Μιχάλης Στούκας

Μιλώντας στη Βουλή ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προανήγγειλε «μεγάλη μεταρρύθμιση του άρθρου 16 του Συντάγματος», ενώ ο αρμόδιος Υπουργός Κυριάκος Πιερρακάκης τόνισε ότι «πιστεύουμε στην άρση του κρατικού μονοπωλίου στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και θα επιδιώξουμε την αλλαγή του άρθρου 16 του Συντάγματος».

Από την πλευρά του ο τομέαρχης Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Φίλης, έκανε λόγο για «ιδεοληπτική εμμονή της κυβέρνησης με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια». Παρά το ότι βέβαια το άρθρο 16 του Συντάγματος δεν έχει αναθεωρηθεί στη χώρα μας, ιδιωτικά κολέγια έχουν συνάψει συμβάσεις πιστοποίησης ή και δικαιόχρησης με ξένα πανεπιστήμια, προσφέροντας έτσι έμμεσα τις υπηρεσίες τους σε Έλληνες φοιτητές.

Ποια είναι όμως σήμερα η κατάσταση στα ελληνικά Πανεπιστήμια; Σύμφωνα με τον διεθνώς αναγνωρισμένο πίνακα κατάταξης «Performance Ranking of Scientific Papers for World Universities» για το 2022, ο οποίος αξιολογεί την ποιότητα, την ποσότητα και την επιδραστικότητα του ερευνητικού έργου των ιδρυμάτων παγκοσμίως, κορυφαίο ελληνικό Πανεπιστήμιο είναι το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών που καταλαμβάνει την 186η θέση του πίνακα.

Ακολουθεί στην 350η θέση το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στην 493η θέση το Πανεπιστήμιο Κρήτης και χαμηλότερα, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (θέσεις 601-650), το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (651-700), το Πανεπιστήμιο Πατρών (801-850) και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (901-950). Τα υπόλοιπα ελληνικά Α.Ε.Ι. δεν βρίσκονται στα 1.000 πρώτα του πίνακα. Το ΕΚΠΑ από την επίσημη ιστοσελίδα του οποίου αντλήσαμε τα παραπάνω στοιχεία, περίπου… πανηγυρίζει για την κατάταξή του στην 186η θέση της παγκόσμιας κατάταξης καθώς είναι η δεύτερη χρονιά μετά το 2021 που «μπαίνει» στο Top-200 της παγκόσμιας κατάταξης. Φανταζόμαστε, ότι αν το ΕΚΠΑ βρισκόταν στη θέση 286 του πίνακα, θα πανηγύριζε για την επιτυχία του να βρίσκεται στο Top-300 των Πανεπιστημίων…

Αν οι πανεπιστημιακοί πάντως είναι ικανοποιημένοι από τις «επιδόσεις» των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας, δεν νομίζουμε ότι συμφωνούν μαζί τους οι περισσότεροι Έλληνες πολίτες.

Η ανώτατη Παιδεία στην χώρα μας είναι μια χαίουσα πληγή. Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα έχουν ιδρυθεί σχεδόν σε κάθε πόλη της χώρας, συχνά για να ικανοποιηθούν πολιτικές σκοπιμότητες και οι τοπικές κοινωνίες, για τις οποίες οι φοιτητές και οι φοιτήτριες αποτελούν τροφοδότες των οικονομιών τους. Διδακτικό προσωπικό το οποίο, πέρα από τον τρόπο που εκλέγεται, υποχρεώνεται να επιτελέσει συνήθως ένα δύσκολο έργο.

Χρήματα των Ελλήνων φορολογούμενων τα οποία δίνονται στα Α.Ε.Ι. χωρίς όμως ποτέ να είναι επαρκή. Φοιτητές και φοιτήτριες που εισάγονται πολύ συχνά σε άλλη Σχολή από αυτή που πραγματικά επιθυμούν και πολύ συχνά με χαμηλές βαθμολογίες. Μπαίνοντας στα Πανεπιστήμια, αντικρίζουν μια τελείως διαφορετική πραγματικότητα από αυτή που φαντάζονταν. Έχοντας ελλιπείς γνώσεις από τη φοίτησή τους στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, χρειάζονται πολύ χρόνο για να προσαρμοστούν.

Κτιριακές υποδομές προβληματικές. Εργαστήρια χωρίς όργανα απαραίτητα για τη λειτουργία τους. Μπαχαλάκηδες και διάφοροι εξωπανεπιστημιακοί που επιδιώκουν να «περάσουν» τις δικές τους θέσεις. Πανεπιστημιακή Αστυνομία που είναι άγνωστο αν και πώς λειτουργεί. Οι φοιτητικές εστίες αποτελούν «ένα κεφάλαιο» μόνες τους. Άθλια κτίρια, τραγικές συνθήκες διαβίωσης, ένοικοι δωματίων σε αυτές που δεν έχουν καμία απολύτως θέση στις εστίες (βλ. συμμορία Πανεπιστημιούπολης Ζωγράφου). Και τελικά όσες φοιτήτριες και όσοι φοιτητές καταφέρνουν να αποφοιτήσουν από τα Πανεπιστήμια, διαπιστώνουν ότι το μέλλον τους είναι αβέβαιο…Καμία απολύτως σύνδεση με την αγορά εργασίας δεν υπάρχει. Χαρές και πανηγύρια στην είσοδο στα Α.Ε.Ι., προβληματισμός και απογοήτευση στην έξοδο από αυτά…

Νέα ελπίδα κάποιο μεταπτυχιακό, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Και μετά άλλο μεταπτυχιακό ή κάποιο διδακτορικό. Αποτέλεσμα; Σχεδόν πάντα, νέες και νέοι με λαμπρές σπουδές μένουν στα εργασιακά αζήτητα και απασχολούνται σε τομείς άσχετους με τις σπουδές τους. Και καθώς μπήκαμε στην επίσημη ιστοσελίδα του ΕΚΠΑ, εντοπίσαμε και κάποια άλλα ενδιαφέροντα, πιστεύουμε, στοιχεία. Οι προπτυχιακοί φοιτητές του είναι 45.473. Εντυπωσιακό είναι ότι οι μεταπτυχιακοί φοιτητές του ΕΚΠΑ και οι υποψήφιοι διδάκτορες είναι 27.173!

Μήπως είναι εξαιρετικά μεγάλος ο αριθμός; Η αναλογία προπτυχιακών-μεταπτυχιακών/διδακτορικών φοιτητών μας εκπλήσσει. Άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι στο ΕΚΠΑ φοιτούν 8.033 αλλοδαποί φοιτητές όλων των βαθμίδων στα 43 τμήματά του. Σίγουρα υπάρχουν εκατοντάδες φοιτητές, μεταπτυχιακοί και υποψήφιοι διδάκτορες σε τμήματα σχετικά με την ελληνικη γλώσσα. Οι υπόλοιποι σε ποια τμήματα φοιτούν; Θα είχε ενδιαφέρον η παράθεση λεπτομερέστερων στοιχείων για τις εθνικότητες των αλλοδαπών φοιτητών και τα τμήματα όπου είναι ενταγμένοι. Τέλος, το Διδακτικό, Ερευνητικό και Εργαστηριακό Προσωπικό του ΕΚΠΑ απαρτίζεται από 2.000 άτομα, ενώ 1.051 άτομα αποτελούν το Διοικητικό Προσωπικό του αρχαιότερου και κορυφαίου Α.Ε.Ι. της χώρας.

Είναι πανθομολογούμενο ότι τα Α.Ε.Ι. της χώρας μας νοσούν. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις δεν τολμούν να προχωρήσουν σε ριζικές αλλαγές και αρκούνται σε ανώδυνες παρεμβάσεις σε αυτά. Ανεξάρτητα από το τι θα γίνει με το άρθρο 16 του Συντάγματος, η τωρινή κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει γενναίες αποφάσεις. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης κατάφερε πολλά, παρά τα λάθη, τις ελλείψεις και τις αστοχίες στον τομέα της ψηφιακής διακυβέρνησης. Εκεί όμως έπαιζε ουσιαστικά με μόνο αντίπαλο την «αόρατη» γραφειοκρατία.

Τώρα, θα πρέπει να συγκρουστεί με διδάσκοντες στα Α.Ε.Ι., φοιτητές, τις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες συχνά συνεπικουρούμενες και από την Εκκλησία αντιδρούν στο κλείσιμο οποιασδήποτε Σχολής και γενικότερα, θα πρέπει να συγκρουστεί με μικρά και μεγάλα συμφέροντα. Θα τολμήσει να κάνει γενναίες μεταρρυθμίσεις; Η ώρα μηδέν έχει φτάσει προ πολλού για τα ελληνικά Α.Ε.Ι. Ενώ ξένα πανεπιστήμια κινούνται με την ταχύτητα του φωτός στο αύριο, τα Α.Ε.Ι. της χώρας μας κινούνται με κάρβουνο… Ή τώρα ή ποτέ… Το αύριο για τα Α.Ε.Ι. είναι εδώ και δεν μπορεί να περιμένει τους άτολμους, τους διστακτικούς και τους βολεμένους…