Μιλτιάδης Νεκτάριος

Όπως όλες οι δημόσιες δομές (υπηρεσίες και οργανισμοί) στην Ελλάδα, έτσι και ο τομέας της δημόσιας υγείας, είναι περισσότερο ένα πολιτικό κατασκεύασμα που εξυπηρετεί τους πολιτικούς, τους εργαζόμενους, τους συνδικαλιστές, τους προμηθευτές, αλλά δεν λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των πολιτών και των ασθενών (πελατών του συστήματος υγείας).

Με αποτέλεσμα, οι πολίτες να έχουν κατά 90% αρνητική άποψη για τις υπηρεσίες υγείας που λαμβάνουν, με βάση το Ευρωβαρόμετρο. Και μάλιστα, το ποσοστό αυτό είναι το υψηλότερο στην ΕΕ-27, πάνω και από το ποσοστό δυσαρέσκειας σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία, και η Κροατία.

Σε σειρά σχετικών μελετών του Πανεπιστημίου Πειραιώς για την αναδόμηση και αναδιοργάνωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, υποδεικνύεται ότι πρέπει επιτέλους και η Ελλάδα να υιοθετήσει τις «καλές πρακτικές» που έχουν ήδη υλοποιηθεί από την δεκαετία του ’90 σε όλα τα αναπτυγμένα συστήματα υγείας.

Έχουν προταθεί έξι (6) άξονες πολιτικής:
-Αναδιοργάνωση του Υπουργείου Υγείας με επικέντρωση στην εκπόνηση της εθνικής πολιτικής υγείας, την πιστοποίηση των υποδομών υγείας και την αξιολόγηση του ιατρικού προσωπικού,
-Δημιουργία νέου ΕΣΥ ως Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, ως μητρική εταιρία των κρατικών νοσοκομείων και των μονάδων πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, που θα έχουν την μορφή ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα,
-Λαμβάνοντας υπόψη τις υφιστάμενες, δημόσιες και ιδιωτικές, υποδομές πρωτοβάθμιας υγείας, θα δημιουργηθεί το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικής Υγείας (Digital Health), το οποίο θα καλύπτει το σύνολο του πληθυσμού σε όλη την επικράτεια, και θα δομηθεί με βάση τις πιο προωθημένες ψηφιακές τεχνολογίες σε διεθνές επίπεδο. Όλες οι πρωτοβάθμιες μονάδες θα είναι συμβεβλημένες με τον ΕΟΠΥΥ.
-Συγκέντρωση των δημόσιων πόρων υγείας (κρατική χρηματοδότηση και ασφαλιστικές εισφορές) στον ΕΟΠΥΥ και αξιοποίηση των μοναδικών χαρακτηριστικών του ΕΟΠΥΥ για τον επηρεασμό της δράσης όλων των δημόσιων και ιδιωτικών προμηθευτών υπηρεσιών υγείας,
-Δημιουργία «εσωτερικής αγοράς στον τομέα της υγείας» που θα συγκροτείται από τον ΕΟΠΥΥ (από την πλευρά της Ζήτησης) και το ΕΣΥ ΝΠΔΔ (από την πλευρά της Προσφοράς), και
-Θέσπιση συμπληρωματικής ασφάλισης για τις «ιδιωτικές δαπάνες υγείας» (ανέρχονται στο 40% των συνολικών δαπανών υγείας και είναι οι υψηλότερες στην Ευρώπη), με βάση το αντίστοιχο μοντέλο της Γαλλίας.

Η νέα νομική μορφή των κρατικών νοσοκομείων θα τους δώσει τη δυνατότητα να ξεπεράσουν τις αγκυλώσεις του ενιαίου μισθολογίου του δημοσίου και να θεσπίσουν κίνητρα οικονομικής και κλινικής αποδοτικότητας που θα διαφοροποιήσουν τις αμοιβές των γιατρών, των νοσηλευτών και των διοικητικών υπαλλήλων, με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας. Τα επιπλέον έσοδα θα κατανέμονται με βάση σχετική συλλογική σύμβαση που θα έχει συναφθεί μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών.

Η αύξηση της παραγωγής και της παραγωγικότητας των νοσοκομείων του ΕΣΥ ΝΠΔΔ, σε συνδυασμό με την τεχνοκρατική στελέχωση των διοικήσεων των νοσοκομείων, θα έχουν θεαματικά αποτελέσματα: στην αύξηση της προσέλευσης ασθενών, στην αύξηση των εσόδων, στην βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, στον περιορισμό των δαπανών στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια, και κυρίως στη μείωση της σπατάλης.

Εάν πράγματι επιτευχθεί η αναμενόμενη βελτίωση των υπηρεσιών των δημόσιων νοσοκομείων, τότε, εκτός των γενικότερων ωφελειών, θα προκληθεί και μεγάλη προσέλκυση νέων εσόδων στο ΕΣΥ, από δύο πηγές. Η πρώτη πηγή εσόδων θα προέλθει κυρίως από την ιδιωτική ασφαλιστική αγορά, η οποία θα σπεύσει ασμένως να αγοράσει υπηρεσίες υγείας υψηλού επιπέδου με χαμηλότερο κόστος, ώστε να μειώσει τα ασφάλιστρα και να επεκτείνει την ασφαλιστική κάλυψη του πληθυσμού. Αυτή η νέα ροή πρόσθετων πόρων στο ΕΣΥ θα είναι σταθερή διαχρονικά, καθώς οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες θα έχουν βρει μια αξιόπιστη εναλλακτική έναντι των ολιγοπωλιακών καταστάσεων που αντιμετωπίζουν με τα ιδιωτικά νοσοκομεία.

Η δεύτερη πηγή εσόδων θα προέλθει από τον νέο ασφαλιστικό φορέα συμπληρωματικής ασφάλισης των ιδιωτικών δαπανών υγείας, με βάση το αντίστοιχο μοντέλο της Γαλλίας. Ο νέος ασφαλιστικός φορέας θα έχει την μορφή MUTUAL ασφαλιστικής εταιρίας, όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.

Τα συνολικά έσοδα από τις δύο προαναφερόμενες πηγές θα υπερβούν, σε πρώτη φάση, τα 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ και, επομένως, θα επιτρέψουν την αύξηση των αμοιβών των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού του ΕΣΥ κατά τουλάχιστον 50%, χωρίς επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Με την ωρίμαση του συστήματος της συμπληρωματικής ασφάλισης των ιδιωτικών δαπανών υγείας, οι εν λόγω αμοιβές θα διπλασιαστούν.

Στο προτεινόμενο σχήμα οι ίδιοι οι εργαζόμενοι θα έχουν τα κίνητρα να βελτιώνουν συνεχώς το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών και θα είναι υπερήφανοι που θα εργάζονται σε ένα δημόσιο σύστημα υγείας που θα είναι εφάμιλλο ή καλύτερο του ιδιωτικού τομέα, όπως συμβαίνει σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.

Η προτεινόμενη αναδόμηση και επανασχεδιασμός του ΕΣΥ έχουν καθυστερήσει τουλάχιστον 30 χρόνια, αλλά η ταχεία γήρανση του πληθυσμού στην περίοδο μέχρι το 2050 δεν αφήνει άλλα περιθώρια εφησυχασμού.

Η αναδιοργάνωση του ΕΣΥ θα έπρεπε να αποτελεί ένα από τα κύρια θέματα της προεκλογικής εκστρατείας των πολιτικών κομμάτων, αλλά φαίνεται ότι υπάρχουν σημαντικότερες προτεραιότητες.

Οι ελπίδες για την ανασυγκρότηση του ΕΣΥ βρίσκονται στους συνδικαλιστικούς και επαγγελματικούς φορείς του χώρου της υγείας. Οι παραπάνω προτάσεις έχουν υιοθετηθεί από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο από το 2020. Χρειάζεται, λοιπόν, μια νέα διαδικασία κοινωνικού διαλόγου, η οποία θα εκθέσει στη κοινή θέα τις απόψεις όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών και, ιδιαίτερα, των πολιτικών κομμάτων.




*Ο Νεκτάριος Μιλτιάδης είναι  Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς