Μιχάλης Στούκας

Εμείς χρησιμοποιούμε, παραλλαγμένη βέβαια, στον τίτλο την κυριολεκτική σημασία της φράσης, καθώς θα ασχοληθούμε σήμερα με την παραβατικότητα-εγκληματικότητα των ανηλίκων, που δεν είναι κάτι παροδικό ή αμελητέο, αλλά αναμφισβήτητο και διαρκώς διογκούμενο γεγονός.

Μάλιστα, χθες Πέμπτη 26/09/2024, ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης ανακοίνωσε ότι μόνο τους οκτώ πρώτους μήνες του 2024 έχουν συλληφθεί περίπου 9.000 (!) ανήλικοι, όταν ολόκληρο το 2023 είχαν συλληφθεί 6.150. Αν και εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με απόλυτα μαθηματικά, δηλαδή δεν είναι βέβαιο ότι ως το τέλος του χρόνου θα συλληφθούν άλλοι 4.000-4.500 ανήλικοι (με βάση το γεγονός ότι κατά μέσο όρο συλλαμβάνονται 1.100 τον μήνα) φαίνεται ότι στο τέλος του χρόνου, θα ξεπεράσουμε, με μέτριους υπολογισμούς, τις 12.000 συλλήψεις ανηλίκων.

Αν και οι συλλήψεις ανηλίκων το 2024 θα είναι σχεδόν διπλάσιες από αυτές του 2023, τα περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων είναι κατά 20% μειωμένα σε σχέση με πέρυσι. Βέβαια, ο κύριος Υπουργός δεν μας είπε πόσοι γονείς συνελήφθησαν για παραμέληση εποπτείας ανηλίκων. Με βάση τις 9.000 συλλήψεις ανηλίκων, θα πρέπει να είναι γύρω στις 15.000 (υπάρχουν μονογονεϊκές οικογένειες, παιδιά που την επιμέλειά τους έχει αποκλειστικά η μητέρα ή ο πατέρας τους κ.λπ.). Μάλλον κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.

Αν γυρίσω πίσω, στις δεκαετίες του 1970 και το 1980 που τις έζησα ως παιδί και μάλιστα σε έναν Δήμο της Δυτικής Αθήνας, το Περιστέρι το οποίο πλην σπουδών και Στρατού δεν εγκατέλειψα ποτέ, με πολύ κακή φήμη εκείνες τις εποχές, δεν θυμάμαι και δεν νομίζω ότι κάνω λάθος, πέρα από μεμονωμένα περιστατικά, να υπάρχει αυτή η αδιανόητη βία που επικρατεί σήμερα ανάμεσα σε ανήλικα παιδιά.

Με ιδιαίτερη νοσταλγία θυμάμαι τις ατέλειωτες ώρες παιχνιδιού στις αλάνες, αλλά και στους δρόμους, όπου τα αυτοκίνητα ήταν ελάχιστα, την ανεμελιά και την έλλειψη φόβου. Η μόνη συμβουλή που ακούγαμε όλοι από τους γονείς μας ήταν: «Προσέξτε μην σας πλησιάσει κάποιος και με δόλωμα καραμέλες ή κάτι άλλο σας πάρει μαζί του ή σας βάλει σε κάποιο αυτοκίνητο». Και χρόνος για διάβασμα έμενε και παρά τις οικονομικές δυσκολίες της εποχής δεν διανοηθήκαμε ποτέ, τουλάχιστον οι παιδικοί μου φίλοι και εγώ να προβούμε σε κλοπές ή άλλες παράνομες πράξεις. Υπήρχαν οι αρχές από τις οικογένειες, από ανθρώπους που είχαν δεινοπαθήσει τα προηγούμενα χρόνια για να φτιάξουν ένα σπίτι και είχαν ζήσει, πολλοί και πολλές από αυτούς, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο. Και τους γονείς των άλλων παιδιών τους βλέπαμε σαν δικούς μας ανθρώπους. Μας έλειπαν πολλά υλικά αγαθά κι όμως ζούσαμε σαν να μη μας λείπει τίποτα… Σεβασμός στους μεγαλύτερους, άψογη συμπεριφορά στο σχολείο απέναντι σε καθηγητές και καθηγήτριες, σεβασμός στις συμμαθήτριες, ακόμα και όταν στα εφηβικά χρόνια άρχισαν τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα. Και μάλιστα πρόλαβα το εξαήμερο σχολείο (μάθημα και τα Σάββατα…). Ουσιαστικά μια Κυριακή μας έμενε ελεύθερη, στη διάρκεια της οποίας ξεσαλώναμε παίζοντας (κάθε άθλημα με μπάλα, πλην πόλο και χάντμπολ) και νιώθαμε ανείπωτη χαρά.

Για τις παλαιότερες γενιές (του ’50 και του ’60), που πέρασαν πολύ πιο δύσκολα χρόνια από εμάς, δεν είμαι ο καταλληλότερος για να μιλήσω, αρκούν πάντως μερικές φωτογραφίες της εποχής εκείνης και σκηνές από παλιές ελληνικές ταινίες, για να επιβεβαιώσουν τη φτώχεια και την ταλαιπωρία των παιδιών τότε.

Θα μπορούσε λοιπόν κάποιος να πει ότι εκείνες τις εποχές ίσχυε στο ακέραιο η φράση «τα παιδία παίζει» (κυριολεκτικά). Θα γράψουν ορισμένοι ότι «εσύ ζούσες σε μια ιδανική γειτονιά» ή «γίνονταν και τότε τα ίδια, αλλά δεν έβγαιναν στη φόρα». Τους απαντάμε ότι σαφώς και δεν υπήρχε πριν 40+ χρόνια η υπερπληροφόρηση που υπάρχει σήμερα, όμως και τότε υπήρχαν Μ.Μ.Ε., δύο τηλεοπτικά κανάλια, ραδιοφωνικοί σταθμοί και πολλές εφημερίδες με πολύ μεγάλες ημερήσιες κυκλοφορίες (ορισμένες από αυτές πλησίαζαν τα 100.000 φύλλα, αν δεν τα ξεπερνούσαν κιόλας…). Να δεχτούμε ότι υπήρχαν, αλλά λιγότερα ποσοτικά και ποιοτικά, ανάλογα περιστατικά για να προχωρήσουμε στο σήμερα.

Δυστυχώς σήμερα «τα παιδία δεν παίζει…». Χλευάζουν, στοχοποιούν διάφορα συνομήλικά τους άτομα, χειροδικούν σε βάρος τους και άλλα, ακόμα χειρότερα και ενίοτε βιντεοσκοπούν τις παράνομες και ανεπίτρεπτες ενέργειές τους, τις «ανεβάζουν» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επαίρονται για τα κατορθώματά τους. Ο εξωπραγματικός αριθμός των συλλήψεων 9.000 ανηλίκων σε 8 μήνες και τα καθημερινά ρεπορτάζ των Μ.Μ.Ε. απλά επιβεβαιώνουν τα παραπάνω. Και δυστυχώς υπάρχουν πολλοί γονείς που καμαρώνουν τα «βλαστάρια» τους. Ένας κύριος πριν λίγες μέρες στο Αγρίνιο πέταξε ένα μπουκάλι με νερό στο κεφάλι της Διευθύντριας ενός Γυμνασίου της πόλης και τα έκανε άνω κάτω στο γραφείο της, προφανώς για κάποιο λόγο που σχετίζεται με το παιδί του. Ένα άλλο αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι δυστυχώς, τα φαινόμενα βίας έχουν αυξηθεί σημαντικά μεταξύ κοριτσιών. Κάποτε, οι όποιοι καβγάδες ήταν σχεδόν αποκλειστικό «προνόμιο» των αγοριών.

Ποια είναι όμως τα αίτια όλης αυτής της κατάστασης; Φυσικά δεν είμαστε οι πλέον αρμόδιοι για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα. Θα εκφράσουμε τις προσωπικές μας απόψεις, με τις οποίες οι αναγνώστριες και οι αναγνώστες του protothema.gr μπορούν να διαφωνήσουν ή να συμφωνήσουν.

Τα τελευταία τριάντα χρόνια έχουν συμβεί, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και παγκόσμια, τεράστιες αλλαγές. Στην Ελλάδα, μετά το 1990 έχουν έρθει εκατοντάδες χιλιάδες (λαθρο)μετανάστες που δημιούργησαν οικογένειες. Θα είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε πόσο από τα παιδιά που εμπλέκονται σε παραβατικές πράξεις έχουν γονείς αλλοδαπούς. Αλλά και γενικότερα, ο θεσμός της οικογένειας παρακμάζει στην Ελλάδα. Οι χωρισμένοι γονείς, που συχνά τσακώνονται και για την επιμέλεια των παιδιών τους, δεν ασχολούνται όσο πρέπει με τη σωστή διαπαιδαγώγησή τους. Αλλά ακόμα και όσα αντρόγυνα ζουν μαζί τρέχοντας σε δουλειές και άλλες υποχρεώσεις, δεν προλαβαίνουν, δεν μπορούν (ή δεν θέλουν) να δείξουν το απαραίτητο ενδιαφέρον για τα παιδιά τους. Μοιραία, τα παιδιά «μπαίνουν» στον αυτόματο πιλότο και έχουν ως καταφύγιο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το ίντερνετ γενικότερα, το οποίο έχει μετατραπεί σε χώρο επίδειξης των «κατορθωμάτων» τους.

Και όταν κάποιοι γονείς ενημερώνονται για την παραβατική συμπεριφορά των παιδιών τους και τα «κατορθώματά» τους, μπορεί και να καμαρώνουν. Προφανώς είναι οι ίδιοι που βάζουν τα παιδιά τους να οδηγούν αυτοκίνητο από τα δεκαπέντε, που το λεξιλόγιό τους προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από την αργκό και που τελικά θα ζητήσουν και τα ρέστα όταν τους καλέσουν για να τους ενημερώσουν για τις πράξεις των παιδιών τους…

Αυστηροποίηση των ποινών, προανήγγειλε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Εφαρμογή των νόμων πριν απ’ όλα, θα λέγαμε εμείς. Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχει μόνο μια δομή επανεκπαίδευσης ανηλίκων παραβατών, το Ίδρυμα Ανηλίκων Αρρένων Βόλου. Μάλλον δεν είναι αρκετή. Το Ίδρυμα δεν λειτουργεί σαν φυλακή και θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο και για άλλα. Βέβαια, όταν οι παραβατικοί και οι παραβατικές είναι 12 ετών, ποιος δικαστικός λειτουργός θα τους/ τις στείλει σε ανάλογη δομή; Και οι γονείς; Άνθρωποι 40 και 50 ετών συνήθως, θα πρέπει να φυλακίζονται για τις ενέργειες των παιδιών τους; Τα τσουχτερά χρηματικά πρόστιμα, όπως διαβάσαμε σε κάποια σχόλια αναγνωστών στο protothema.gr είναι λύση; Το θέμα που θίξαμε σήμερα είναι πολύ σοβαρό. Οι όποιες αποφάσεις από τους αρμόδιους δεν πρέπει να ληφθούν πρόχειρα και αβασάνιστα, αλλά μετά από πολλή, αλλά όχι ατέρμονη μελέτη. Και σε αυτό το θέμα έχουμε ξεπεράσει την «ώρα μηδέν». Για να μην δούμε γεγονότα που συμβαίνουν σε άλλες χώρες, καλό είναι οι όποιες αποφάσεις ληφθούν να εφαρμοστούν άμεσα, με γνώμονα πάντα τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όχι μόνο των λίγων, αλλά κυρίως των πολλών…

Υ.Γ. Αναζητώντας διάφορα στοιχεία για το σημερινό άρθρο εντοπίσαμε ερώτηση της κυρίας Αρετής Παπαϊωάννου (ανεξάρτητη πλέον βουλευτής της Β’ Θεσσαλονίκης, που εκλέχθηκε με την «Πλεύση Ελευθερίας») προς τους Υπουργούς κυρίους Φλωρίδη και Γεραπετρίτη και την Υπουργό κυρία Ζαχαράκη (24/01/2024). Η κυρία Παπαϊωάννου ρωτά, αν λειτουργούν έξι γερμανικά αναμορφωτήρια στην Ελλάδα (τέσσερα στον Έβρο, ένα στη Λακωνία και ένα στον νομό Ηρακλείου Κρήτης, ενώ πιθανώς λειτουργεί ένα ακόμα στα Δουνέικα Ηλείας).

Στην ερώτησή της η κυρία Παπαϊωάννου αναφέρει ότι σε αυτά «στέλνονται δεκάδες Γερμανοί έφηβοι για να αναμορφωθούν», επικαλούμενη διαδικτυακό δημοσίευμα εφημερίδας της 21/12/2023. Δεν γνωρίζουμε αν ισχύει αυτό και αν η βουλευτής έλαβε απάντηση. Το θέτουμε και εμείς ως ερώτημα και αναμένουμε κάποιες εξηγήσεις…