Νίκος Φελέκης

Στις 25 Ιουνίου 1530 ο Κάρολος Ε’ κάλεσε Λουθηρανούς πρίγκιπες και εκλέκτορες της Γερμανίας να του εξηγήσουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις τους, σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσει τη θρησκευτική και πολιτική ενότητα μέσα στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Η «Ομολογία της Αυγούστας», που του παρουσίασαν οι οπαδοί του Λούθηρου, περιλαμβάνει 28 άρθρα. Στο 11ο που αφορά την εξομολόγηση υποστηρίζουν ότι «ο πιστός δεν χρειάζεται να απαριθμεί όλες τις αμαρτίες του, καθώς είναι αδύνατον για έναν άνθρωπο να μπορεί να απαριθμήσει όλες τις αμαρτίες για τις οποίες πρέπει να λάβει συγχώρεση».

Η αναφορά μας στην «Ομολογία» ή «Δίαιτα» (όπως είναι πιο γνωστή) της Αυγούστας γίνεται επειδή προχθές ο Αλέξης Τσίπρας, στην Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ, ομολόγησε στους συντρόφους του τις… αμαρτίες που οδήγησαν στη βαριά εκλογική ήττα. Μόνο που το έκανε ως… Λουθηρανός. Δεν τις απαρίθμησε όλες. Τις παρέπεμψε για αργότερα. Μετά τις εκλογές της 25ης Ιουνίου. Επειδή όμως οι Ελληνες ψηφοφόροι είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι, δεν είναι σίγουρο ότι στις 25 Ιουνίου θα τον συγχωρέσουν αυξάνοντας το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ. Ας δούμε, λοιπόν, εμείς τις «αμαρτίες» του ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να κατανοηθεί γιατί το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα συνετρίβη από τη Ν.Δ. του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Πρώτον, επειδή δεν είχε συγκεκριμένη κυβερνητική πρόταση εξουσίας, αλλά ένα θολό αφήγημα περί «προοδευτικής κυβέρνησης», πασπαλισμένο με μπόλικο αντιμητσοτακισμό και αφορισμούς για τη «χειρότερη κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης». Το 2015 κέρδισε τις εκλογές με σύνθημα «Θα σκίσω τα μνημόνια». Το 2019 ο Μητσοτάκης κέρδισε με σύνθημα «Θα μειώσω τους φόρους». Το 2023 τις ξανακέρδισε με τη θεωρία του μισογεμάτου ποτηριού. «Εκανα τα μισά απ’ όσα σας υποσχέθηκα, δώστε μου την ευκαιρία να γεμίσω και το υπόλοιπο του ποτηριού», με αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, μείωση ανεργίας, νοσοκομεία, επενδυτική βαθμίδα, με όσα εν πάση περιπτώσει υπεσχέθη προεκλογικά.

Ο Τσίπρας μίλησε για αύξηση μισθών, μείωση τιμών, ρύθμιση χρεών, δίκαιο και αποτελεσματικό κράτος, αλλά τίποτε απ’ όλα αυτά δεν έμεινε στο εκλογικό σώμα, αφού αυτό που κυριάρχησε ήταν για την κυβέρνηση που θα έκανε εάν κέρδιζε τις εκλογές. Αρχικά, θα ήταν κυβέρνηση νικητών ή ηττημένων, ανάλογα με την αριθμητική της κάλπης. Στη συνέχεια, ανοχής του Κουτσούμπα και του Βαρουφάκη. Και στο τέλος, ειδικού σκοπού με το ΠΑΣΟΚ για να βάλουν φυλακή τον Μητσοτάκη και τους υπευθύνους των υποκλοπών. Παρ’ τ’ αυγό και κούρευτο δηλαδή. Κι ακόμη χειρότερα. Ολοι του γυρνούσαν την πλάτη κι αυτός επέμενε. «Δεν σε θέλω για πρωθυπουργό, είσαι αποτυχημένος και λαϊκιστής», του έλεγε ο Ανδρουλάκης. «Σε κυβέρνηση μούφα εγώ δεν μπαίνω», συμπλήρωνε ο Κουτσούμπας. Ο δε Βαρουφάκης δήλωνε «καλύτερα να μου κοπεί το χέρι από τον ώμο παρά να είμαι στην ίδια κυβέρνηση με τον Τσίπρα».

Δεύτερον, αντί να αντιπαρατίθεται με τον Μητσοτάκη για την πρωθυπουργία, προσπαθούσε να βρει συνεταίρους για μια κυβέρνηση που όλοι ήξεραν ότι δεν μπορούσε να φτιαχτεί. Οχι μόνο επειδή, από τις δημοσκοπήσεις, δεν έβγαιναν τα κουκιά, αλλά και γιατί κανείς δεν ήθελε μια κυβέρνηση που να παραπέμπει στους… γενναίους του Μπρανκαλεόνε. Αντί να επιλέξει να αντιπαρατίθεται καθημερινώς και επί μονίμου βάσεως για την ακρίβεια, τον πληθωρισμό και τους πλειστηριασμούς, πυροβολούσε γενικώς και αδιακρίτως τη «Μητσοτάκης Α.Ε.». Στα ηλεκτρονικά παιχνίδια για να σκοτώσεις τον εχθρό πρέπει το όπλο να πυροβολεί σταθερά σε ένα σημείο. Αν προσπαθείς να τον πετύχεις στα σημεία που τρέχει και αλλάζει συνεχώς θέση δεν θα τα καταφέρεις ποτέ και τελικά θα σε σκοτώσει αυτός.

Απλή και αποτελεσματική τακτική, αλλά στην Κουμουνδούρου είτε δεν ξέρουν από ηλεκτρονικά είτε προτιμούν τις λεξιμαχίες και τα πολυπαραγοντικά παίγνια. Ολες οι έρευνες της κοινής γνώμης έλεγαν ότι δύο, όχι τρία, δύο πράγματα απασχολούν τους ψηφοφόρους: η οικονομία και η ακρίβεια. Αντί ο ΣΥΡΙΖΑ να επικεντρωθεί στα δύο αυτά θέματα, η εκλογική μάχη δόθηκε για την απλή αναλογική, την προοδευτική διακυβέρνηση, ποιοι θα συμμετέχουν και τις διαδικασίες που θα επιτευχθεί, τις υποκλοπές, τα Τέμπη, τα «πετσωμένα» Μέσα Ενημέρωσης, τους «Πάτσηδες, τους θανάτους από την πανδημία, τον Πολάκη και πώς θα είναι η δεύτερη φορά Αριστερά».

Τρίτον, οι ψηφοφόροι ενδιαφέρονται για την τσέπη τους και την επιβίωσή τους και ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθούσε να «ξεπλύνει» τον Βαρουφάκη κάνοντάς τον κυβερνητικό παίχτη. Καλύτερη ασίστ στον Μητσοτάκη δεν θα μπορούσε να δώσει ο Τσίπρας. Ηταν λογικό η Ν.Δ. να βάλει τρίποντο. «Ελληνικέ λαέ, ακούτε τι σας λένε. Με τον Βαρουφάκη θα κυβερνήσουν. Ερχεται νέο πρώτο εξάμηνο του 2015», βροντοφώναξε, με τη βοήθεια και των φιλοκυβερνητικών media, το Μαξίμου. Οι πολίτες, όπως ήταν φυσικό, ενθυμούμενοι τα γεγονότα, μόλις μπήκαν πίσω από το παραβάν της κάλπης είπαν: «Ευχαριστώ, δεν θα πάρω».

Ναι, η κυβέρνηση έπαιξε με τον φόβο για τα επερχόμενα. Και ορθώς από την πλευρά του Μητσοτάκη. Στην Κουμουνδούρου τι πίστευαν; Θα άφηναν ο Γκρίνμπεργκ και οι επικοινωνιολόγοι του Μαξίμου την ευκαιρία να χαθεί; Μάλλον τα συντρόφια είναι μακριά νυχτωμένα. Βαρουφάκης, τράπεζες, «Δήμητρες», τοπικά νομίσματα Τσακαλώτου, μεσαιοταξίτικα πεντοχίλιαρα της Φωτίου, φόροι Κατρούγκαλου στους ελεύθερους επαγγελματίες και η εκλογική διαφορά… με φόρα πήγε στα ύψη.

Σε νταμπλ σκορ. 40-20. Ούτε στα καλύτερα όνειρα του Μητσοτάκη ή στον χειρότερο εφιάλτη του Τσίπρα. Θαρρείς και δεν είχαμε εκλογές, αλλά αγώνα μπάσκετ, στον οποίο ο ένας φορούσε Αir Jordan και ο άλλος σκαρπίνια. Ο ένας έπαιζε με επαγγελματίες παίχτες και ο άλλος με ερασιτέχνες και για τη φανέλα. Χωρίς κανένα σύστημα, ή μάλλον με σύστημα run and gun, χωρίς όμως να βάζουν καλάθια, απλώς να τρέχουν και να δίνουν ασίστ στους αντιπάλους τους για δίποντα και τρίποντα.

Τέταρτον, είναι φανερό ότι η Κουμουνδούρου δεν έχει αντιληφθεί τις κοινωνικές μετατοπίσεις που έχουν συντελεστεί την τελευταία τετραετία. Eκαναν προεκλογικό αγώνα όντας βέβαιοι ότι oi πολίτες θα ψηφίσουν με οργή λόγω των Τεμπών και των υποκλοπών και οι ψηφοφόροι ψήφισαν από φόβο μήπως δουν στο υπουργικό τραπέζι να κάθονται ο Σκανδαλίδης, ο Βαρουφάκης και ο Πολάκης, με την ανοχή της Λιάνας Κανέλλη. Μπορεί να καταγγέλλονται τα διάφορα Pass (Fuel, Market και άλλα), όμως είναι πολλοί οι ψηφοφόροι που ζουν από αυτά. Επίσης, η κοινωνία μετά από μια υπερδεκαετή κρίση είναι κουρασμένη.

Τα μνημόνια, η πανδημία, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή αναταραχή, η κλιματική επιδείνωση, η μετανάστευση έχουν αλλάξει τα πάντα. Και πρωτίστως την ψυχολογία των ανθρώπων για τα επερχόμενα. Προτιμούν την, έστω προβληματική, ασφάλεια που τους παρέχει η υφιστάμενη συντηρητική κυβέρνηση, παρά το άγνωστο μιας «προοδευτικής διακυβέρνησης» που δεν ξέρεις ποια μπορεί να είναι και ποιοι θα τη συναπαρτίζουν. Ο κόσμος, παρά τα όσα πιστεύουν στον ΣΥΡΙΖΑ, δεν φαίνεται να έχει ως προτεραιότητα το άρθρο 16 για τα ΑΕΙ, τη βάση εισαγωγής στα πανεπιστήμια, τις εργασιακές σχέσεις, τα δημόσια νοσοκομεία, αλλά είναι έτοιμος να δεχθεί, όπως οι Βρετανοί επί Θάτσερ, να αυξηθεί το προσωπικό του εισόδημα και ας είναι σε βάρος των κοινωνικών παροχών.

Οι επιδοτήσεις, η επενδυτική βαθμίδα, η άνοδος του τουρισμού, η άνθηση του real estate και του Airbnb, η επαγγελματική ανέλιξη, η τεχνοκρατική ικανότητα, το προσωπικό πορτοφόλι είναι οι ψηφίδες της κυρίαρχης ιδεολογίας και όχι τα κοινωνικά αγαθά, το δημόσιο συμφέρον, η αλληλεγγύη και τα δικαιώματα. Από τα δημόσιες αρετές έχουμε περάσει στα ιδιωτικά βίτσια. Ο Μητσοτάκης το έχει καταλάβει, ο Τσίπρας δεν θέλει ακόμη να το παραδεχθεί, ή δεν τον αφήνει το κόμμα (που τον τραβάει από το μανίκι) να το κάνει. Κάποια στιγμή, το 2021, φαίνεται να το είχε αντιληφθεί, αλλά το άρθρο που έγραψε στην «Καθημερινή» με τίτλο «Ο κόσμος αλλάζει. Εμείς;» το ξέχασε.

Τη σοσιαλδημοκρατική γραμμή αντιμετώπισης των ανισοτήτων σε περίοδο ευημερίας που διατύπωσε την κατάπιαν οι υποκλοπές και η κρίση ακρίβειας. Αντί για θετική ατζέντα υιοθέτησε τη… μαύρη καλιακούδα ως μέθοδο πολιτικής αντιπαράθεσης. Οι αδηφάγες ελίτ, η φτωχοποίηση, η ορμπανοποίηση, η «ομίχλη που μπαίνει από παντού στο σπίτι» περιέγραφαν έναν κόσμο που για την πλειονότητα των ανθρώπων δεν υπήρχε. Ακόμη και η θεσμική καταρράκωση του κράτους δικαίου, με τις υποκλοπές, βρήκε λίγους οπαδούς.

Τα προαναφερθέντα συνιστούν έναν ακόμη σοβαρό λόγο που το αντιπολιτευτικό αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ δεν ευδοκίμησε. Κατά κάποιον τρόπο η ηγεσία και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ έδιναν την εντύπωση ότι ζούσαν στο παράλληλο σύμπαν που περιγράφει ο Μουρακάμι στο «1Q84». Ισως επειδή δεν καταλαβαίνουν ότι για να τους σταθεί αρωγός η κοινωνία χρειάζεται να την πείσουν ότι το πολιτικό και κυβερνητικό τους σχέδιο είναι πιο δυνατό από τις αναμνήσεις για την «Πρώτη Φορά Αριστερά», τις Πρέσπες, τα 37 δισ. ταμείο, την έξοδο από τα μνημόνια. «Αυτά έγιναν, τώρα τι λες;», είναι το ερώτημα του κάθε ψηφοφόρου.

Πέμπτον, ο Τσίπρας και οι σύντροφοί του, αν και πολιτεύονται στο όνομα των λαϊκών τάξεων, ξέχασαν τη λαϊκή παροιμία που λέει ότι των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν. Εγκλωβίστηκαν στο σύστημα της απλής αναλογικής. Αντί να προσπαθήσουν να δουν αν μπορεί να υπάρξει και με ποιους συμμαχική κυβέρνηση, το άφησαν για την τελευταία στιγμή.

Τις αρνήσεις του Ανδρουλάκη, του Κουτσούμπα, του Βαρουφάκη έπρεπε να τις έχουν πάρει μήνες πριν. Εστω και παρασκηνιακά να έχουν υπάρξει επαφές και σχετικές συζητήσεις. Να έχουν κλείσει αυτό το θέμα το 2022 και όχι να γίνεται διερεύνηση προθέσεων στην προεκλογική περίοδο. Προφανώς, η ηγεσία της Κουμουνδούρου θεωρούσε ότι οι αρνήσεις των ηγεσιών του ΠΑΣΟΚ, του ΚΚΕ και του ΜέΡΑ25 θα τους εξέθετε στους ψηφοφόρους τους και θα επωφελούνταν ο ΣΥΡΙΖΑ. Αλλο ένα λάθος τακτικής. Στην «καθαρή λύση» της αυτοδυναμίας που προέβαλε η Ν.Δ., η απάντηση ήταν συμμαχική κυβέρνηση με συμμάχους που δεν υπήρχαν.

Πλέον, τελείωσε και η απλή αναλογική ως εκλογικό σύστημα αρχής για την Αριστερά. Μπορεί να ρίχνει την ευθύνη ο Τσίπρας στους άλλους, όμως ευθύνεται και ο ίδιος, αφού, όπως φαίνεται, δεν έχει κατανοήσει ότι στην Ελλάδα είναι διαφορετικά τα πράγματα για να έχει εφαρμογή η απλή αναλογική. Το Κομμουνιστικό Κόμμα στα καθ’ ημάς είναι ενδεχομένως το πιο σκληροπυρηνικό κόμμα της Ευρώπης. Δεν είναι όπως στην Πορτογαλία, που έδωσε ψήφο ανοχής στην πρώτη κυβέρνηση του Αντόνιο Κόστα. Αρα από αριστερά υπήρχε τοίχος για τον ΣΥΡΙΖΑ. Οπως τοίχος υπήρχε και από δεξιά του.

Το σοσιαλδημοκρατικό ΠΑΣΟΚ, ο ΣΥΡΙΖΑ από το 2012 και μετά το είχε απομυζήσει. Και μόνο για λόγους πολιτικής ακόμη και υπαρξιακής επιβίωσης η Χαριλάου Τρικούπη ήταν λογικό να πει «να μας λείπει το βύσσινο» της απλής αναλογικής που θα συνεχίσει την εις βάρος μας λεηλασία. Κατά συνέπεια, η απλή αναλογική, εκτός από το μείον της κυβερνητικής αστάθειας -λόγω της απουσίας κουλτούρας συνεργασιών στη χώρα-, είχε σε βάρος της και το ανέφικτο, αφού οι επίδοξοι εταίροι άκουγαν ΣΥΡΙΖΑ και άλλαζαν δρόμο. Και δεν άλλαζαν απλώς δρόμο, αλλά περίμεναν και στη γωνία για να τον τρακάρουν με δύναμη. Δυστυχώς, στην Κουμουνδούρου διαβάζουν την πραγματικότητα με γυαλιά που είναι φτιαγμένα από ένα κράμα βολονταρισμού και αγνωστικισμού.

Η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στην Κεντρική Επιτροπή μπορεί να καταχειροκροτήθηκε, όμως δεν αρκεί να αλλάξει τα δυσμενή για τον ΣΥΡΙΖΑ πολιτικά και εκλογικά δεδομένα. Ακόμη και οι αλλαγές στην Εκλογική Επιτροπή και το νέο επικοινωνιακό πρόσωπο, με την Αχτσιόγλου, τον Χαρίτση, τον Ζαχαριάδη και άλλους ευφραδείς και ευειδείς συντρόφους τους στην πρώτη γραμμή της τηλοψίας, δεν είναι σίγουρο ότι μπορεί να βελτιώσουν τα εκλογικά ποσοστά της Κουμουνδούρου. Τουλάχιστον θεαματικά.

Σίγουρα οι αλλαγές στην επικοινωνία, η καλύτερη εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ στα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις, η εξάλειψη -αν μπορεί να επιτευχθεί- της Βαβέλ, η προώθηση μη «τοξικών» προσώπων στην ομάδα κρούσης του Τσίπρα και η επικέντρωση στα θέματα που καίνε τον πολίτη μπορεί να συγκρατήσει την περαιτέρω πτώση. Τουλάχιστον αυτό θα επιδιώξουν.

Το καλό σενάριο

Ενδεχομένως και να ανεβάσει τα ποσοστά λίγο πάνω από το 20%. Εξυπακούεται πως σε περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ κινηθεί ανοδικά, ο Τσίπρας μπορεί να μην έχει καθαρίσει την μπουγάδα, όμως κερδίζει χρόνο για να αποφασίσει με σχετική άνεση και χωρίς υπερβολική πίεση ως προς το δέον γενέσθαι και για τον ίδιο και για το κόμμα του, μετά τις εκλογές και φυσικά σε συνάρτηση με το αποτέλεσμα. Το καλό γι’ αυτόν είναι ότι κατάφερε να μην αμφισβητηθεί η ηγετική του επάρκεια. Το καταστροφικό για τον ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν να επικρατήσει η εντύπωση ότι ο Τσίπρας είναι αρχηγός υπό προθεσμία. Η αφωνία, με απόφαση Τσίπρα, των μελών της Κ.Ε., και ιδιαίτερα της «Ομπρέλας», για να αποφευχθεί η εικόνα των αναταράξεων τέσσερις εβδομάδες πριν τις εκλογές, θα επιδιωχθεί να καλυφθεί με συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας, όπου εκφράζονται όλες οι εσωκομματικές ομαλές.

Στην Κουμουνδούρου θα ήταν περισσότερο ήσυχοι αν το ΠΑΣΟΚ δεν καταφέρει να αυξήσει κι άλλο το ποσοστό του. Σε διαφορετική περίπτωση, δικαιολογημένα η ηγεσία της Χαριλάου Τρικούπη θα αμφισβητήσει την ηγεμονία του Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ στην Κεντροαριστερά, καθώς έρχονται, το φθινόπωρο, και οι αυτοδιοικητικές εκλογές, όπου το ΠΑΣΟΚ θα βρεθεί στη δεύτερη θέση σε δύναμη στους δήμους και τις περιφέρειες. Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση του Τσίπρα να κηρύξει «δημοκρατική πανστρατιά» και «μονομέτωπο αγώνα κατά της Δεξιάς», χωρίς επιθέσεις σε ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ, είναι μια ορθή απόφαση. Αρκεί βεβαίως να τον ακούσουν οι σύντροφοί του και να μη συνεχίσουν να τσακώνονται στα τηλεοπτικά παράθυρα για το ποιος είναι «χρυσός» και ποιος «ασημένιος» χορηγός του Μητσοτάκη...