Πάνος Λουκάκος

Το καθένα για διαφορετικούς λόγους. Η Νέα Δημοκρατία λόγω μιας ανοιχτής αμφισβήτησης του συνόλου της εσωτερικής, οικονομικής και εξωτερικής πολιτικής του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη από τους δύο πρώην προέδρους του κόμματος, Αντώνη Σαμαρά και Κώστα Καραμανλή. Το ΠΑΣΟΚ λόγω των εσωκομματικών εκλογών του για την ανάδειξη του προέδρου του. Και ο ΣΥΡΙΖΑ λόγω της ανερμάτιστης και ασυγκράτητης πορείας του προς τη ρευστοποίηση και τη διάλυση.

Εκ πρώτης όψεως τίποτε δεν συνδέει τις εξελίξεις αυτές στα τρία κόμματα. Στην πραγματικότητα, όμως, υπάρχουν πολλά κοινά υπόγεια ρεύματα που, αφανώς μεν ουσιαστικά δε, τις συνδέουν. Και κυλούν στα κοινά αυτά υπόγεια ρεύματα οι συγκρούσεις ανάμεσα στο νέο και το παλαιό, ανάμεσα στην ανανέωση και τη συντήρηση, ανάμεσα στον εκσυγχρονισμό και τον αναχρονισμό.

Αγώνας επιβίωσης

Στον ΣΥΡΙΖΑ τον παλαιό, η κομματική νομενκλατούρα παλεύει με νύχια και με δόντια να διατηρήσει τις θέσεις της, τις σφραγίδες της και τα πάσης φύσεως μικροπρονόμιά της. Ασφαλώς δεν αποτελεί ο κ. Κασσελάκης την καλύτερη εκδοχή για αρχηγό κόμματος αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αλλά ασφαλέστερα δεν μπορεί κανείς να περιμένει κάτι καλύτερο από εκείνους που δίνουν τώρα τη μάχη να τον εξοντώσουν για να τον διαδεχτούν. Είναι τα ίδια ακριβώς πρόσωπα που βύθισαν το σκάφος στην τετραετή διακυβέρνησή τους και στις μετέπειτα έως σήμερα εξελίξεις. Και είναι απορίας άξιο: Δεν υπήρχε στον ΣΥΡΙΖΑ ένα νέο, ικανό και άφθαρτο από τα βαριά αμαρτήματα του παρελθόντος πρόσωπο, να εμφανιστεί στο προσκήνιο και να διεκδικήσει με ένα νέο πολιτικό αφήγημα την ηγεσία του κόμματος; Οι ίδιοι άνθρωποι, που επανειλημμένα από το 2019 έχουν αποδοκιμαστεί, είναι αυτοί που διεκδικούν και σήμερα πάλι τις σφραγίδες. Ελπίζοντας, οι περισσότεροι από αυτούς, να έλθει η στιγμή της μεγάλης επιστροφής στο παρελθόν. Δηλαδή στον «άχαστο» Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος βέβαια έχει ήδη χάσει μία σειρά διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων από τον Κυριάκο Μητσοτάκη και από πολλούς θεωρείται ένας από τους χειρότερους, αν όχι ο χειρότερος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης.

Την επιστροφή στο παρελθόν επέλεξε και η πλειοψηφία των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ στις εσωκομματικές διαδικασίες. Οι δύο υποψήφιοι που θα μπορούσαν να ανοίξουν νέους ορίζοντες στο κόμμα, που θα μπορούσαν να γίνουν φορείς της ανανέωσης και του εκσυγχρονισμού του, ο Παύλος Γερουλάνος και η Αννα Διαμαντοπούλου, βρέθηκαν εκτός του δεύτερου γύρου, στον οποίο προκρίθηκαν δύο εκπρόσωποι των μηχανισμών και της παλαιοκομματικής λογικής, δύο εκπρόσωποι του ίδιου αναμασημένου πολιτικού αφηγήματος, που κρατάει στάσιμο το ΠΑΣΟΚ σε ποσοστά κάτω του 15%.

Επιστροφή στο παρελθόν καταγράφεται και στον χώρο της Νέας Δημοκρατίας. Ηταν αρκετό ένα οριακά κακό αποτέλεσμα στις ευρωεκλογές για να ανασυνταχθούν και να αντεπιτεθούν όλες οι δυνάμεις της συντήρησης και του αναχρονισμού της λαϊκής δεξιάς, που εξαρχής καιροφυλακτούσαν, με επικεφαλής τους δύο πρώην αρχηγούς αλλά και τους αγνώστου αριθμού βουλευτές που τους ακολουθούν. Γεγονός είναι πως ο κ. Μητσοτάκης επιχείρησε ένα πολιτικό και κοινωνικό άνοιγμα προς τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις της ανανέωσης και του εκσυγχρονισμού. Και αυτό ακριβώς το άνοιγμα ναρκοθετεί τώρα η συντήρηση και ο παλαιοκομματισμός της λαϊκής δεξιάς, που πάντα διατηρεί ισχυρά ερείσματα μέσα στη Νέα Δημοκρατία. Είναι χαρακτηριστικές επ› αυτού οι απόψεις που δημοσίως διατυπώνει όλον τον τελευταίο καιρό ο κ. Σαμαράς. Κεντρικά σημεία τους είναι:

Επιστροφή στις ρίζες. Αλλο η διεύρυνση και άλλο η μετάλλαξη. Πώς γίνεται όταν όλη η Δύση στρέφεται πιο δεξιά, ορισμένοι να αναζητούν διαρκώς τους ανεμόμυλους ενός φαντασιακού κέντρου. Στις εκλογές διαμορφώθηκε η μικρότερη και πιο φοβική Νέα Δημοκρατία. Υπάρχει αδυναμία κατανόησης της κατάστασης. Το επιτελικό κράτος έχει αποτύχει και διακατέχεται από αλαζονεία. Και πολλά, πολλά άλλα.

Συστηματικά δηλαδή ο πρώην πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας αποδομεί τον πρωθυπουργό και τον τρόπο που κυβερνά, καθώς και όλους τους κεντρικούς άξονες της πολιτικής του. Και φυσικά θορυβωδώς καταψηφίζει ή απειλεί να καταψηφίσει στη Βουλή εκσυγχρονιστικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, όπως επί παραδείγματι τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, ο οποίος έχει ήδη γίνει σημαία όλου του αναχρονιστικού μπλοκ της Νέας Δημοκρατίας. Και δεν είναι ο μόνος ο Α. Σαμαράς. Ο έτερος επίσης πρώην πρόεδρος του κόμματος, ο Κώστας Καραμανλής, αφού και αυτός έχει κάνει μία κατεδαφιστική κριτική στην εξωτερική πολιτική του Κ. Μητσοτάκη, με επίκεντρο τα Ελληνοτουρκικά, έσπευσε να δηλώσει:

Ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών είναι ένας καταχρηστικός δικαιωματισμός, που θίγει δικαιώματα και ευαισθησίες όσων σέβονται τον θεσμό της οικογένειας.

Πίσω από λογικές και δηλώσεις αυτού του είδους κρύβεται ένα σημαντικό τμήμα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Νέας Δημοκρατίας. Το αποτελούν οι βουλευτές που καταψήφισαν ή απείχαν από την ψηφοφορία για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών και που σήμερα αποτελούν την κεντρική δεξαμενή διαδοχικών ερωτήσεων προς υπουργούς, πάντα με δήθεν φιλολαϊκό πρόσημο και πάντα -εξυπακούεται- σε αντιδιαστολή προς την «ανάλγητη» κυβέρνηση.

Αναχρονισμός

Εδώ λοιπόν στις εφεδρείες του αναχρονισμού, στους εχθρούς κάθε μορφής εκσυγχρονισμού, στους οπαδούς της επιστροφής στο παρελθόν, συγκλίνουν ισχυρές δυνάμεις και από τα τρία μεγάλα κόμματα. Εδώ βρίσκεται το υπόγειο ρεύμα, η κοινή πολιτική λογική που συνδέει όλους αυτούς τους ανθρώπους, όλους αυτούς τους μηχανισμούς και όλες αυτές τις καταστάσεις, άσχετα από κομματικούς χώρους στους οποίους ανήκουν. Με άλλους λόγους μία μεγάλη οριζόντια γραμμή διατρέχει όλο το πολιτικό σύστημα. Στη μία πλευρά της βρίσκονται αυτοί που εμμονικά δεν θέλουν τίποτε να αλλάξει. Στην άλλη εκείνοι που πιστεύουν ότι η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει, ότι δεν μπορεί να προχωρήσει δέσμια των αντιλήψεων του παρελθόντος, που οδήγησαν στις καταστροφές της προηγούμενης δεκαετίας.

Πάνω σε αυτή την οριζόντια γραμμή σχοινοβατεί τώρα ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Ηδη έχει υποκύψει σε ορισμένες από τις ισχυρές πιέσεις των υπέρμαχων της παραδοσιακής λαϊκής δεξιάς, όπως φάνηκε στον τελευταίο ανασχηματισμό αλλά και στις τοποθετήσεις προσώπων σε θεσμικούς ρόλους εντός και εκτός Ελλάδος. Ουδείς γνωρίζει αν αυτό αποτελεί νέα πολιτική του αντίληψη ή συγκυριακό πολιτικό ελιγμό. Αν ισχύει το δεύτερο, θα φανεί στο επόμενο χρονικό διάστημα έως τις προσεχείς εκλογές. Αλλά αν ισχύει το πρώτο, το αποτέλεσμα θα είναι να χάσει τον μεταρρυθμιστικό, εκσυγχρονιστικό πολιτικό χώρο που τον ανέδειξε πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας και του έδωσε τη νίκη σε πέντε διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις. Και οι απώλειες από αυτόν τον χώρο δεν θα ισοσκελιστούν με κέρδη από την ακροδεξιά. Διότι αυτή έχει ήδη τους δικούς της γνήσιους, αυθεντικούς εκπροσώπους και δεν θα προτιμήσει ένα περιστασιακό κακότεχνο ομοίωμά τους, όσα ανοίγματα και αν κάνει προς την κατεύθυνσή τους ο Κυριάκος Μητσοτάκης.