατότητα ελιγμών και δημιουργεί ένα ολισθηρό πλαίσιο που κρύβει κινδύνους. «Είναι σημαντικό ότι ξαναρχίζουν συνομιλίες για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, χρειάζεται να ανοίξουν δίαυλοι επικοινωνίας που δεν υπήρχαν τα προηγούμενα χρόνια» λέει παράγοντας με πολυετή εμπειρία στον χειρισμό σύνθετων ελληνοτουρκικών ζητημάτων.

Τα Ίμια κι οι υπαινιγμοί Ερντογάν για πειθαναγκασμό της ελληνικής πλευράς
Στο πλαίσιο της προπαγάνδας, ο πρόεδρος της Τουρκίας την προηγούμενη Τετάρτη ισχυρίστηκε ότι φέτος δεν ζήσαμε κρίση στα Ίμια «επειδή τηρήσαμε μια συγκεκριμένη στάση. Δηλώσαμε πως αν γίνει κάποια κίνηση όπως στο παρελθόν τότε θα απαντήσουμε διαφορετικά, και θα δείτε πως αν η Ελλάδα δεν κάνει κάτι στα Ίμια δεν θα γίνει και από την πλευρά μας» υποστήριξε ο Ταγίπ Ερντογάν.

Μάλιστα, η προαναγγελία του προέδρου της Τουρκίας ότι ο Χουλουσί Ακάρ επρόκειτο να τηλεφωνήσει στον ομόλογό του υπουργό Άμυνας της Ελλάδας Νίκο Παναγιωτόπουλο «για να τον ευχαριστήσει και για να συνεχιστεί αυτή η διαδικασία στα Ίμια και στα υπόλοιπα νησιά» θεωρήθηκε σαν έμμεση προσπάθεια της Άγκυρας να παρουσιάσει σαν γκρίζες ζώνες κι άλλα νησιά ή νησίδες στο Αιγαίο.

Η ελληνική κυβέρνηση διαχειρίστηκε το ζήτημα που προέκυψε από τις δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν με τρόπο που έκανε έξω φρενών πρόσωπα κοντά στον πρωθυπουργό. Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος, λίγες ημέρες μετά το σκετσάκι στο οποίο παρουσίαζε τον πρωθυπουργό να αγωνιά για τον πλου του «Oruc Reis» και να του συστήνει ψυχραιμία, σκηνοθετώντας μια παράσταση που έμοιαζε με σκιαμαχία και η οποία είναι αμφίβολο ότι είχε την έγκριση του Κυριάκου Μητσοτάκη, εμφανίστηκε να συνομιλεί με δημοσιογράφο και να χαρακτηρίζει ψέμα τους ισχυρισμούς Ερντογάν, την ώρα που ο υπουργός Εξωτερικών διευκρίνιζε ότι οι συνεννοήσεις με τους Τούρκους είναι στο πλαίσιο της έκφρασης ευχών «για την μη δημιουργία εντάσεων».

Τα ελληνοτουρκικά θέματα βρίσκονται σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο όπου τα μέλη της κυβέρνησης πρέπει να αποδείξουν τις ικανότητές τους να χειριστούν τα προβλήματα αποτελεσματικά, ακόμη κι αν δεν έχουν την απαιτούμενη εμπειρία ή τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις. Και σε αυτή τη φάση δεν υπάρχουν περιθώρια για άγαρμπους χειρισμούς, ή λεονταρισμούς αφού η κυβέρνηση -που κατά δήλωση του Νίκου Δένδια στην υπόθεση του «Oruc Reis» δεν αρίστευσε στην επικοινωνία- καλείται να αριστεύσει επί της ουσίας, χωρίς να χρειάζεται η επίκληση των υπερφυσικών ικανοτήτων του Θεού…