Νανά Παπαδογεωργάκη

Αναμένεται δε ότι όσες επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν κάνει χρήση της κρατικής στήριξης με τα προγράμματα «Γέφυρα» 1 και 2, θα δυσκολευτούν σε μεγάλο ποσοστό να συνεχίσουν να είναι συνεπείς στην υποχρέωση να αποπληρώνουν τα δάνεια τους, για ένα τουλάχιστον χρόνο μετά τη λήξη της επιδότησης που λαμβάνουν από το κράτος. Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να επιστρέψουν την κρατική επιδότηση.

Όσοι πολίτες όμως δεν κατάφεραν να ενταχθούν στα κρατικά προγράμματα στήριξης εξακολουθούν να βρίσκονται αντιμέτωποι με την απειλή της απώλειας της πρώτης κατοικίας τους.

Ένα μεγάλο μέρος αυτών των ανθρώπων βρίσκονται σε καθεστώς αναμονής επί μακρόν, προκειμένου να τους δοθεί η πολυπόθητη ρύθμιση από τα πιστωτικά ιδρύματα ή τις εταιρείες διαχείρισης. Είναι εντυπωσιακό ότι, ενώ έχουν ήδη υποβληθεί τα απαιτούμενα έγγραφα και φορολογικά στοιχεία από πλευράς δανειοληπτών, ρυθμίσεις δεν προτείνονται ή, εάν προταθούν, αυτές έρχονται με μεγάλη καθυστέρηση, με αποτέλεσμα να έχει κοινοποιηθεί στον οφειλέτη, στο μεσοδιάστημα αναμονής, κατασχετήρια έκθεση με ημερομηνία προγράμματος πλειστηριασμού.

Στη περίπτωση αυτή το ζήτημα της ρύθμισης καθίσταται ακόμα πιο δύσκολο, διότι τα πιστωτικά ιδρύματα ή οι εταιρίες διαχείρισης θέτουν ως προϋπόθεση υψηλά ποσά προκαταβολών, τα οποία αδυνατούν να πληρώσουν οι πολίτες.

Και ναι μεν το μοντέλο προστασίας των δανειοληπτών με κόκκινα, κυρίως, στεγαστικά δάνεια προβλέπει ότι η πρώτη κατοικία θα προστατεύεται, τουλάχιστον μέχρι να συσταθεί ο φορέας διαχείρισης που προβλέπει ο πτωχευτικός νόμος (ν. 4738/2020), ωστόσο αυτό ισχύει μόνο για την κατηγορία των ευάλωτων δανειοληπτών. Για τις υπόλοιπες όμως κατηγορίες δανειοληπτών, που δεν εμπίπτουν στις προϋποθέσεις των ευάλωτων και εφόσον δεν τους δίνεται κάποια βιώσιμη ρύθμιση που να μπορεί να τηρηθεί με βάση τα εισοδήματα τους και την ακίνητη περιουσία τους, η μοναδική λύση είναι η κήρυξη σε πτώχευση.

Σε αυτή τη περίπτωση θα αναλαμβάνει ενέργειες ο ειδικός φορέας που θα συσταθεί, ο οποίος θα αποκτά την πρώτη κατοικία και θα την εκμισθώνει στους δανειολήπτες, ενώ παράλληλα θα δίνεται και κρατική επιδότηση. Με λίγα λόγια, οι δανειολήπτες θα καταβάλουν μίσθωμα (ενοίκιο) για μία χρονική περίοδο 12 ετών με δυνατότητα να επαναγοράσουν το σπίτι τους μετά το πέρας του χρονικού αυτού διαστήματος.

Έχει αποδειχτεί σε πολλές περιπτώσεις ότι, η απροθυμία και οι άσχημες τακτικές των εταιρειών διαχείρισης να προβούν σε ουσιαστικές ρυθμίσεις για τους δανειολήπτες, έχει δυσάρεστες συνέπειες. Όταν το ύψος των προκαταβολών, που θέτουν οι άνω εταιρείες ως προϋπόθεση για να ρυθμίσουν οι πολίτες τα δάνεια τους, είναι όχι μόνο υψηλό αλλά απαιτείται να καταβληθεί και εφάπαξ (ούτε λόγος για δυνατότητα μερικών δόσεων), είναι κατανοητό ότι η πρακτική αυτή οδηγεί τους οφειλέτες σε αδιέξοδο.

Η σημασία της μεταβίβασης ενός δανείου από την τράπεζα σε ένα fund είναι αποτελεσματική μόνο εάν τα funds προχωρήσουν σε ουσιαστικές και γενναίες ρυθμίσεις, αλλά και κουρέματα για τους δανειολήπτες, ώστε η υπόλοιπη οφειλή - μετά το όποιο κούρεμα - να είναι βιώσιμη και να μπορεί να εξυπηρετηθεί. Στη πραγματικότητα όμως αυτό δεν ισχύει. Τα funds αγόρασαν τα κόκκινα δάνεια από τις τράπεζες πολύ χαμηλότερα από τη αξία τους και απαιτούν από τους δανειολήπτες κέρδος, που στις περισσότερες φορές ανέρχεται σε πολύ παραπάνω από το 100% του ποσού που έχουν πληρώσει.

Ένα σημαντικό εργαλείο για την αντιμετώπιση του τεράστιου όγκου των κόκκινων δανείων, που ακόμα δεν έχουν ρυθμιστεί και βαραίνουν τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, είναι η διαμεσολάβηση (ν. 4640/2019) και δη η τραπεζική διαμεσολάβηση. Μέχρι σήμερα την υιοθέτησε μόνο μία συστημική Τράπεζα, η Eurobank, και πλέον συνεχίζεται από την εταιρεία DoValue, χωρίς ωστόσο να ακολουθήσουν το παράδειγμα της και να προχωρήσουν σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες και άλλα πιστωτικά ιδρύματα.

Η διαμεσολάβηση μπορεί να βοηθήσει τους οφειλέτες και τους πιστωτές στην εξεύρεση μίας αμοιβαίας ωφέλιμης αλλά και συμβιβαστικής λύσης. Ο οφειλέτης πετυχαίνει μία μόνιμη, και όχι πρόσκαιρη, λύση και προστατεύεται έτσι η ακίνητη περιουσία του, ενώ η Τράπεζα ή το Fund εξασφαλίζει μία ικανοποιητική επιστροφή των κεφαλαίων που έχει διαθέσει.

*Η Νανά Παπαδογεωργάκη είναι Δικηγόρος Αθηνών, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια & Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών