Μπάμπης Κούτρας

Την προηγούμενη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Ενωση έδωσε την εικόνα της πλήρους αδυναμίας στο θέμα της εισβολής Ερντογάν στις κουρδικές περιοχές της Συρίας. Οχι μόνο δεν κατάφερε να ασκήσει την επιρροή της σε μια μεγάλη διεθνοπολιτική κρίση, αλλά ουσιαστικά δέχθηκε σιωπηρά τα τετελεσμένα που δημιούργησαν ο Ερντογάν και οι τρέλες του Τραμπ. Οπως φάνηκε και στη Σύνοδο Κορυφής, σοβαρό σχέδιο αντιμετώπισης του Μεταναστευτικού δεν υπάρχει και στην πράξη το μόνο που ελπίζει είναι το τσουνάμι να σταματήσει στην Ελλάδα, ενώ ακόμη δεν ξέρουμε τι θα γίνει και με την απελευθέρωση των τζιχαντιστών.

Από την άλλη πλευρά, δεν έκανε πίσω στην επιμονή και τα τερτίπια του Μπόρις Τζόνσον για το Brexit. Η νέα συμφωνία ανάμεσα στις δύο πλευρές είναι χειρότερη για τη Βρετανία από εκείνη που είχε πετύχει η Τερέζα Μέι. Η Μέρκελ επέβαλε τη θέλησή της στον Βρετανό πρωθυπουργό, ο οποίος υποχρεώθηκε σε μια θεαματική κωλοτούμπα. Ωστόσο και οι δύο πλευρές βγαίνουν χαμένες από το διαζύγιο. Η Ε.Ε. χάνει μια ισχυρή χώρα, αποδυναμώνεται πολιτικά και οικονομικά, ενώ γίνεται δυσκολότερη η κοινή θέση στα διεθνή θέματα και θολώνει το λεγόμενο «ευρωπαϊκό όραμα».

Παραδόξως, ο μόνος που κατάλαβε ότι το αντίδοτο στα ισχυρά πλήγματα που δέχεται η Ε.Ε. δεν μπορεί να είναι η Αλβανία και τα Σκόπια ήταν ο Εμανουέλ Μακρόν. Ο Γάλλος πρόεδρος, με τη βοήθεια της Ολλανδίας και της Δανίας, άναψε κόκκινο στην έναρξη των διαπραγματεύσεων, προκαλώντας νευρικό και πολιτικό κλονισμό στον Ζόραν Ζάεφ, εκθέτοντας τον Αλέξη Τσίπρα που υπέγραψε με συνοπτικές διαδικασίες τη Συμφωνία των Πρεσπών και αδειάζοντας την Μέρκελ και τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Η επιχειρηματολογία του Μακρόν κρίνεται απολύτως ρεαλιστική. «Πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις στις χώρες αυτές», είπε γενικά, για να εξειδικεύσει αμέσως μετά: «Πώς θέλετε να το εξηγήσω στους συμπολίτες μου, αφού η δεύτερη στην κατάταξη χώρα από την οποία προέρχονται οι άνθρωποι που ζητούν άσυλο στη Γαλλία είναι η Aλβανία;». Επιτέλους κάποιος είπε την αλήθεια.

Πιο σημαντικό όμως και από την άρνηση της Γαλλίας είναι ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός. Με άλλα λόγια, ποιος βάζει τα χρήματα στο κοινό ταμείο. Τώρα που φεύγουν οι Βρετανοί, το βάρος πέφτει ακόμη περισσότερο στη Γερμανία και τη Γαλλία, αλλά κανένας από τους δύο δεν δείχνει έτοιμος να το πράξει. Αντίθετα, θέλουν να περιορίσουν την καθαρή συνεισφορά τους με τη μέθοδο που είχε διδάξει χρόνια τώρα το Λονδίνο. Οσον αφορά στους άλλους «μεγάλους», ας το ξεχάσουμε. Εκεί στον... Νότο η Ισπανία έχει μπλέξει άσχημα με τη Βαρκελώνη και την ανεξαρτησία της Καταλονίας. Η πληγή άνοιξε πάλι και δεν πρόκειται να κλείσει εύκολα. Η πολιτική αστάθεια, η απουσία ισχυρής κυβέρνησης, οι νέες εκλογές, δημιουργούν πρόσθετες δυσκολίες στη διαχείριση της κρίσης, και το χάσμα της Βαρκελώνης με τη Μαδρίτη γίνεται όλο και πιο βαθύ. Στη δε Ιταλία του Σαλβίνι είναι μάταιο αυτή τη στιγμή να ψάχνεις ευρωπαϊκό πυλώνα στήριξης.

Οι τελευταίες εξελίξεις επιβεβαιώνουν εκείνους που εξέφραζαν την άποψη πως αν δεν προχωρήσει η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τα πράγματα δεν θα μείνουν σταθερά, αντίθετα θα γυρίσουν προς τα πίσω. Η ευκαιρία χάθηκε με την απόρριψη του ευρωπαϊκού συντάγματος που θα έβαζε όλα τα κράτη-μέλη και τους λαούς κάτω από την ίδια ομπρέλα, και μάλιστα με τους ίδιους όρους. Η έλλειψη κοινής εξωτερικής πολιτικής και άμυνας μειώνει τη δυνατότητα ουσιώδους παρέμβασης στη διεθνή σκακιέρα όχι μόνο έναντι των ΗΠΑ και της Ρωσίας, αλλά ακόμη και σε σχέση με τις προκλήσεις της Τουρκίας. Και ναι μεν εδώ στην Ελλάδα μπορεί να θεωρούμε, λανθασμένα, ότι ο πόλεμος των Κούρδων δεν μας αφορά, αλλά το Αιγαίο και η Κύπρος είναι δικό μας πρόβλημα.

Ετσι όπως διαμορφώνεται η κατάσταση στην Ευρώπη, κανείς δεν θα μπορέσει να σωθεί μόνος του. Οσο πιο γρήγορα το καταλάβουν, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουν να διατηρήσουν τον «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής». Από το Μεταναστευτικό μέχρι την ασφάλεια και την οικονομία η Ευρώπη χρειά­ζεται ενότητα και αλληλεγγύη.