Μανώλης Χριστοδουλάκης

Και για αυτό ξεκινάω με μία θέση αρχής. Ναι μεν το Σύνταγμα δεν προσδιορίζει ιεράρχηση δικαιωμάτων, όπως για παράδειγμα του δικαιώματος συλλογικής έκφρασης, έναντι αυτού της απρόσκοπτης καθημερινής κοινωνικής και οικονομικής λειτουργίας, όμως λόγω των δικών μας ιστορικών, ιδεολογικών και πολιτικών αναφορών, η βάση συζήτησης μας ξεκινάει από το ότι η συλλογική διεκδίκηση, η πολιτική συνάθροιση, η διαμαρτυρία, η διαδήλωση, η πορεία, είναι αναπόσπαστο στοιχείο μιας σύγχρονης ευνομούμενης δημοκρατίας. Και φυσικά, δεν ταυτίζεται εκφυλιστικά, όπως ίσως κάνουν σκοπίμως κάποιοι, με 10-20 μπαχαλάκηδες, επί των οποίων η δημοκρατική αλλά και αισθητική μας κουλτούρα έχει πολλάκις τοποθετηθεί. Και αυτή, λοιπόν, είναι η βάση της συζήτησης για να πάμε παρακάτω.

Η πρώτη παραδοχή που πρέπει να γίνει αφορά στο κατά πόσον το θέμα των συναθροίσεων και διαδηλώσεων χρίζει ρυθμιστικού πλαισίου ή όχι. Εδώ, θεωρώ πως η απάντηση είναι σχετικά απλή. Όταν σε όλη τη Μεταπολίτευση δεν έχει εκδοθεί ποτέ εκτελεστικός νόμος του Άρθρου 11 του Συντάγματος που κατοχυρώνει το δικαίωμα των συναθροίσεων, με αποτέλεσμα να βρίσκεται ακόμα σε ισχύ νομοθετικό διάταγμα από το 1971 και την περίοδο της χούντας, είναι λογικό να προκύπτει η ανάγκη ρυθμιστικού πλαισίου (με την έννοια της ρύθμισης, φυσικά, και επί της αρχής να είναι και αυτή καθ’ αυτή συνυφασμένη και ως πλαίσιο προστασίας με τις ιδεολογικές μας αρχές). Ανάγκη ρυθμιστικού πλαισίου, επί του οποίου, βέβαια, δεν ανακαλύψαμε σήμερα την Αμερική. Το ΠΑΣΟΚ την έχει ήδη κατά το παρελθόν – και όχι μάλιστα το πρόσφατο – αναγνωρίσει και επιχειρήσει να την αποτυπώσει νομοθετικά, τόσο το 2001 με Πρωθυπουργό τον Κ. Σημίτη, όσο και το 2011 με Πρωθυπουργό τον Γιώργο Παπανδρέου. Προσπάθειες που, ωστόσο, για άλλους λόγους, δεν κατέληξαν σε θεσμικό πλαίσιο.

Πριν λίγες μέρες, λοιπόν, η ΝΔ, φυσικά πάντα με εντελώς διαφορετική σκοπιμότητα και ατζέντα, έφερε στη Βουλή το δικό της Σχέδιο Νόμου. Σχέδιο Νόμου με βαθιά αυταρχικά και αντιδημοκρατικά χαρακτηριστικά, όχι ως μορφή ριζοσπαστικής συνθηματολογίας, αλλά τεκμηριωμένα για λόγους που θα εξηγηθούν στη συνέχεια.

Και εδώ είναι που μπαίνει το μεγάλο ερώτημα. Αρεστός ή χρήσιμος; Και αυτό το ερώτημα μεταφράζεται στο εξής δίλημμα για την πολιτική σου επιλογή. Απόρριψη και «χουντο»-αφορισμός ή μάχη.

Ας πάρουμε την πρώτη επιλογή. Να βροντοφωνάξουμε το «όχι» στο αντιδημοκρατικό νομοσχέδιο. Έστω ότι το φωνάξαμε. Και δυνατά. Και πάρα πολύ δυνατά. Αύριο το πρωί, Παρασκευή 10 Ιουλίου, θα ισχύει νόμος του κράτους ο οποίος αντί να ρυθμίζει, καταργεί ουσιαστικά τις διαδηλώσεις. Από αύριο το πρωί, η αστυνομία θα μπορεί, με μία απλή συμβουλευτική γνωμοδότηση του Δημάρχου, να απαγορεύσει μόνη της οποιαδήποτε διαδήλωση επιθυμεί. Από αύριο το πρωί, η αστυνομία θα μπορεί να διαλύσει μόνη της οποιαδήποτε διαδήλωση επιθυμεί. Από αύριο το πρωί, με την ισχύ του ιδιώνυμου αδικήματος, οποιοσδήποτε παρευρίσκεται σε χαρακτηρισμένη – κατά τον παραπάνω τρόπο – παράνομη διαδήλωση, θα διώκεται ποινικά. Από αύριο το πρωί, θα απαγορεύονται de facto οι αυθόρμητες συγκεντρώσεις, όπως λ.χ. τα καλέσματα από τα social media. Από αύριο το πρωί, ο διοργανωτής της διαδήλωσης θα απειλείται με τη διάταξη της αστικής ευθύνης, καλούμενος να αποδείξει ότι είχε ο ίδιος λάβει τα αναγκαία μέτρα περιφρούρησης. Σήμερα το βράδυ, λοιπόν, θα κοιμόμασταν ήσυχοι, αλλά από αύριο το πρωί θα υπήρχε σοβαρό ζήτημα δημοκρατίας και έκφρασης στη χώρα.

Εμείς, λοιπόν, κάναμε τη δεύτερη επιλογή. Είναι η επιλογή της μάχης. Αυτή που δεν μένει στη ρητορική αλλά διεκδικεί να αλλάζει τα πολιτικά αποτελέσματα. Γιατί την αναμφισβήτητη αξία της συλλογικής διεκδίκησης όπως και η ίδια επιτάσσει, την υπερασπίζεσαι και την υπηρετείς στην πράξη, όχι μόνο στα λόγια. Και ακριβώς επειδή εμείς κάναμε την επιλογή να δώσουμε στη Βουλή τη μάχη, στην πράξη, αλλάξαμε το νομοσχέδιο αυτό, το ξαναγράψαμε από την αρχή και ανατρέψαμε τα πολιτικά του αποτελέσματα. Βάλαμε απαρέγκλιτα θεσμικά εχέγγυα για τα ζητήματα απαγόρευσης και διάλυσης των συγκεντρώσεων, με παρουσία και απόφαση ανώτερων ανεξάρτητων θεσμικών δικαστικών αρχών, του Προέδρου των Πρωτοδικών και Εισαγγελικού λειτουργού αντίστοιχα. Εξαλείψαμε τη διάταξη περί ιδιώνυμου αδικήματος που απειλούσε τους συμμετέχοντες σε παράνομα χαρακτηρισμένες πορείες, και κατοχυρώσαμε την επί της αρχής νομιμότητα των αυθόρμητων συγκεντρώσεων.
Σήμερα καταθέσαμε τροπολογία στη Βουλή, για την κατάργηση της διάταξης για αστική ευθύνη του οργανωτή συνάθροισης. Για την απαγόρευση χρήσης χημικών για τον περιορισμό ή τη διάλυση συγκεντρώσεων από τις αστυνομικές αρχές. Αλλά και για την εξαίρεση από το ρυθμιστικό πλαίσιο των συναθροίσεων που οργανώνονται από πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούνται στη Βουλή, αλλά και από τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις. Και θα συνεχίσουμε να δίνουμε τη μάχη.

Και αν στην προηγούμενη επιλογή το βράδυ θα κοιμόμασταν ήσυχοι πριν την «καταιγίδα», σήμερα θα κοιμηθούμε αποφασισμένοι. Ότι όπως ο πολιτικός μας χώρος πάντα έδινε τις μάχες στην πράξη, έτσι κάναμε και σήμερα.
Έχουμε υπάρξει πολλές φορές αρεστοί, αλλά και όταν δεν ήμασταν, οι επιλογές μας υπαγορεύονταν από αυτό που εμείς θεωρούσαμε καλύτερο. Για τη χώρα, για την κοινωνία, για τους πολίτες, για τη δημοκρατία. Το κάναμε στα εύκολα, το κάναμε και στα πιο δύσκολα, όταν η παράταξη μόνη της προσφάτως σήκωσε το βάρος της κρίσης, όταν έδωσε τη μάχη για την πατρίδα.
Άρα, λοιπόν, ανεξάρτητα από το πότε ήμασταν αρεστοί, ήμασταν πάντα χρήσιμοι. Και αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε.

Υ.Γ. Φυσικά, και εγώ, όπως φαντάζομαι και πολλοί άλλοι, μπορεί να έχουμε τα δικά μας φίλτρα, ιδεολογικά, πολιτικά, αισθητικά. Μπορεί να έχουμε τις δικές μας ευαισθησίες, ισχυρότερες ή ασθενέστερες, τις δικές μας εικόνες που μεταφράζονται σε συναισθήματα και πολιτικούς συμβολισμούς. Και φυσικά πάντα μπορεί να συμφωνούμε ή να διαφωνούμε, και αυτό ο χώρος δεν θα το χάσει ποτέ. Τη δυνατότητα να συζητάει, να διαφωνεί, να συνθέτει. Αρκεί η τοποθέτηση να είναι πολιτική, και βέβαια, να είναι παρούσα, γιατί… κανείς δεν «εδοξάσθη» κρυπτόμενος. Πέραν του προσωπικού μου, λοιπόν, απόλυτου σεβασμού και στήριξης στις αποφάσεις της κοινοβουλευτικής ομάδας, γιατί έτσι λειτουργούν τα δημοκρατικά κόμματα, νομίζω ότι μαζί με τις διαφορετικές προσλαμβάνουσες και προσεγγίσεις του καθενός, μπορούμε να συμφωνήσουμε τουλάχιστον σε ένα πράγμα. Ότι στο δίλημμα της τιτλοφόρησης, είμαστε όλοι περήφανοι που βρισκόμαστε στην ίδια μεριά της ιστορίας.