Μιχάλης Στούκας

Μία από τις δηλώσεις των, λεγομένων, επωνύμων που συζητήθηκε πριν λίγες μέρες ήταν αυτή του ηθοποιού Γεράσιμου Γεννατά για τα μπουζούκια, που ανέφερε ότι είναι «παραπολιτισμός» και ότι η ύπαρξή τους αποτελεί ντροπή...

Δικαίωμα της καθεμιάς και του καθενός είναι βέβαια να έχουν τις δικές τους απόψεις. Εδώ όμως ο κύριος Γεννατάς μάλλον ατύχησε, για πολλούς λόγους, όπως νομίζουμε. Τα μπουζούκια, τα κέντρα διασκέδασης με ζωντανή λαϊκή μουσική, είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Από τη στιγμή που κάποιος επιθυμεί να ανοίξει ένα τέτοιο κέντρο, το οποίο πληροί βέβαια όλες τις νόμιμες προϋποθέσεις, αυτό είναι επίσης αναφαίρετο δικαίωμά του. Και βέβαια αν τα κέντρα αυτά είναι ζημιογόνα, οι ιδιοκτήτες τους, φανταζόμαστε, ότι θα τα κλείσουν. Επίσης, κανένας δεν υποχρεώθηκε να διασκεδάσει σε μπουζουξίδικο και να ξοδέψει κάποια χρήματα σε αυτά.

Συνεπώς το «είναι ντροπή να υπάρχουν αυτοί οι χώροι», αποτελεί μια άστοχη, τουλάχιστον, διατύπωση. Και ποιοι θα έπρεπε να ντρέπονται για τους χώρους αυτούς; Οι ιδιοκτήτες; Οι εργαζόμενοι; Οι θαμώνες; Και γιατί; Βέβαια, και η θρυλική ατάκα του αείμνηστου Ευαγγέλου Γιαννόπουλου που χαρακτήριζε στα τέλη της δεκαετίας του ’90 τα μπουζούκια «πολιτιστικά κέντρα για τον λαό», ήταν σαφώς μια, διαμετρικά αντίθετη μεν, αλλά εξίσου ακραία διατύπωση. Όσο για το «πηγαίνουν εκεί για να κάνουν επίδειξη», πόσοι είναι αυτοί που…κάνουν εφέ στα μπουζούκια;

Εάν δεχτούμε ότι τα μπουζούκια είναι «παραπολιτισμός», τα διάφορα λαϊβάδικα, κλαμπ κλπ., με κάποια κατ’ ευφημισμό μουσικά είδη, όπως η τραπ τι είναι;

Για να υπάρχει παραπολιτισμός σε μια χώρα, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη πολιτισμού. Η Ελλάδα, ανάμεσα σε όλα τα άλλα, θεωρείται «λίκνο του πολιτισμού». Υπάρχει όμως σήμερα πολιτισμός, σε όλες του τις διαστάσεις, στη χώρα μας; Η ψυχική ευγένεια και οι εκλεπτυσμένοι τρόποι, είναι κατ’ επέκταση πολιτισμός. Διακρίνουν τα παραπάνω στοιχεία τους Νεοέλληνες; Δεν νομίζουμε.

Μια βόλτα στους δρόμους μεγάλης ελληνικής πόλης αρκεί για να δείξει ότι η ευγένεια και οι εκλεπτυσμένοι τρόποι είναι έννοιες ασύμβατες με τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Τα… γαλλικά και τα «κοσμητικά επίθετα» που ανταλλάσσονται μεταξύ οδηγών καθημερινά ξεπερνούν κάθε όριο και αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα για την έλλειψη παιδείας και πολιτισμού στους Έλληνες και τις Ελληνίδες.

Ας μην ασχοληθούμε με τα τεχνολογικά επιτεύγματα και τα πνευματικά δημιουργήματα των προγόνων μας και το τι συμβαίνει σήμερα, γιατί θα μελαγχολήσουμε. Ας δούμε την τέχνη που διακονεί ο κύριος Γεννατάς, την υποκριτική. Πόσοι είναι οι μεγάλοι Έλληνες ηθοποιοί σήμερα; Πόσες είναι οι μεγάλες Ελληνίδες ηθοποιοί; Ελάχιστοι και ελάχιστες (με επιείκεια…). Αν ρίξει κανείς μια ματιά στους ομότεχνούς τους που έφυγαν από κοντά μας τα τελευταία 30 – 40 χρόνια μόνο, θα μελαγχολήσει.

Ας μην αναφέρουμε ονόματα, σίγουρα θα αδικήσουμε κάποιες ή κάποιους. Ποιο είναι το επίπεδο των ελληνικών τηλεοπτικών σειρών, που προβάλλονται τα τελευταία χρόνιας; Διασκευές ξένων σεναρίων, έρωτες σε διάφορες μορφές, αναμασημένες ιστορίες και «ξεχείλωμα» όσων σίριαλ γνωρίζουν επιτυχία. Θα πουν κάποιοι, «ναι, αλλά το ‘’Maestro’’ του Χριστόφορου Παπακαλιάτη θα παιχτεί στο Netflix». Μπράβο, αλλά αυτό αποτελεί μια καθαρά εμπορική επιτυχία και όχι ποιοτική αναγνώριση…

Έχει παρατηρήσει ο κύριος Γεννατάς, ότι δεν υπάρχει ανάμεσα στην πληθώρα ελληνικών σίριαλ, μία κωμωδία που να σημειώνει επιτυχία; Όταν π.χ. το «Κωνσταντίνου και Ελένης», μια σειρά που γυρίστηκε πριν από 25 χρόνια σημειώνει υψηλότατα νούμερα τηλεθέασης στη νιοστή επαναπροβολή της, σε αντίθεση με κάποια σίριαλ, υποτίθεται κωμικά, που συγκεντρώνουν πενιχρά ποσοστά ή κόβονται πριν την ώρα τους, δεν θα πρέπει να προβληματιστούν τόσο οι υπεύθυνοι των τηλεοπτικών καναλιών, όσο και οι σεναριογράφοι και σκηνοθέτες; Η επιτυχία ενός και μόνο σίριαλ, δεν καταξιώνει αυτόματα τους δημιουργούς του. Η επιτυχία και η καταξίωση έρχονται μόνο όταν υπάρχει και συνέχεια.

Ομολογουμένως η προβολή πολλών ελληνικών σειρών στην τηλεόραση τα τελευταία χρόνια έφερε στο προσκήνιο και κάποιους πραγματικά αξιόλογους ηθοποιούς, οι οποίοι ως πρόσφατα, για διάφορους λόγους, εμφανίζονταν αποκλειστικά στο θέατρο. Ο Γιάννης Τσορτέκης που αποθεώθηκε από κριτικούς και κοινό για τις ερμηνείες του στο «Maestro» και το «Αυτή η Νύχτα Μένει» ( που παρεμπιπτόντως αναφέρεται στον… παραπολιτισμό των μπουζουξίδικων της δεκαετίας του ’80) αποτελεί χαρακτηριστικό και ελπιδοφόρο παράδειγμα.

Θα ήταν μηδενιστικό και εσφαλμένο από την πλευρά μας να απαξιώσουμε συλλήβδην όλες και όλους τους ηθοποιούς., όλα τα ελληνικά σίριαλ. Σαφώς και υπάρχουν νέα, κυρίως, παιδιά, με εξαιρετικό ταλέντο, το οποίο πρέπει όμως να δοκιμαστεί στο πέρασμα του χρόνου, καθώς χιλιάδες ταλέντα, σε όλους τους τομείς, έμειναν ταλέντα για όλη τους τη ζωή.

Ας επανέλθουμε τώρα στο θέμα του «παραπολιτισμού» των μπουζουκιών. Συμφωνούμε απόλυτα με τον κύριο Γεννατά στο θέμα της ποιότητας των σύγχρονων λαϊκών τραγουδιών. Δυστυχώς η έλλειψη δημιουργών, οι δισκογραφικές εταιρείες και η πολιτική τους, οι νέοι τρόποι προβολής και προώθησης των τραγουδιών και άλλα, έχουν σαν αποτέλεσμα την παραγωγή σουξέ «μιας χρήσης»... Παρ’ όλα αυτά στα μπουζούκια, ακούγονται και αριστουργήματα Ελλήνων δημιουργών που γράφτηκαν πριν από 50, 60 χρόνια ή και περισσότερα και ο κόσμος διασκεδάζει ακούγοντάς τα.

Δυστυχώς κατά καιρούς και διάφοροι «έντεχνοι» (οι άλλοι είναι «άτεχνοι» φαίνεται…) τραγουδιστές έχουν μιλήσει απαξιωτικά για τα μπουζουξίδικα (συχνά χρησιμοποιείται και ο όρος «σκυλάδικα»). Βέβαια, επειδή η ζωή είναι απρόβλεπτη, κάποιοι «έντεχνοι» βρέθηκαν να τραγουδούν σε ανάλογα κέντρα ή να ερμηνεύουν τραγούδια που παλαιότερα απαξίωναν.

Μια «θολοκουλτούρα» άγνωστης προέλευσης, έχει διαπεράσει κάθετα την ελληνική κοινωνία και όλους σχεδόν τους τομείς της, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Κάποιοι μιλάνε από καθέδρας, θεωρώντας ότι αυτοί είναι αψεγάδιαστοι και κάποιοι άλλοι περιθωριακοί. Ό,τι κι αν πει κάποιος, ό,τι κι αν γράψει, ο χρόνος δείχνει τι αξίζει, τι είναι ντροπή και τι όχι, τι είναι πολιτισμός και τι παραπολιτισμός. Μπουζούκια, σε διάφορες μορφές, υπάρχουν στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες.

Προφανώς ούτε ακούγονται σε αυτά μουσικά αριστουργήματα, ούτε οι συνθήκες είναι πάντα ιδανικές. Και ακόμα και στα μπουζούκια, τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Ας μην ξεχνάμε ότι π.χ. τη δεκαετία του ’80 τα μπουζουξίδικα λειτουργούσαν τουλάχιστον 5- 6 μέρες την εβδομάδα. Σήμερα 2-3 το πολύ. Δικαίωμα του καθενός είναι να διασκεδάζει όπως θέλει, αρκεί να μην ενοχλεί τους άλλους.

Κλείνοντας, αναρωτιώμαστε πώς κάποιες και κάποιοι που δεν έχουν ούτε απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης παράγουν πολιτισμό; Και, για να εκφραστούμε λίγο λαϊκά, στην τελική, επιχορηγούμενα θέατρα και επιχορηγούμενες παραστάσεις θιάσων, από το κράτος βέβαια, υπάρχουν. Επιχορηγούμενα μπουζουξίδικα, όχι. Μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου βέβαια, γιατί σ’ αυτή τη χώρα σίγουρα, δεν τα έχουμε δει όλα ακόμα…