Παντελής Καψής

Ήταν το ανώτατο όργανο και ναι, σε αντίθεση με άλλες κοινωνίες της εποχής, είχαν υιοθετήσει ένα, πρωτόγονο ίσως, καθεστώς Δημοκρατίας. Όσοι λοιπόν εξέφραζαν την επιθυμία να γίνουν μέλη του συμβουλίου, έπρεπε να επιδεικνύουν άκρα ταπεινότητα, σχεδόν ντροπή, γι αυτή τους την φιλοδοξία. Ήταν υποχρεωμένοι να περάσουν μια περίοδο δοκιμασίας στη διάρκεια της οποίας υφίσταντο κάθε είδους δημόσιου εξευτελισμού, τους γινόταν κατήχηση ηθικής, ενώ τους έκαναν και διάφορά γυμνάσια με στέρηση ύπνου ή υποχρεωτική νηστεία. Μόνο μετά από αυτή την υποχρεωτική «εκπαίδευση» θεωρούνταν άξιοι να αναλάβουν δημόσιο αξίωμα. Σκοπός όλων αυτών βέβαια ήταν να τους εντυπωθεί ότι είναι υπηρέτες των υπολοίπων μελών της κοινότητας και να αποβάλουν κάθε τυραννική βλέψη. Οι Τεξκάλα ήταν μια κοινωνία που θεωρούσε υπέρτατο αγαθό την ισότητα.

Στις σύγχρονες κοινωνίες, η μόνη ανάλογη δοκιμασία είναι ο σταυρός προτίμησης. Οι επίδοξοι εκπρόσωποί μας υποχρεώνονται να βγουν στο δρόμο και να συνομιλήσουν με τους πολίτες, κατά κάποιο τρόπο να ταπεινωθούν δηλαδή, ακούγοντας τα αιτήματα όσων βρίσκονται εκτός των τειχών. Μέχρι εκεί όμως. Γιατί κατά τα λοιπά δεν έχουμε, ούτε υπάρχει, ένας σαφής κώδικας συμπεριφοράς για τα δημόσια πρόσωπα. Στο δημόσιο λόγο φυσικά χρησιμοποιούνται διάφοροι, μάλλον υποκριτικοί, αφορισμοί. Ο πιο γνωστός ίσως είναι το ότι η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί να είναι, πρέπει και να φαίνεται τίμια. Η φράση αποδίδεται στον Ιούλιο Καίσαρα, ο οποίος όμως την χρησιμοποίησε για να υπηρετήσει τις προσωπικές του φιλοδοξίες. Ήταν η δικαιολογία που επικαλέστηκε για να χωρίσει τη γυναίκα του και να παντρευτεί την κόρη γνωστής οικογένειας με την οποία επιθυμούσε να συνάψει συμμαχία.

Πιο κοντά στα δικά μας έχει επικρατήσει η διάκριση ανάμεσα στο νόμιμο και το ηθικό. Δεν είναι λιγότερο υποκριτικό, με την έννοια ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυθαίρετα για να δικαιολογήσει κάθε είδους κριτική. Χρησιμοποιήθηκε, για παράδειγμα και για πρώτη φορά, σε βάρος του Γ. Βουλγαράκη. Το έγκλημα του ήταν ότι είχε χρησιμοποιήσει ένα διαφορετικό νομικό καθεστώς για τα ακίνητα που εκμεταλλευόταν, ώστε να πληρώνει μικρότερη φορολογία. Κάτι απολύτως θεμιτό και λογικό για τον καθένα που ασκεί μια τέτοια δραστηριότητα.

Στον Βουλγαράκη κόστισε την πολιτική του καριέρα. Για κάτι ανάλογο κατηγορείται στην πραγματικότητα σήμερα και ο Γ. Ραγκούσης. Από όσα έχουν γίνει γνωστά, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, δεν έχει διαπράξει κάποια παρανομία. Είχε ένα κεφάλαιο αρκετών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, το οποίο αποφάσισε να αξιοποιήσει. Αν θέλετε το μεγαλύτερο λάθος του ήταν η κλάψα της πρώτης ανακοίνωσης του, για την πρώτη κατοικία από την οποία ξεσπιτώνει τα παιδιά του για να τα ζήσει «αξιοπρεπώς». Δεν ξέρω πολλούς έλληνες που μπορούν να δηλώσουν στην εφορία «ζημιά» 49.000 ευρώ από την πρώτη κατοικία τους. Αλήθεια πώς μπορεί μια πρώτη κατοικία να παρουσιάζει ζημιά; Η απάντηση είναι βέβαια ότι αποτελεί μέρος της εταιρείας που συνέστησε ο κ. Ραγκούσης. Πρόκειται για επιχειρηματικό ακίνητο που χρησιμοποιείται και ως πρώτη κατοικία. Είχε κάθε δικαίωμα να το κάνει.

Πώς βρεθήκαμε λοιπόν να συζητάμε και πάλι το νόμιμο και το ηθικό; Η απάντηση βρίσκεται στην προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να επαναφέρει το ηθικό πλεονέκτημα ως μέρος της προεκλογικής εξίσωσης. Στοχοποίησε ή προσπάθησε να στοχοποιήσει μια σειρά στελεχών και βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας. Κάποιοι είχαν πράγματι διαπράξει παρανομίες, για άλλους όμως η κριτική αφορούσε νόμιμες δραστηριότητες ή απλώς ότι έχτιζαν πολυτελείς κατοικίες. Ήταν αναμενόμενο κάποια στιγμή η μπάλα να πάει και στο δικό του γήπεδο. Το βαθύτερο ερώτημα ωστόσο παραμένει. Ποια είναι η ηθική συμπεριφορά που προσδοκούμε από τους εκπροσώπους μας, πέρα από την αυτονόητη απαίτηση για την τήρηση των νόμων;

Για τους Τεξκάλα η απάντηση ήταν προφανής. Έπρεπε να συνεχίσουν να ζουν όπως όλοι οι άλλοι. Με μια έννοια αυτό ισχύει ακόμα και σήμερα. Οι πολιτικοί πασχίζουν να δείξουν ότι είναι όπως εμείς, οι ψηφοφόροι τους. Όταν όμως αυτή η εικόνα που φιλοτεχνούν για τον εαυτό τους συγκρούεται με την πραγματικότητα, τότε έχουν πρόβλημα. Δεν τιμωρείται αυτή καθαυτή η συμπεριφορά αλλά η υποκρισία.