To βραχιόλι του Όσβαλντ

Είναι γνωστό ειδικότερα, ότι η ηλεκτρονική επιτήρηση κρατουμένων αποτελεί παγκοσμίως έναν εναλλακτικό τρόπο έκτισης ποινής ή κράτησης υποδίκων, που μπορεί να επιτρέπει στον κρατούμενο να εργάζεται ή σπουδάζει ή ακόμη, να λαμβάνει ευκολότερα άδειες από τη φυλακή.

Εντάσσεται στις καινοτόμες τεχνολογίες που με ζήλο προωθεί η πολυεθνική επιχειρηματική δραστηριότητα στο χώρο των ποινών και της ασφάλειας, όπως συμβαίνει με διαδεδομένο πια τρόπο με τις ψηφιακές αναγνωρίσεις προσώπων και συρράξεων, τις κάμερες σώματος, την ψηφιοποίηση δεδομένων για την υποβοήθηση αποφάσεων, τους ηλεκτρονικούς περιμετρικούς ελέγχους, το διαδίκτυο των πραγμάτων κ.λπ.

Έχει μάλιστα παρατηρηθεί ότι η αγορά αυτή όλο και περισσότερο ιδιωτικοποιεί λειτουργίες που παραδοσιακά εντάσσονταν στον σκληρό πυρήνα της κρατικής εξουσίας, στον οποίο ανήκει και η εκτέλεση των ποινών.
Όμως, η αποτελεσματικότητα του «βραχιολιού» δεν είναι αντίστοιχη της αποτελεσματικότητας του ιδιωτικού τομέα να δημιουργεί συνεχώς νέες ανάγκες και νέες προτάσεις για την ασφάλεια.

Και αυτό γιατί σε χώρες όπως οι Η.Π.Α. ή το Ηνωμένο Βασίλειο, οι παραβιάσεις «του βραχιολιού» φθάνουν -κατά περιόδους ή κατηγορίες κρατουμένων- στο ποσοστό του 33%, ακόμα δε και στο εντυπωσιακό 50%, γεγονός που σημαίνει ότι ο ένας στους τρεις ή δύο κρατουμένους παραβιάζει με κάποιο τρόπο την ηλεκτρονική επιτήρηση.

Αν δε, προστεθεί σε αυτά και η πλεονεξία του ιδιωτικού τομέα, όπως για παράδειγμα συνέβη στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2013 με το μεγάλο σκάνδαλο δύο εταιριών ηλεκτρονικής επιτήρησης που χρέωναν παράνομα τα αγγλικό δημόσιο με εικονικές επιτηρήσεις για μια δεκαετία και αναγκάστηκαν γι’ αυτό να επιστρέψουν περίπου 180.000.000 λίρες ως αποζημιώσεις, κατανοεί κανείς ότι χρειάζεται αυστηρός δημόσιος έλεγχος και εντατική εποπτεία σε κάθε ιδιωτικοποιημένη λειτουργία των υπηρεσιών ασφάλειας.

Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορούν να παραγνωριστούν τα οφέλη για το γενικό πληθυσμό κρατουμένων από την ηλεκτρονική επιτήρηση, αφού διευκολύνεται η κοινωνική επανένταξη, μειώνεται ο στιγματισμός και θεωρητικά, μειώνεται ο υπερπληθυσμός των φυλακών.

Βέβαια στη χώρα μας, τα στοιχεία από τα τρία χρόνια λειτουργίας του «βραχιολιού» δεν είναι ενθαρρυντικά. Αυτή τη στιγμή μόλις 20 άτομα φέρουν τη συσκευή επιτήρησης από τα οποία τα 19 για λόγους σπουδαστικούς. Ο ένας που το έφερε για άλλο λόγο, δηλαδή ο Όσβαλντ, μάλλον βρίσκεται ήδη εκτός Ελλάδας, εκτός και αν η πράξη του ήταν παρορμητική, γεγονός ασύμβατο με την μεθοδική συγκρότηση ενός τραπεζίτη.

Να θυμίσουμε ότι η παραβίαση αυτή, από όσο γνωρίζουμε, είναι η τρίτη, μετά τη διαφυγή κρατουμένης για το σκάνδαλο Energa - Hellas Power και ενός ακόμη κρατουμένου στη Θεσσαλονίκη, του οποίου η παραβίαση φέρεται να μη γνωστοποιήθηκε -άγνωστο γιατί- στον τύπο.

Πρέπει τελικά να τονιστεί ότι με τη χρήση του «βραχιολιού» δεν αναμένονται θαύματα. Γιατί τούτο δεν αποτελεί τον απόλυτο τρόπο για την κράτηση του καταδίκου ή υποδίκου στο σπίτι του. Δηλαδή, δεν είναι κατασκευασμένο για να αποτρέπει τις διαφυγές. Είναι απλά ένα μέσο για μια εντατική επιτήρηση ώστε αφενός ο κρατούμενος να παρεμποδίζεται σε παράνομες δραστηριότητες που θα μπορούσε να έχει εκτός του χώρου περιορισμού, αφετέρου αν παραβιάσει τη συσκευή, να ειδοποιούνται άμεσα οι αστυνομικές αρχές για την καταδίωξή του και τη λήψη μέτρων αποφυγής διαφυγής του από τη χώρα.

Συμπερασματικά, ο χαμηλός αριθμός των κρατουμένων που βρίσκονται υπό ηλεκτρονική επιτήρηση δείχνει ότι η δικαιοσύνη δεν εμπιστεύεται αυτή την ιδιωτική λειτουργία, ενώ περιπτώσεις σαν κι αυτή του Όσβαλντ, που ενισχύουν την αίσθηση εμπαιγμού της δικαιοσύνης και ατιμωρησίας, θα κάνουν ακόμη πιο επιφυλακτικούς τους δικαστικούς λειτουργούς που θα αντιμετωπίσουν παρόμοια αιτήματα.

--------------------------------------------
*Ο Μαρίνος Σκανδάμης είναι Διδάκτωρ Νομικής-Δικηγόρος, π. Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Δικαιοσύνης