Νίκος Φελέκης

Στο επιτελείο του Αλέξη Τσίπρα θεωρούν πως η συζήτηση στη Βουλή για τις υποκλοπές πρόσθεσε πόντους στον ΣΥΡΙΖΑ. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έδωσε, λένε, πειστικές απαντήσεις, σε αντίθεση με τον Αλέξη, ο οποίος πραγματοποίησε «μία από τις καλύτερες κοινοβουλευτικές του εμφανίσεις». Η οξύτητα της αντιπαράθεσης ανάμεσα στον νυν και τον τέως πρωθυπουργό είναι πάντως μια εικόνα του μέλλοντος, μια εικόνα την οποία πρέπει να συνηθίσουμε για όσα μέλλει να συμβούν μέχρι τις εκλογές.

Η ακραία πόλωση θα κυριαρχήσει ένθεν κακείθεν. Οι επιτελείς της Κουμουνδούρου αποφάσισαν ότι εφεξής και μέχρι να στηθούν οι κάλπες θα ανεβάζουν συνεχώς τα ντεσιμπέλ της κριτικής ενάντια στη «χειρότερη κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης» και τον «αλαζόνα, δειλό και ανίκανο πρωθυπουργό», όπως ήταν οι χαρακτηρισμοί που απέδωσε ο Αλεξης Τσίπρας στον Κυριάκο Μητσοτάκη την Παρασκευή στο Κοινοβούλιο.

Στόχος είναι το σκληρό ροκ να αποκτήσει χαρακτηριστικά «ανένδοτου αγώνα για την υπεράσπιση της δημοκρατίας». Ο Αλέξης Τσίπρας το είπε καθαρά στη Βουλή την Παρασκευή και θα το επαναλάβει με μεγαλύτερη έμφαση στις αρχές Σεπτεμβρίου σε ειδική εκδήλωση για τις θεσμικές αλλαγές που χρειάζεται να γίνουν, στο πλαίσιο αυτού που έχει ονομάσει «ανασύνταξη της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας».

Η εκδήλωση για την «υπεράσπιση της δημοκρατίας» είναι η πρώτη από τις πολιτικές πρωτοβουλίες που σχεδιάζει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η πρόσκληση στα άλλα κόμματα για «αντικυβερνητικό μέτωπο, δημοκρατική διέξοδο και προοδευτική διακυβέρνηση» είναι μια δεύτερη, ενώ ακολουθεί η ετοιμασία ενός σχεδίου κυβερνητικών προγραμματικών συμπτώσεων της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς για τις αλλαγές που θα πρέπει να κάνει μια συμμαχική προοδευτική κυβέρνηση. Ειδικά για το τρίτο ο Αλέξης Τσίπρας θα κάνει και ειδική αναφορά στη ΔΕΘ, όπου θα παρουσιάσει αναλυτικά το Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ.

Μπορεί οι υποκλοπές, τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα καθώς και όσα περιλαμβάνονται στον ορισμό «καθεστώς Μητσοτάκη», που δίνει ο Τσίπρας, να αποτελούν την αιχμή του αντιπολιτευτικού δόρατος της Κουμουνδούρου, όμως ο ίδιος και οι συνεργάτες του γνωρίζουν ότι είναι η ακρίβεια, ο πληθωρισμός, οι φουσκωμένοι λογαριασμοί αυτά που κατά μείζονα λόγο απασχολούν τους πολίτες και η ψήφος τους θα καθοριστεί κυρίαρχα από τις λύσεις που θα προτείνουν τα κόμματα στα προβλήματα επιβίωσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Η τσέπη του ψηφοφόρου θα κρίνει το αποτέλεσμα και όχι το αυτί του Κοντολέοντα. Γνωρίζουν ότι οι κυβερνήσεις δεν πέφτουν από τις υποκλοπές, αλλά από την οικονομική ανέχεια. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο πατέρας του Κυριάκου, δεν έπεσε από τον Γρυλλάκη και τον Μαυρίκη, αλλά από το σύνθημα «Καλύτερα παπάκι παρά τον Μητσοτάκη». Ούτε ο Κώστας Καραμανλής έπεσε από το Βατοπέδι, έπεσε γιατί το κράτος χρεοκόπησε οικονομικά και δεν μπορούσε να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του. Τα θέματα δημοκρατίας, δικαιωμάτων και κράτους δικαίου ροκανίζουν τις κυβερνήσεις, περιορίζουν τη θελκτικότητά τους και τους στερούν συμμάχους. Λυδία λίθος των εξελίξεων είναι οι φουσκωμένοι λογαριασμοί του ηλεκτρικού.

Η ΔΕΗ και όχι η ΕΥΠ είναι αυτή που θα βγάλει κυβέρνηση. Η ΔΕΗ θα καθορίσει το εκλογικό ποσοστό, η ΕΥΠ τις κυβερνητικές συμμαχίες. Κατά κάποιον τρόπο, η ΔΕΗ είναι ο δρόμος του Τσίπρα για τα κυβερνητικά έδρανα. Το 2015 ήταν η κατάργηση των μνημονίων, τώρα είναι το «ξεφούσκωμα» των λογαριασμών του ρεύματος. Αν ο Τσίπρας βρει τρόπο να μειώσει δραστικά τους λογαριασμούς τότε θα έχει τύχη και μάλιστα μεγάλη στις εκλογές. Οχι βέβαια με δηλώσεις του τύπου «θα σκίσω τα μνημόνια και θα τα καταργήσω με έναν νόμο και ένα άρθρο», αλλά με συγκεκριμένη πρόταση, η οποία θα πείθει ότι είναι εφαρμόσιμη και αποτελεσματική.

Στις συζητήσεις που γίνονται σχεδόν καθημερινά στην Κουμουνδούρου οι συνεργάτες του Τσίπρα εμφανίζονται πεπεισμένοι πως αν γίνουν κυβέρνηση και δεν καταφέρουν στους πρώτους έξι μήνες να τιθασεύσουν την ακρίβεια και να ανακουφίσουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις, μετά από ένα ενάμιση χρόνο θα καταρρεύσουν. Για τον λόγο αυτό ο Τσίπρας προτίθεται να εξαγγείλει και να δεσμευτεί ότι αν γίνει πρωθυπουργός θα μειώσει στο μισό τους λογαριασμούς ρεύματος. Με την αποχώρηση από το χρηματιστήριο ενέργειας, την υψηλή φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας και την επαναφορά της ΔΕΗ υπό δημόσιο έλεγχο θεωρεί ότι μπορεί να το πετύχει.

Επίσης, θα επαναφέρει την ξεχασμένη στο... χρονοντούλαπο της μισθοδοσίας Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ) για τους μισθούς και τις συντάξεις. Οπως λένε συνεργάτες του, τα 49 ευρώ παραπάνω στον κατώτατο μισθό δεν συνιστούν διαφορετική πολιτική και σοβαρό λόγο για να σε προτιμήσει η πλειοψηφία του λαού: αντί δηλαδή για 751 ευρώ που λέει ο Μητσοτάκης, να δώσει ο Τσίπρας 800 ευρώ. Εξάλλου, ο πληθωρισμός στο σούπερ μάρκετ δεν αφορά μόνο όσους παίρνουν τον κατωτατο μισθό, αλλά όλους. Γι’ αυτό τον λόγο θα πρέπει, λένε, να επανέλθει η ΑΤΑ.

Oι πρώτες δημοσκοπήσεις

Το γεγονός ότι οι πρώτες δημοσκοπήσεις δείχνουν μικρή φθορά και όχι κατάρρευση της Ν.Δ., από την οποία μάλιστα πρωτίστως επωφελείται το ΠΑΣΟΚ και δευτερευόντως ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν τους ανησυχεί. Αφενός επειδή «οι δημοσκοπήσεις το καλοκαίρι δεν είναι αξιόπιστες» και αφετέρου επειδή «οι επιπτώσεις από το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων θα αρχίσουν να αποτυπώνονται σε όλο τους το εύρος μετά από κάποιο διάστημα. Σε συνδυασμό δε με την αυξανόμενη ακρίβεια θα καταδειχθεί ότι η αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών έχει δρομολογηθεί και ό,τι και να κάνει η κυβέρνηση δεν μπορεί να ανακοπεί», μας λέει εξ απορρήτων συνεργάτης του τέως πρωθυπουργού, ο οποίος παρακολουθεί επισταμένως τις πολιτικές έρευνες με έμφαση στα ποιοτικά στοιχεία τους. Επιπροσθέτως, αυτό που στην παρούσα φάση ενδιαφέρει τον Τσίπρα είναι να χάσει ο Μητσοτάκης και ας αποκομίζει κέρδη και ο Ανδρουλάκης.

Εξάλλου, ξέρει ότι δεν είναι μεγάλη η πιθανότητα να πάνε στον ΣΥΡΙΖΑ οι κεντρογενείς ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ που στις προηγούμενες εκλογές πριμοδότησαν τον Μητσοτάκη «για να φύγει ο Τσίπρας». Ας πάνε λοιπόν στο ΠΑΣΟΚ, αρκεί να φύγουν από τη Ν.Δ. Ο ίδιος ελπίζει ότι θα καταφέρει να συσπειρώσει το 31,5% που είχε πάρει στις τελευταίες εκλογές και ελπίζει να ξανακερδίσει έστω ένα μικρό ποσοστό (1%-2%) από απογοητευμένους -λόγω των σοβαρών λαθών της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και της συμμαχίας με τον Πάνο Καμμένο- αριστερούς και κεντροαριστερούς ψηφοφόρους.

Αν λοπόν το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ είναι πάνω από το 30%, σε μια συμμαχική κυβέρνηση ο Τσίπρας δεν μπορεί να μην είναι πρωθυπουργός. Αν το ποσοστό του κινηθεί στο 25%-26% που δίνουν οι δημοσκοπήσεις και το ΠΑΣΟΚ φτάσει ή και υπερβεί το 14%-15%, τότε στελέχη της Κουμουνδούρου παραδέχονται ότι η αξίωση του Ανδρουλάκη να είναι άλλος πρωθυπουργός θα είναι δικαιολογημένη. Το κυβερνητικό τραπέζι θα στρωθεί λοιπόν με τους «λαγούς» που θα βγάλει η κάλπη.

Σε κάθε περίπτωση, το βασικό για τον Τσίπρα είναι να σχηματιστεί προοδευτική πλειοψηφία, στην οποία ούτως ή άλλως ο βασικός κορμός θα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Οπως λένε συνομιλητές του Αλέξη, το μείζον είναι καταστεί σαφές σε όλους ότι, μετά την παρακολούθηση του τηλεφώνου του Ανδρουλάκη, η πρωθυπουργική καριέρα του Μητσοτάκη τελειώνει με τη λήξη της παρούσας θητείας του. Ξανά πρωθυπουργός και μάλιστα ως επικεφαλής συμμαχικής κυβέρνησης με το ΠΑΣΟΚ δεν γίνεται. Θα μπορούσε, λένε ορισμένα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, να υπάρξει «κυβέρνηση συνεργασίας Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ με άλλον πρωθυπουργό, όχι όμως με τον Μητσοτάκη». Και προσθέτουν: «Επειδή αποκλείεται να υπάρξει αυτοδυναμία, η δεξιά παράταξη αν θέλει μετεκλογικά να μετέχει στο κυβερνητικό παιχνίδι θα πρέπει, εκ των πραγμάτων και δυστυχώς για τον Μητσοτάκη, να αλλάξει ηγεσία».

Είναι γεγονός ότι αυτός ο προβληματισμός δεν περιορίζεται μόνο στον χώρο της αντιπολίτευσης, αλλά απασχολεί και παράγοντες της συντηρητικής παράταξης. Γνωρίζοντάς το αυτό ο Τσίπρας προσπάθησε να διευρύνει τη δυσαρέσκεια που υπάρχει στους κόλπους της Ν.Δ. και ιδιαίτερα σε σαμαρικούς και καραμανλικούς παράγοντες, επισημαίνοντας την ευθύνη που έχουν και οι βουλευτές της συμπολίτευσης «να προστατεύσουν τη δημοκρατία από παρακρατικές μεθόδους, όπως αυτή με τις παρακολουθήσεις βουλευτών».

Επειδή όμως οι βουλευτές της πλειοψηφίας δεν πρόκειται να αποσύρουν την εμπιστοσύνη τους από την κυβέρνηση και ο Μητσοτάκης («ο πρωθυπουργός των υποκλοπών που πιάστηκε με τον κοριό στο αυτί», όπως είπε ο Τσίπρας) θα προσπαθήσει να εξαντλήσει την τετραετία, ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να βρει άλλους τρόπους ώστε «η δυσπιστία του λαού να μετατραπεί σε ψήφο απαλλαγής από τις καθεστωτικές πρακτικές του κ. Μητσοτάκη».

Tο κέντρο εξουσίας

Εκτός από τον χειμώνα που θα είναι δύσκολος και «θα κάψει τον Κυριάκο», ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και οι στενοί του συνεργάτες θεωρούν πως υπάρχουν δύο ακόμη σοβαροί λόγοι για τους οποίους «η κυβέρνηση δεν πρόκειται να ανακάμψει, αλλά συνεχώς θα βυθίζεται». Ο πρώτος σχετίζεται με την απομάκρυνση του Γρηγόρη Δημητριάδη. Στην Κουμουνδούρου θεωρούν πως «ο Μητσοτάκης δεν έχασε το δεξί του χέρι, αλλά τον εγκέφαλο της διακυβέρνησης». Σύμφωνα με την ανάγνωση των επιτελών του Αλέξη Τσίπρα, «χωρίς τον Δημητριάδη επιτελικό κράτος δεν υπάρχει». Εχουν τη γνώμη ότι όλες οι ισορροπίες, οι συμφωνίες, οι διαπραγματεύσεις του Μαξίμου με επιχειρηματίες, δημοσιογράφους, βουλευτές, υπουργούς ακόμη και τους πρεσβευτές των μεγάλων χωρών «κούμπωναν» με τον Γρηγόρη.

Εκτιμούν δε πως στους λίγους μήνες που απομένουν μέχρι τις εκλογές όχι μόνο δεν μπορεί να φτιαχτεί νέο κέντρο εξουσίας, αλλά και όσοι έχουν αναλάβει να διεκπεραιώνουν τις υποθέσεις που ο γενικός γραμματέας της κυβέρνησης διαχειριζόταν θα τα κάνουν μούσκεμα. Και φέρνουν ως παράδειγμα την κρίση που αιφνιδίως ξέσπασε ανάμεσα στην κυβέρνηση και τα μεγάλα και σοβαρά διεθνή μέσα ενημέρωσης (NYT, FT, Politico...), κρίση που πλήττει το κύρος του πρωθυπουργού και της χώρας, το οποίο η αλήθεια είναι είχε ανέβει σημαντικά τα τρία τελευταία χρόνια. Υποστηρίζουν, δε, ότι «είναι για γέλια η προσπάθεια ορισμένων παραγόντων να ρίξουν την ευθύνη για το σκάνδαλο των υποκλοπών και τη συνακόλουθη κυβερνητική κρίση στους Ρώσους. Τον Ανδρουλάκη και τον Κουκάκη τους παρακολουθούσε ο Κοντολέων και όχι ο Πούτιν», λένε.

Χωρίς σύμμαχο

Ο δεύτερος και πιο σημαντικός είναι η οριστική ρήξη του Ανδρουλάκη με τον Μητσοτάκη. Ακόμη και αν υπήρχε μία περίπτωση το ΠΑΣΟΚ -στο όνομα της υπευθυνότητας και για να αποτραπεί η ακυβερνησία- να στηρίξει κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Μητσοτάκη στο ενδεχόμενο που η Ν.Δ. είναι πρώτο κόμμα, πλέον αυτή χάθηκε. Οριστικά και αμετάκλητα. Αν με όσα έχουν γίνει ο Ανδρουλάκης έδινε ψήφο εμπιστοσύνης στον Μητσοτάκη, όλοι θα έλεγαν ότι το κάνει επειδή με τις παρακολουθήσεις και για λόγο που δεν ανακοινώνεται τον κρατάει στο χέρι.

Στήριξη Ανδρουλάκη σε Μητσοτάκη ισοδυναμεί με πολιτικό θάνατο τόσο του Ανδρουλάκη όσο και του ΠΑΣΟΚ. Κατά συνέπεια, η Ν.Δ. δεν έχει σύμμαχο στον σχηματισμό κυβέρνησης αφού εκτός από τις εκλογές με απλή αναλογική ούτε οι δεύτερες με την ενισχυμένη θα δώσουν, όπως σχεδόν όλοι παραδέχονται, αυτοδυναμία. Μετά από όσα έχουν συμβεί και με τα χειρότερα μπροστά (σε ενέργεια και ακρίβεια) το ταβάνι της Ν.Δ. δεν είναι πλέον το 38%-39% που δίνει αυτοδυναμία, αλλά έχει πέσει, στην καλύτερη των περιπτώσεων, στο 34%-35%. Κατά συνέπεια, κυβερνησιμότητα γιοκ. Χωρίς αυτοδυναμία και δίχως συμμάχους τι θα κάνει ο Μητσοτάκης, αναρωτιούνται οι συνεργάτες του Αλέξη Τσίπρα.

Θα αλλάξει τον εκλογικό νόμο ή θα πέσει στα νύχια του Βελόπουλου; Μπορεί να συμβούν και τα δύο, λένε τα περισσότερα στελέχη της Κουμουνδούρου. Υπάρχουν πάντως και ορισμένοι που υποστηρίζουν πως στην περίπτωση που και στις δεύτερες εκλογές έρθει πρώτο κόμμα η Ν.Δ. και της λείπουν 6-7 βουλευτές για να σχηματίσει κυβέρνηση, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί η πιθανότητα να ανταποκριθούν στην πρόσκληση Μητσοτάκη για «σχηματισμό κυβερνητικής πλειοψηφίας προκειμένου να αποτραπεί γενικευμένη πολιτική κρίση και κυβερνητική αστάθεια» τρεις-τέσσερις βουλευτές από την Ελληνική Λύση και άλλοι τόσοι από το ΠΑΣΟΚ.

Αυτά όμως είναι σενάρια και μάλιστα άστοχα, αν όχι και βλακώδη, αφού ακόμη δεν έχουν στηθεί οι κάλπες και δεν ξέρουμε τα αποτελέσματα. Οπως άστοχα και βλακώδη είναι και τα σενάρια που κυκλοφορούν στα πολιτικά και δημοσιογραφικά γραφεία για τους εγχώριους και διεθνείς παράγοντες που θέλουν να αποσταθεροποιήσουν την κυβέρνηση και να τοποθετήσουν πρωθυπουργό ελεγχόμενο από τους ίδιους. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το πρωθυπουργικό προφίλ του Κυριάκου Μητσοτάκης αποδυναμώθηκε και, εκ των πραγμάτων, ενισχύθηκε του Αλέξη Τσίπρα. Πλέον το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο δεν υφίσταται. Αντίθετα, πολιτικά διαμορφώνεται ένα ισχυρό αντικυβερνητικό μέτωπο. Πρωτίστως αντιμητσοτακικό και δευτερευόντως αντιδεξιό. Ακόμη και προσωπικότητες όπως ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο Νίκος Αλιβιζάτος και άλλοι αρχίζουν και αποστασιοποιούνται.

Αυτός προφανώς ήταν και ο λόγος που ο πρωθυπουργός είπε στην ομιλία του «να προσέξει ο κόσμος του ΠΑΣΟΚ γιατί μπορεί ψηφίζοντας Ανδρουλάκη να τους προκύψει Τσίπρας». Και προφανέστατα αυτός είναι και ο λόγος που ο Αλέξης Τσίπρας, με αφορμή τις υποκλοπές, έχει «υιοθετήσει» τον Νίκο Ανδρουλάκη. Ακόμη και αν το ΠΑΣΟΚ ενισχυθεί, περισσότερο κερδισμένος από τη φθορά της κυβέρνησης θα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, αφού αυτός θα καθορίσει κυρίαρχα τις μετεκλογικές εξελίξεις. Τόσο σε κυβερνητικό επίπεδο όσο και ευρύτερα στον προοδευτικό χώρο...