Πάνος Λουκάκος

Σταθερά καταγράφονται σε όλες οι δείκτες απαισιοδοξίας στα ύψη, με σταθερή παράμετρο τη δυσαρέσκεια. Τα συναισθήματα που δηλώνει η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτώμενων ότι τους διακατέχουν είναι φόβος, οργή, απογοήτευση και απελπισία. 60% έως 70% δηλώνουν ότι τα πράγματα πάνε από άσχημα έως πολύ άσχημα, ότι η οικονομική κατάσταση είναι από κακή έως πολύ κακή, ότι βαδίζει η χώρα σε λάθος κατεύθυνση. Πάνω από 60% αξιολογούν αρνητικά την κυβέρνηση. Στο 90% βρίσκονται εκείνοι που είναι δυσαρεστημένοι για τον τρόπο που αντιμετωπίζει τον πληθωρισμό και την ακρίβεια, πάνω από 70% όσοι της καταλογίζουν ελλείμματα στους τομείς της διαφάνειας και της αξιοκρατίας.

Ωραία όλα αυτά, σαφώς, σαφέστατα υπάρχουν προβλήματα σε πολλούς τομείς της δημόσια ζωής, στη διάρθρωση της οικονομίας, στην ακρίβεια, στην Υγεία, στην Παιδεία, τη Δικαιοσύνη. Και προφανώς οι δημοσκόποι καταγράφουν πιστά αυτά που απαντούν οι ερωτώμενοι. Ωστόσο διερωτώμαι: ποιο είναι το μέτρο με το οποίο κρίνουμε και συγκρίνουμε κάθε φορά τα γεγονότα; Με μια εκτίμησή τους, έχοντας ως γνώμονα τις συγκεκριμένες συνθήκες και τις πραγματικές καταστάσεις που επικρατούν σε μια χώρα όπως είναι η Ελλάδα; Ή με μια γενική αντίληψη του επιθυμητού και του προσδοκώμενου, όπως την έχει ο καθένας μας μέσα στο μυαλό του;

«Ουάου»

Νομίζω ότι σαφώς συμβαίνει το δεύτερο. Και αυτό δείχνει ότι είναι κάπως κοντή η μνήμη μας. Οτι ξεχνάμε τι ζούσαμε σε αυτό τον τόπο ακριβώς πριν από 10 χρόνια, τέτοιες μέρες.

Ξεχνάμε, επί παραδείγματι, ότι στις 25 Ιανουαρίου του 2015, ακριβώς πριν από 10 χρόνια, διενεργήθηκαν οι εκλογές που έφεραν στην εξουσία την, κατά παγκόσμια πρωτοτυπία, αριστεροακροδεξιά συγκυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝ.ΕΛ.

Ξεχνάμε ότι η κυβέρνηση αυτή είχε ως υπουργό Οικονομικών τον Γ. Βαρουφάκη, Ενέργειας τον Π. Λαφαζάνη, πρόεδρο της Βουλής τη Ζ. Κωνσταντοπούλου, υπουργό Αμυνας τον Π. Καμμένο και πολλούς άλλους αναλόγου διαμετρήματος σε καίριες κυβερνητικές θέσεις.

Ξεχνάμε ότι την ώρα που παιζόταν η θέση της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, ο Γ. Βαρουφάκης έλεγε στον επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ, που είχε έρθει στην Αθήνα στις 30 Ιανουαρίου, πως «δεν έχουμε λόγο να συνεργαστούμε με την τρόικα, μια σαθρά διαρθρωμένη επιτροπή». Και όταν ο Ντάισελμπλουμ του είπε «Μόλις σκότωσες την τρόικα». ο Βαρουφάκης απάντησε: «Ουάου».

Ξεχνάμε ότι από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2015 ζήσαμε έναν εφιάλτη, με τη χώρα χρεοκοπημένη και έναν πρωθυπουργό και την κυβέρνησή του να αυτοσχεδιάζουν, αγνοώντας στοιχειώδη δεδομένα λειτουργίας των θεσμών και των συστημάτων που κλήθηκαν να διασώσουν την Ελλάδα. Σε μια κρίση ειλικρινείας, προς τιμήν του, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκης είχε χαρακτηριστικά δηλώσει στις 13 Αυγούστου του 2015, μιλώντας στην ΕΡΤ: «Πιστεύαμε ότι αν απειλούσαμε με έξοδο οι Ευρωπαίοι θα τρόμαζαν. Αποδείχτηκε λάθος εκτίμηση. Προς έκπληξή μας, ο κ. Σόιμπλε πρότεινε αν θέλουμε να βγούμε από το ευρώ να μας βοηθήσουν κιόλας. Αλλο σημείο κυβερνητικής αδυναμίας αποδείχτηκε η άγνοια των όρων διεξαγωγής της διαπραγμάτευσης, η οποία δεν γινόταν ελεύθερα, αλλά μέσω ενός ολόκληρου συστήματος με κανόνες και επιτελεία».

Ξεχνάμε ότι η έλλειψη στοιχειωδών γνώσεων και οι τυχοδιωκτικοί ερασιτεχνισμοί της κυβέρνησης Τσίπρα κόστισαν ποσά της τάξεως των 80 έως 100 δισ. στην εθνική οικονομία. Οτι την 1η Ιουλίου του 2015 έσκασε ελληνικό κανόνι 1,5 δισ. στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όταν για πρώτη φορά στην εβδομηκονταετή ιστορία του μια ανεπτυγμένη χώρα δεν εξυπηρέτησε εγκαίρως την οφειλή της, που ήταν και η μεγαλύτερη μη πληρωμή χρέους σε οποιαδήποτε στήριξη είχε δώσει έως τότε το ΔΝΤ. Ανάλογα προηγούμενα για πολύ μικρότερα ποσά ήταν αυτά του Σουδάν, της Ζιμπάμπουε και της Κούβας.

Ξεχνάμε ότι ο Π. Λαφαζάνης σχεδίαζε έξοδο από το ευρώ, αλλά με προηγουμένη έφοδο στην Τράπεζα της Ελλάδος και το Νομισματοκοπείο και «απαλλοτρίωση» των εκεί αποθεμάτων τους σε ευρώ. Αλλά και ότι μια ομάδα υπό τον Γ. Βαρουφάκη επεξεργαζόταν στο υπουργείο Οικονομικών την έξοδο από το ευρώ και τη θέσπιση παράλληλου νομίσματος.

Ξεχνάμε ότι έπειτα από πέντε μήνες άκαρπων διαπραγματεύσεων, ο Αλ. Τσίπρας προκήρυξε για τις 5 Ιουλίου ένα αμφιβόλου συνταγματικής νομιμότητας δημοψήφισμα, με ένα ακατανόητο για τον μέσο μη ειδικό πολίτη ερώτημα, στο οποίο, αφού υπερψηφίστηκε το «Οχι» με ποσοστό 61%, στη συνέχεια ανατράπηκε, με την «κωλοτούμπα» Τσίπρα, που έκανε το «υπερήφανο Οχι» μεγαλοπρεπές «Ναι». Ετσι, όλοι αυτοί που χόρευαν με πάθος για το «Οχι» στο Σύνταγμα έμειναν με τους χορούς στα πόδια και ένα τρίτο σκληρότερο μνημόνιο στην τσέπη.

Ξεχνάμε ότι αποτέλεσμα αυτών των τυχοδιωκτικών ερασιτεχνισμών ήταν να κλείσουν οι τράπεζες από τις 28 Ιουνίου και να επιβληθούν τα capital controls. Οι τράπεζες άνοιξαν ξανά μετά από τρεις εβδομάδες , στις 20 Ιουλίου, αλλά οι τραπεζικοί περιορισμοί παρέμειναν σε ισχύ για πολύ καιρό ακόμη. Και οι πολίτες σχημάτιζαν ουρές μπροστά στα ΑΤΜ των τραπεζών για να πάρουν τα 60 ευρώ την ημέρα, που περιοριστικά δικαιούνταν. Εν τω μεταξύ, όσοι προνόησαν, πρόλαβαν και μπορούσαν, είχαν στείλει τα λεφτά τους σε τράπεζες του εξωτερικού ή τα είχαν κρύψει κάτω από το στρώμα, βάζοντας έτσι σε διαρκή πειρασμό τους επαγγελματίες ληστές, ο κύκλος εργασιών των οποίων αυξήθηκε εντυπωσιακά εκείνο τον καιρό.

Ο Τσίπρας

Ξεχνάμε ότι ο ίδιος ο Α. Τσίπρας, πελαγοδρομώντας μέσα στο χάος που ο ίδιος είχε προκαλέσει, πήγε στα τέλη Ιουνίου και μίλησε στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, όπου δήλωσε: «Βρισκόμαστε στη φάση μιας μεγάλης φουρτούνας, αλλά είμαστε λαός της θάλασσας που ξέρει να βγαίνει από φουρτούνες και δεν φοβάται να ανοιχτεί σε καινούριες θάλασσες για να φτάσει σε νέα ασφαλή λιμάνια». Προφανώς οι καινούριες θάλασσες και τα νέα ασφαλή λιμάνια ήταν η Ρωσία του Πούτιν, αλλά προφανέστατα αυτός δεν συγκινήθηκε στο παραμικρό από τον ποιητικό οίστρο του Τσίπρα και τον έστειλε πίσω στην Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΔΝΤ για να βρει τα δανεικά που ζητούσε.

Εχει, νομίζω, νόημα να μην ξεχνάμε όλα αυτά τα ανεκδιήγητα που προηγήθηκαν δέκα χρόνια πριν, τέτοιες εποχές. Εχει νόημα να μην τα ξεχνάμε για να εκτιμούμε την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα, με όλα τα τρέχοντα, αναμφισβήτητα προβλήματά της. Η χώρα μας κι εμείς οι Ελληνες γλιτώσαμε στο παρά τρίχα από μια χωρίς επιστροφή καταστροφή, που θα την πλήρωναν ακόμη και τα δισέγγονά μας. Και είναι πλέον πολύ δύσκολο έως αδύνατο να μας συμβεί κάτι παρόμοιο στα επόμενα χρόνια. Γι’ αυτό και δεν βλάπτει, αφήνοντας τέτοιες μέρες κατά μέρος τη συνηθισμένη μας γκρίνια, να δούμε με αισιοδοξία το μέλλον. Να δούμε ότι έχουμε πίσω μας τα ακραία χειρότερα, ότι βρήκαμε τη δύναμη να τα αντιμετωπίσουμε και να τα ξεπεράσουμε και ότι μπορούμε να βρούμε τη δύναμη να πάμε ακόμη καλύτερα στη νέα χρόνια που ήρθε και σε εκείνες που θα ακολουθήσουν.