Μιλτιάδης Νεκτάριος

Σε σειρά άρθρων στο ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ (14.7.2020 και 25.12.2020) είχαμε επισημάνει την ανάγκη χρησιμοποίησης των αρχών της διαχείρισης κινδύνων για την καταπολέμηση της πανδημίας, και είχαμε προτείνει την διεύρυνση της επιτροπής των λοιμωξιολόγων και με άλλους ειδικούς.   Παρουσιάσαμε τότε μια εναλλακτική στρατηγική η οποία είχε τέσσερις άξονες. Ο πρώτος θα αφορούσε τον εντοπισμό των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Ο δεύτερος άξονας ενεργειών θα αφορούσε τη διενέργεια εκτεταμένων και επανειλημμένων διαγνωστικών τεστ (του τύπου PCR ή τα rapid tests) στις ομάδες του πληθυσμού που θα είχαν εντοπιστεί στο πρώτο στάδιο, με την χρησιμοποίηση των πρωτοβάθμιων μονάδων υγείας, δημόσιων και ιδιωτικών. Η τρίτη δέσμη μέτρων θα αφορούσε τη διαχείριση των θετικών κρουσμάτων σε τοπικό επίπεδο σε συνεργασία με τις Περιφέρειες και τους δήμους. Και η τέταρτη δράση θα αφορούσε την αποφόρτιση των νοσοκομείων από τη συνολική υποδοχή και διαχείριση του προβλήματος της πανδημίας (όπως συμβαίνει τώρα) και την αποτελεσματική μεταχείριση αυτών που θα κατέληγαν τελικά στις ΜΕΘ.

Το κύριο μήνυμα των προτάσεων αυτών ήταν η διενέργεια μερικών εκατομμυρίων τέστ στους πρώτους μήνες της πανδημίας, κατά την διάρκεια του πρώτου Lockdown. Το κόστος των τέστ θα ανερχόταν σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για το κράτος, και η διάθεσή τους θα γινόταν δωρεάν στα στοχευμένα τμήματα του πληθυσμού, μέσω του δικτύου των δημόσιων και ιδιωτικών πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας. Η πρόσβαση στις μονάδες υγείας θα γινόταν μέσω ενός συστήματος ηλεκτρονικών ραντεβού, όπως γίνεται τώρα για τα εμβόλια.  

Η Δανία ήταν η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που εφάρμοσε μια συνολική στρατηγική διαχείρισης κινδύνων για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Τον Μάρτιο του 2020 έθεσε σε εφαρμογή το Lockdown και έκλεισε την οικονομία της χώρας. Στις 20 Απριλίου 2020  ξεκίνησε μια πανεθνική εκστρατεία διενέργειας τέστ, αρχικά σε ομάδες υψηλού κινδύνου και στη συνέχεια σε όλο τον πληθυσμό. Η διενέργεια των τέστ επαναλαμβανόταν κάθε εβδομάδα.  Με το τρόπο αυτό, η Δανία εφάρμοσε αρχικά την στρατηγική του περιορισμού των κρουσμάτων (Suppression Strategy) και στη συνέχεια έθεσε σε εφαρμογή την στρατηγική της μείωσης/εξάλειψης της πανδημίας (Mitigation Strategy), με στόχο τον έλεγχο τόσο της συχνότητας όσο και της έντασης των κρουσμάτων.         

Μέχρι σήμερα (Απρίλιος 2021) έχουν διενεργηθεί 23.487.922  PCR τέστ, και 4.493.207 τέστ για αντισώματα. Τα τέστ έχουν διενεργηθεί σε 4.630.906 πολίτες, σε ένα συνολικό πληθυσμό 5.800.000 κατοίκων.  Ο ημερήσιος αριθμός των τέστ ήταν 400.000.  

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω παρεμβάσεων, στα μέσα Μαΐου 2020 ανοίγουν τα Δημοτικά σχολεία και τα Γυμνάσια, καθώς και οι χώροι εστίασης. Οι πολίτες ενημερώνονται συνεχώς για την ανάγκη τήρησης των αποστάσεων και της ατομικής υγιεινής, αλλά η κοινωνική και  οικονομική ζωή επανέρχονται σε σχετική κανονικότητα.   Οι συνολικοί θάνατοι από την πανδημία είναι λιγότεροι από 2.500. Το συνολικό κόστος του προγράμματος των διαγνωστικών τέστ ήταν κάτω των 500 εκατομμυρίων ευρώ, μέχρι σήμερα.

Η εμπειρία της Δανίας αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη για χώρες σαν την Ελλάδα. Επειδή οι πανδημίες ή άλλες μορφές κοινωνικών καταστροφών δεν πρόκειται να σταματήσουν, λόγω του υπερπληθυσμού του πλανήτη καθώς και λόγω της προϊούσας κλιματικής καταστροφής του περιβάλλοντος, η Ελλάδα πρέπει να επισπεύσει την οργάνωση μόνιμων υποδομών για την αντιμετώπιση φυσικών, υγειονομικών ή άλλης μορφής κοινωνικών καταστροφών. Την  βάση στην οργάνωση των υποδομών αυτών πρέπει να αποτελέσουν οι ειδικοί της διαχείρισης κινδύνων. Τα στελέχη αυτά γνωρίζουν την μεθοδολογία της διαχείρισης κινδύνων καθώς και την πλήρη γκάμα των διαθέσιμων εργαλείων για την αντιμετώπιση όλων των  τύπων κινδύνων. Επομένως, σε αυτή την μόνιμη βάση εξειδικευμένων στελεχών θα προστίθενται κάθε φορά οι επιπλέον ειδικοί για τον συγκεκριμένο κίνδυνο που θα έχει προκύψει (όπως, τώρα, οι λοιμωξιολόγοι για την πανδημία του κορωνοϊού).  

Η μεθοδολογία διαχείρισης των κινδύνων έχει ως βάση την ελαχιστοποίηση του συνολικού  κόστους εφαρμογής των εναλλακτικών μεθόδων διαχείρισης των κινδύνων, με αποτέλεσμα την μεγιστοποίηση του κοινωνικού οφέλους. Η εφαρμογή της μεθοδολογίας αυτής στην Δανία επιβεβαιώνει το κανόνα αυτόν. Το κόστος των 500 εκατομμυρίων για την διενέργεια των διαγνωστικών τέστ, είχε τα εξής αποτελέσματα: (α) την μείωση των θανάτων, (β) την μείωση στις δαπάνες υγείας, λόγω του μικρού αριθμού κρουσμάτων που έφθαναν στα νοσοκομεία, και (γ) την δραστική μείωση της οικονομικής καταστροφής που υπέστη η χώρα. 

Εάν είχαμε εφαρμόσει μια παρόμοια στρατηγική στην Ελλάδα, θα είχαμε παρόμοια αποτελέσματα: λιγότερους θανάτους, μικρότερη πίεση στο ΕΣΥ (το οποίο θα είχε περισσότερη άνεση να διαχειριστεί τους  κανονικούς ασθενείς), και κυρίως την μείωση της οικονομικής ζημιάς των δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ που υπέστη η χώρα στα έτη 2020 και 2021.