Πάνος Λουκάκος

Και όχι μόνο στο επίπεδο της οικονομίας. Τα μέτρα του Τραμπ θα προκαλέσουν αντίμετρα των θιγόμενων και τα αντίμετρα των θιγόμενων θα προκαλέσουν νέα γενικότερα μέτρα του Τραμπ.

Είναι φανερό ότι ο κόσμος έχει εισέλθει σε μία νέα ιστορική εποχή, αχαρτογράφητη, με άδηλη από εδώ και εμπρός πορεία και ακόμη πιο άδηλη έκβαση. Εχει προηγηθεί η βίαιη επίθεση του Αμερικανού προέδρου και του αντιπροέδρου του εναντίον της Ευρωπαϊκής Ενωσης και επιμέρους κρατών της. Επίθεση έξω από όλους τους κανόνες των διεθνών σχέσεων και της διπλωματικής πρακτικής που γνωρίζαμε μέχρι τώρα. Εχει προηγηθεί η αμοιβαία επίθεση φιλίας μεταξύ Τραμπ και Πούτιν, η εμφανής πρόθεσή τους να ξαναμοιράσουν τον κόσμο που οικοδομήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η εξίσου εμφανής επιχείρησή τους να ανακατανείμουν τις υπάρχουσες σφαίρες επιρροής ή να δημιουργήσουν νέες.

Η Αμερική εγκαταλείπει την Ουκρανία στα σχέδια του Πούτιν, παίρνοντας ως αντάλλαγμα ένα μέρος του ορυκτού πλούτου της. Αφήνει τους Παλαιστίνιους στο έλεος του Νετανιάχου, προτείνοντάς τους να μετοικήσουν σε κάποια άγνωστα μέρη της Αφρικής. Ενισχύει στην Ευρώπη, με κάθε διαθέσιμο τρόπο, τα αντισυστημικά ακροδεξιά ακόμη και νεοφασιστικά κόμματα και κινήματα, φιλοδοξώντας να δημιουργήσει και στην ευρωπαϊκή ήπειρο ένα νέο σύστημα εξουσίας κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του αμερικανικού τραμπισμού. Ηδη ακροδεξιά κόμματα κυβερνούν ή συγκυβερνούν στην Ολλανδία, στη Σουηδία, στη Φινλανδία, στην Ουγγαρία, στη Σλοβακία, στην Ιταλία και έπεται συνέχεια. Είναι, δε, τα κόμματα αυτά, εκτός από φιλοτραμπικά και φιλοπουτινικά, ευθυγραμμισμένα με το νέο διεθνές πλαίσιο και ποικιλοτρόπως υποστηριζόμενα από αυτό. Καθόλου τυχαία μάλιστα και σε άμεση σχέση με το νέο καθεστώς που αναδύεται στον κόσμο, ο Ούγγρος πρωτομάστορας της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς Βίκτορ Ορμπαν δήλωσε στην πρόσφατη σύναξη των Ευρωπαίων ομοϊδεατών του στην Ισπανία «χθες ήμασταν αιρετικοί, τώρα είμαστε mainstream». Και δυστυχώς αυτή η διαπίστωσή του δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Το αποδεικνύει η ραγδαία άνοδος των δυνάμεων της Ακροδεξιάς παντού στην Ευρώπη με αιχμή του δόρατος τις δύο χώρες που αποτελούν τον πυρήνα της, τη Γαλλία και τη Γερμανία.

Την ίδια ώρα με την εισβολή του τραμπισμού στο παγκόσμιο γεωπολιτικό και οικονομικό σύστημα και στους θεσμούς της φιλελεύθερης Δημοκρατίας, η Ρωσία του Βλάντιμιρ Πούτιν κινείται στη λογική της ανασύστασης της πρώην σοβιετικής αυτοκρατορίας. Πέρα από την Ουκρανία απειλούνται ή πιέζονται χώρες όπως η Γεωργία, η Αρμενία, η Μολδαβία, η Ρουμανία, η Πολωνία και τα βαλτικά κράτη.

Κατά συνέπεια, το πρόβλημα σήμερα δεν είναι μόνο ο εμπορικός πόλεμος που εξαπέλυσε με τα νέα δασμολογικά μέτρα ο Τραμπ, πλήττοντας την παγκόσμια οικονομία. Είναι και ο πόλεμος εναντίον της Δημοκρατίας, εναντίον των θεσμών στους οποίους στηρίχτηκαν τα φιλελεύθερα καθεστώτα στην Αμερική και την Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ξεκίνησε ο Αμερικανός πρόεδρος από την Αμερική, επιτιθέμενος με σφοδρότητα εναντίον της Δικαιοσύνης, της δημόσιας διοίκησης, των μέσων ενημέρωσης, των πανεπιστημίων και κάθε άλλης εστίας αντίστασης στην προσωπική του ακροδεξιά ατζέντα. Τώρα γίνεται η εισαγωγή του μοντέλου του και στην Ευρώπη, με κεντρικό ρόλο να παίζουν στην επίθεση αυτή και τα ελεγχόμενα από δισεκατομμυριούχους φίλους του παγκόσμια μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Εχει το δικό του μεγάλο κοινό όλος αυτός ο παραλογισμός. Μετρήσεις που έχουν γίνει στην Αμερική και την Ευρώπη μετά από εκλογικές διαδικασίες το έχουν ταυτοποιήσει: είναι κυρίως κοινωνικά στρώματα που ζημιώθηκαν ή απλώς έμειναν εκτός των διαδικασιών της παγκοσμιοποίησης, άνεργοι, εργάτες, άτομα χαμηλής μόρφωσης, συνωμοσιολόγοι, ξενοφοβικοί, εθνικιστές, ρατσιστές, παραπληροφορημένοι του Διαδικτύου, αντισυστημικοί, ανορθολογικοί, αντιεμβολιαστές και ό,τι άλλο παραπλήσιο.

Στα θολά νερά αυτού του κοινού αλίευσε ένα μεγάλο μέρος της εκλογικής πελατείας του ο Ντόναλντ Τραμπ, εκεί αλιεύουν σήμερα και οι παρόμοιες ευρωπαϊκές τερατογενέσεις, οι οποίες προϋπήρχαν μεν του Αμερικανού προέδρου αλλά η επιτυχία του πριμοδότησε και ενίσχυσε αυτές και τους οπαδούς τους με την πεποίθηση ότι τίποτε πλέον δεν είναι και γι’ αυτές ακατόρθωτο.

Διεισδύουν στα κατώτερα, κυρίως, κοινωνικοοικονομικά στρώματα ως υπέρμαχοι του κοινωνικού κράτους, ως υπερασπιστές των λαϊκών δικαίων και εναντίον των ελίτ, με μια ψευδεπίγραφη κοινωνική ατζέντα, με ρατσιστική και ξενοφοβική ρητορική, με εθνικιστικό πολιτικό λόγο, με την έντονη αμφισβήτηση του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος και των θεσμών του, με επιθέσεις εναντίον της Δικαιοσύνης, με παραπληροφόρηση, με καταγγελίες εναντίον του πολιτικού κατεστημένου. Αλλά όχι και του οικονομικού - επιχειρηματικού. Ισως γιατί ακριβώς σε ένα τμήμα αυτού του παγκόσμια δικτυωμένου πανίσχυρου επιχειρηματικού και οικονομικού κατεστημένου βρίσκεται μία από τις πηγές της δύναμης και ίσως και της χρηματοδότησής τους. Κάπως έτσι είχε συμβεί προπολεμικά και στη Γερμανία όταν από τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης ξεπήδησε ο Αδόλφος Χίτλερ.