Πάνος Λουκάκος

Και ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ, που ξεκίνησε με 47 βουλευτές τον Ιούνιο του 2023, βρίσκεται τώρα με 29.

Το ΠΑΣΟΚ είναι πλέον δεύτερο κόμμα σε κοινοβουλευτική δύναμη και ήδη διαδέχτηκε τον ΣΥΡΙΖΑ στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, εναλλαγή που συμβαίνει για πρώτη φορά στα Μεταπολιτευτικά χρονικά.

Στις συνθήκες αυτές και με τις δημοσκοπήσεις να τον εμφανίζουν κινούμενο σε ποσοστά περί το 6%, ο ΣΥΡΙΖΑ εξέλεξε τώρα νέο αρχηγό. Η επιλογή ήταν ανάμεσα στον κ. Πολάκη και τον κ. Φάμελλο. Εξελέγη ο δεύτερος. Αλλά τί μπορεί να αλλάξει με το νέο αρχηγό; Η απάντηση νομίζω είναι πως δεν μπορεί να αλλάξει τίποτε, όσο καλές και αν είναι οι προθέσεις του. Διότι πολύ φανερά δείχνει να έχει κλείσει ο ιστορικός και πολιτικός κύκλος αυτού τού κόμματος, όπως διαμορφώθηκε και λειτούργησε στα χρόνια της δεκαετούς κρίσης.

Αναδύθηκε στο πολιτικό σκηνικό ο ΣΥΡΙΖΑ, από χαμηλά μονοψήφια ποσοστά, έως και τις εκλογές του 2009, σε κόμμα αξιωματικής αντιπολίτευσης και κόμμα εξουσίας μετά τις εκλογές του 2012. Και το 2015 κέρδισε τις εκλογές, σχηματίζοντας την πρωτοφανώς και παγκοσμίως αξιοπερίεργη αριστεροακροδεξιά κυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ. Έγιναν όλα αυτά τα περίεργα εν μέσω μιάς πρωτοφανούς οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής κρίσης, εν μέσω των μνημονίων και του διεθνούς ελέγχου, που αποσταθεροποίησαν τους πάντες και τα παντα στη χώρα μας. Και έγιναν διότι ο ΣΥΡΙΖΑ, με έναν χαρισματικό αλλά ακραία δημαγωγό ηγέτη και αξιοποιώντας όλα τα σύνεργα μιάς ακραία ανεύθυνης λαϊκιστικής πολιτικής, έπεισε όσους ήθελαν να πειστούν ότι θα καταργήσει τα μνημόνια με ένα νόμο και ένα άρθρο, ότι θα κάνει πίσω η "μαντάμ Μέρκελ", ότι θα βαράει τα νταούλια και οι δανειστές θα χορεύουν, ότι αρκεί να τους τρομάξουμε ότι θα φύγουμε από το ευρώ για να μας αφήσουν ήσυχους και να μας χρηματοδοτούν αενάως χωρίς άλλες απαιτήσεις.

Φυσικά η προσγείωση υπήρξε ανώμαλη. Κόστισε ένα ακόμη μνημόνιο, που κάτω από άλλες συνθήκες πιθανώς δεν θα χρειαζόταν, και αρκετές δεκάδες δισεκατομμύρια στην ελληνική οικονομία. Και ο ΣΥΡΙΖΑ, ο ηγέτης του και όσοι τους πίστεψαν προσέκρουσαν με φόρα στο τοίχο της σκληρής πραγματικότητας. Έκτοτε η μεν κοινωνία ξαναβρήκε το δρόμο και τις ισορροπίες της. Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως, παραζαλισμένος ακόμη από αυτή τη πρόσκρουση, εξακολουθεί να αναζητά νέους δρόμους, που δεν μπορεί να βρει. Ίσως διότι τέτοιοι δρόμοι, σαν αυτούς που καλά γνωρίζει να διαβαίνει, δεν υπάρχουν πλέον. Ίσως διότι δεν έχει την ικανότητα να αναλύσει και να επεξεργαστεί τις αλλαγές που συντελέστηκαν μετά το 2019. Ίσως διότι δεν μπορεί ακόμη να συνειδητοποιήσει ότι η άνοδός του οφειλόταν αποκλειστικά σε μία κακή για όλους συγκυρία και όταν η συγκυρία αυτήν έπαψε να υπάρχει, έπαψε και ο λόγος ύπαρξης του κόμματος που αδίστακτα την εκμεταλλεύτηκε προς όφελός του.

Και τώρα λοιπόν ιδού το νέο έργο του ΣΥΡΙΖΑ: Νέος πρόεδρος ο κ. Φάμελλος αλλά πανίσχυρος δεύτερος εσωκομματικός πόλος, με τους μισούς ψηφοφόρους μαζί του, ο κ. Πολάκης. Είναι ο κ. Πολάκης που φώναζε στη Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ τον Οκτώβριο του 2018 ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές μόνο αν κάποιοι οδηγηθούν στις φυλακές. Είναι ο κ. Πολάκης που αναρτούσε στο διαδίκτυο προγραφές εναντίον δημοσιογράφων και δικαστών, με τις φωτογραφές και τα ονόματά τους. Είναι ο κ. Πολάκης που ζητούσε εκατοντάδες εθελούσιες εξόδους δικαστών και διορισμούς νέων ειδικής εκπαίδευσης και επιλογής. Είναι ο κ. Πολάκης που δεν ψήφισε το νόμο για τα ομόφυλα ζευγάρια και χάϊδευε το κίνημα των αντεμβολιαστών. Είναι ο κ. Πολάκης εις βάρος του οποίου υπάρχουν δεκάδες δικαστικές εκκρεμότητες, αστικές και ποινικές. Αυτόν τον Πολάκη επέλεξε ο μισός ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως το τμήμα του με τα πιό αντισυστημικά χαρακτηριστικά. Και τώρα εμφανίζεται ο ίδιος με ισχυρή και διακριτή παρουσία ως το δεύτερο ισχυρότερο πρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ, ένας δεύτερος πόλος με δική του μάλιστα προσωπική πολιτική ατζέντα και πρόγραμμα, όπως ευθέως και σαφώς δήλωσε σχεδόν με αέρα νικητή το βράδυ των εκλογών.

Με αυτόν τον Πολάκη θα πρέπει να βρει τώρα ισορροπίες ο Φάμελλος. Πολιτικός αξιοπρεπής, μετριοπαθής, ήπιων τόνων ο ίδιος σε αντίθεση με τον θορυβώδη ανθυποψήφιό του. Ερώτημα λοιπόν: Μπορεί να υπάρξουν, μπορεί να βρεθούν τέτοιες ισορροπίες; Στο ντιμπέϊτ μεταξύ των υποψήφιων αρχηγών ο κ. Πολάκης δεν είχε αφήσει αμφιβολίες για την οπτική του γωνία όσον αφορά το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ: "Ο μόνος τρόπος για να ξανακυβερνήσει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι να εκφράσει ένα ριζοσπαστικό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα σε καθαρή σύγκρουση με τη διαπλοκή για να ξαναφέρει πίσω το ένα εκατομμύριο ψηφοφόρους, που του γύρισαν τη πλάτη το 2023." Σε αυτό το μήκος κύματος κινήθηκε ο κ. Πολάκης και τη νύχτα της χαμένης γι΄αυτόν εκλογής. Ο κ. Φάμελλος είχε απαντήσει στο ντιμπέϊτ: "Κατ' αρχήν για να μεγαλώσει ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να γίνει ένα σοβαρό και συγκροτημένο κόμμα, που να έχει αξιοπιστία...Να αποτελέσει ο ΣΥΡΙΖΑ και πυλώνα προοδευτικών συνεργασιών, γιατί οι λύσεις είναι οι συνεργασίες." Στο ίδιο το μήκος κύματος κινήθηκε και μετά την εκλογική του νίκη, στις πρώτες του δηλώσεις.

Φανερό είναι πως ο κ. Πολάκης, πανίσχυρος δεύτερος κομματικός πόλος και με βούλα πλέον μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, οραματίζεται ένα κόμμα εξουσίας, που θα κερδίζει εκλογές μέσα από ακραία πολωτικές διαδικασίες και θα γίνει πάλι κυβέρνηση ως δεύτερη φορά Αριστερά, όπως αυτός την αντιλαμβάνεται, με τα γνωστά δηλαδή αντισυστημικά τεχνάσματα του παρελθόντος. Ευθέως δε δήλωσε τη νύχτα των εκλογών ότι ο ίδιος εκπροσωπεί τον μισό ΣΥΡΙΖΑ και θα συνεχίσει να παλεύει για το δικό του πρόγραμμα. Φανερότερο από την άλλη πλευρά είναι πως, πολύ πιό προσγειωμένος, ο κ. Φάμελλος δεν βλέπει παρόμοια όνειρα θερινής νυκτός αλλά προσδιορίζει τον πολιτικό ρόλο του ΣΥΡΙΖΑ μόνο μέσα από συνεργασίες με άλλα κόμματα του αριστερού χώρου. Προσβλέπει δηλαδή σε μία πολύ πιό σοβαρή, αξιόπιστη και συγκροτημένη Αριστερά, με χαρακτηριστικά αριστερού μεν συστημικού δε κόμματος. Πώς λοιπόν δεν θα αργήσει η σύγκρουση ανάμεσα στις δύο αυτές διαμετρικά αντίθετες πολιτικές λογικές; Πώς δεν θα αργήσει η σύγκρουση ανάμεσα σε Πολάκη και Φάμελο, με νέο κύκλο αποχωρήσεων, διαγραφών και διασπάσεων;

Διότι ο κ. Πολάκης ονειρεύεται μία νέα πορεία τύπου 2010 - 2019, με τον εαυτό του σε ρόλο Αλέξη Τσίπρα. Αλλά δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται πως ούτε νέα μνημονιακά χρόνια επίκεινται ούτε διαθέτει ο ίδιος το επικοινωνιακό χάρισμα του κ. Τσίπρα. Ο κ. Φάμελλος, από την άλλη πλευρά, θα κινηθεί εν κενώ, καθώς ουδείς έχει συμφέρον να συνεργαστεί με έναν ήδη ρευστοποιημένο και αυτογελοιοποιημένο ΣΥΡΙΖΑ, τα εσωτερικά προβλήματα και οι αντιφάσεις του οποίου νομοτελειακά σύντομα θα επανεμφανιστούν. Έτσι το μόνο που μπορεί να ενδιαφέρει όμορα κόμματα είναι να διαμοιραστούν όχι ακριβώς τα ιμάτια αλλά μάλλον τα ράκη του.

'Ο,τι και αν γίνει από εδώ και πέρα ένα είναι βέβαιο: Τα διαβολοσκορπίσματα δεν μπορεί να γίνουν ξανά ανεμομαζώματα. Είτε με Φάμελλο επίσημο άρχηγο είτε με Πολλάκη σκιώδη αρχηγό είτε ακόμη και με τον ευφυώς και επιμελώς κρυπτόμενο έως τώρα Τσίπρα.