Παντελής Καψής

Δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσουν. Τι άλλο από οργή μπορεί να νιώθει κανείς για μια τόσο μεγάλη τραγωδία η οποία ποτέ δεν θα έπρεπε να έχει συμβεί. Σε μια περίοδο όπου η πολιτική γίνεται όλο και περισσότερο διαχείριση συναισθημάτων, η κυβέρνηση καλά θα κάνει να την πάρει σοβαρά υπόψη της. Πολλά μπορεί να συμβούν, οι πολίτες ωστόσο θα αργήσουν να ξεχάσουν. Ακόμα χειρότερα όσο περνά ο χρόνος τόσο γκριζάρονται τα πραγματικά περιστατικά και ένα τρομακτικό δυστύχημα μετατρέπεται στο μυαλό πολλών σε μια σκοτεινή συνωμοσία ανομολόγητων συμφερόντων. Περισσότερη ενσυναίσθηση λοιπόν, ταπεινοφροσύνη αλλά και ενδιαφέρον για την όσο πιο σύντομη απόδοση δικαιοσύνης είναι το ελάχιστο που περιμένουν οι πολίτες. Φαντάζομαι ότι αυτό κυρίως ζητούν οι πολίτες, κι όχι μόνο όσοι κατέβηκαν στους δρόμους την Κυριακή.

Οργή ωστόσο δεν θα πρέπει να νιώθουμε μόνο για το δυστύχημα αλλά και για την άθλια απόπειρα εκμετάλλευσης του από τα κόμματα. Όχι στο όνομα κάποιας αφηρημένης καλής συμπεριφοράς. Δουλειά τους είναι να ασκούν κριτική, σκληρή κριτική μάλιστα. Αλλά επειδή όλοι και όλα φέρνουν εξίσου μεγάλη ευθύνη για αυτό που έγινε. Λίγη αυτογνωσία ήταν το ελάχιστο που θα περιμέναμε. Γιατί βέβαια μπορούμε να συζητάμε στο διηνεκές για το πώς αλλιώς θα ήταν δυνατόν να αποφευχθεί το δυστύχημα. Ένα πράγμα ωστόσο είναι πέραν πάσης αμφιβολίας. Ότι η πρώτη και κύρια αιτία ήταν η ανεπάρκεια των υπεύθυνων σταθμαρχών. Ότι δηλαδή πληρώσαμε το διαχρονικό καθεστώς αναξιοκρατίας και πελατειακής- συντεχνιακής λογικής που επικρατεί σε μεγάλο μέρος του δημοσίου και επικρατούσε κατ´ εξοχήν στον ΟΣΕ. Η πολιτική ευθύνη ανήκει προφανώς στην κυβέρνηση αλλά η ευθύνη για το καθεστώς αυτό βαρύνει όλους. Μπορεί δηλαδή τα «συστημικά» κόμματα να χρησιμοποιούσαν τους δημόσιους οργανισμούς για διορισμούς και ρουσφέτια αλλά το καθεστώς της συνδιοίκησης με τους συνδικαλιστές και της απουσίας αξιολόγησης το επέβαλαν εξ ίσου ή και περισσότερο τα κόμματα της αριστεράς. Κι αν τώρα κατηγορούν την κυβέρνηση ότι έχει τα χέρια της βαμμένα με αίμα καλά θα έκαναν να κοίταζαν και τα δικά τους.

Προφανώς δεν έχουν την παραμικρή πρόθεση να το κάνουν. Είναι πολύ πιο εύκολο να κατηγορούν ή να πετάνε συνθήματα κατά των ιδιωτικοποιήσεων του τύπου οι άνθρωποι πριν από τα κέρδη. Για το συγκεκριμένο δυστύχημα ωστόσο και τις αιτίες που το προκάλεσαν δεν έχουν καμία σχέση. Ακόμα χειρότερα με το να συσκοτίζουν τις αιτίες, αποτρέπουν κάθε ουσιαστική συζήτηση για το πώς μπορούν να αποτραπούν ανάλογες καταστάσεις στο μέλλον. Γιατί καλά είναι τα αυτοματοποιημένα συστήματα, όπως όμως έδειξε το πρόσφατο παρολίγον ατύχημα στο μετρό, τίποτα δεν υποκαθιστά τον ανθρώπινο παράγοντα, την ευσυνειδησία, την απαρέγκλιτη εφαρμογή των κανόνων και την προσωπική ευθύνη.

Σε βάθος χρόνου θα ήταν προς το συμφέρον και της αντιπολίτευσης να υπήρχε μια τέτοια ουσιαστική και σε βάθος αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων. Να δούμε επιτέλους πώς θα αναμορφώσουμε το δημόσιο και θα επικρατήσουν συνθήκες διαφάνειας και λογοδοσίας και πώς ταυτόχρονα θα χειραφετηθεί από τον εκλογικό κύκλο. Για τον απλούστατο λόγο ότι αναπόφευκτα, κάποια στιγμή, θα έρθει και η δική της σειρά. Κάθε τι που υπονομεύει την αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος υπονομεύει εν δυνάμει και τη δική της θέση. Προτιμά ωστόσο το βραχυπρόθεσμο όφελος κι ας πριονίζει το κλαδί στο οποίο κάθεται. Ή για να το πούμε με μαρξιστικούς όρους, είναι έτοιμη να πουλήσει το σκοινί με το οποίο οι ίδιοι αγανακτισμένοι που την σιγοντάρουν σήμερα, αύριο θα την κρεμάσουν.

Και το ξυλόλιο; Ομολογώ δεν έχω κατασταλαγμένη προσωπική άποψη. Για την ακρίβεια δεν δικαιούμαι να έχω προσωπική άποψη επειδή δεν είμαι σε θέση να εκτιμήσω τα δεδομένα. Και το ίδιο ισχύει για το 99,9% των πολιτών. Έχω διαβάσει εξίσου πειστικές εκδοχές που οδηγούν σε διαμετρικά αντίθετα συμπεράσματα. Το μόνο που μπορώ να σκεφτώ είναι ότι η κυβέρνηση δεν είχε λόγο να συγκαλύψει μια τέτοια παρανομία. Αντιθέτως θα είχε βρει έναν πολύ καλό ένοχο για να φορτώσει τους νεκρούς: την εταιρεία ή κάποια μαφία εργαζομένων όπως αυτή που λειτουργούσε βαγόνια φαντάσματα πριν από τις ιδιωτικοποιήσεις. Το αφήνω στη Δικαιοσύνη λοιπόν. Μπορεί να σκεφτεί κανείς άλλη διαδικασία; Μια θεωρία συνωμοσίας βέβαια είναι πολύ πιο ελκυστική. Ιδίως αν έχεις μάθει να πουλάς φάρμακα για τη φαλάκρα, αλοιφές για τον κόβιντ ή να λύνεις τα προβλήματα με ένα νόμο και ένα άρθρο.