Παύλος Μαρινάκης

Η βασική αιτία δεν είναι άλλη από τις αντιδραστικές μειοψηφίες που εμπόδισαν με τη βία τις μεταρρυθμίσεις. Ποιος, όμως, είναι ο λόγος που οι μειοψηφίες αυτές αποδείχθηκαν ανθεκτικές και αποτελεσματικές, ειδικά από τη στιγμή που η συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας τάσσεται υπέρ των μεταρρυθμίσεων και κατά των ιδεών και των πρακτικών που εκφράζουν οι κάθε λογής παραβατικοί;

Κατά τη γνώμη μου, η αιτία για αυτό το παράδοξο είναι στο ότι προσεγγίζουμε παθητικά το δικαίωμα στην εκπαίδευση: το νιώθουμε σαν κάτι που είναι καλό να υπάρχει, αλλά που μπορούμε να το υποκαταστήσουμε αν μας λείψει. Και εδώ το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στα πανεπιστήμια, αλλά στη φιλοσοφία, στον τρόπο λειτουργίας και τη στόχευση των σχολείων. Είναι η δευτεροβάθμια εκπαίδευση αυτή που δίνει στους πολίτες την κυρίαρχη αντίληψη για την αξία της παιδείας. Αυτό συμβαίνει για μια σειρά από λόγους, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι η υποχρεωτική εννεαετής φοίτηση (Δημοτικό - Γυμνάσιο) και η σχεδόν καθολική τήρηση αυτής της υποχρεωτικότητας.

Κι όμως, παρά την παραπάνω διόλου καινοφανή παραδοχή, τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις ελάχιστα έχουν ασχοληθεί με την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Για την ακρίβεια, μακάρι να μην είχαν ασχοληθεί καθόλου, καθώς οι περισσότερες παρεμβάσεις στην ουσία των σχολείων έγινε από τους υπουργούς του ΣΥΡΙΖΑ - με τραγικά αποτελέσματα.
Η χώρα βρίσκεται πλέον σε ένα σταυροδρόμι: ή θα αλλάξει ριζικά δομές και κατεύθυνση, ή θα βυθιστεί στη μετριότητα που πρεσβεύει σε κάθε ευκαιρία η αξιωματική αντιπολίτευση. Όσοι έχουμε επιλέξει τον πρώτο, δύσκολο δρόμο οφείλουμε να βάλουμε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και της δράσης μας ένα πρόγραμμα συνολικής αναθεώρησης του εκπαιδευτικού μας συστήματος, με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει - από την Α΄ Δημοτικού μέχρι τα μεταδιδακτορικά - ένα σύστημα αποδοτικό και συνάμα ελκυστικό, που θα ενθαρρύνει όσους συμμετέχουν σε αυτό να αναδείξουν τις δεξιότητές τους μέσα από τη δουλειά τους.

Για τους λόγους που είπαμε πιο πάνω, η πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν μπορούν παρά να αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος. Καλούμαστε να δημιουργήσουμε σχολεία σύγχρονα, με καινούργια οπτική, προσαρμοσμένα στα νέα δεδομένα που έχει φέρει η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Με απλά λόγια, πρέπει να σχολεία να πάψουν να είναι εξεταστικό κέντρο και να γίνουν ο χώρος όπου οι μαθητές θα παίρνουν ουσιαστικά εφόδια για τη ζωή τους.

Έτσι, η ΟΝΝΕΔ δημιούργησε την καμπάνια «Το σχολείο που θες» κάνοντας την αρχή από εκεί που ξεκινούν όλα για τους νέους- το σχολείο. Σε αυτή την καμπάνια δώσαμε βήμα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, όχι αποκλειστικά όμως τους εκπροσώπους τους. Από τον Έβρο μέχρι τη Γκράβα συναντηθήκαμε και μιλήσαμε με μαθητές, διδάσκοντες και γονείς από όλη την Ελλάδα, ακούσαμε τι έχουν να μας πουν, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν γενικώς, αλλά και ειδικά στον τόπο τους, πώς θέλουν εκείνοι να αλλάξει το σχολείο. Αυτή την αλληλεπίδραση συνδυάσαμε με τις ιδέες μας, αλλά και με την πραγματικότητα της χώρας και θα καταλήξαμε στην πρότασή μας. Ήρθαμε αντιμέτωποι με προβλήματα υποδομών, ενημέρωσης και ασφάλειας στα σχολεία τα οποία είναι επιτακτικό να τελειώσουν για να μην δούμε ξανά εικόνες από παιδιά να χάνουν το σχολείο τους λόγω καιρικών συνθηκών, και να μην ξαναζήσουμε σκηνές όπως το περιστατικό με τον ξυλοδαρμό του μαθητή στο Βύρωνα που ξυλοκοπήθηκε προστατεύοντας την αδερφή του η οποία είχε πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού. Η επικαιρότητα δεν μπορεί πλέον να γίνεται έναυσμα για μεταρρυθμίσεις στην παιδεία.

Βασική μας αρχή είναι μία: ένα παιδί που ξεκίνησε φέτος να φοιτά στην Α΄ Δημοτικού θα βγει στην αγορά εργασίας το 2032 - το 2036 αν συνεχίσει να σπουδάζει σε πανεπιστήμιο. Στόχος μας είναι αυτό το παιδί να μπορεί να διεκδικήσει και να κερδίσει τη θέση του στην κοινωνία του 2040, όχι να αναπαράγει στερεότυπα και απωθημένα του 1940. Αυτό απαιτεί ψηφιακές δεξιότητες, ξένες γλώσσες, μαθηματική σκέψη, κλασική παιδεία και ευρύτερα ερεθίσματα. Και απαιτεί κυρίως λιγότερες κορώνες από τους επαγγελματίες της διαστρέβλωσης, της ημιμάθειας και του εξισωτισμού - εντός και εκτός σχολείων.

Τις επόμενες μέρες ως ΟΝΝΕΔ θα είμαστε σε θέση να πούμε πολλά περισσότερα. Θα κλείσω απαντώντας προκαταβολικά σε μια ερώτηση που εύλογα θα βρεθεί στα χείλη πολλών: πώς θα νικήσουμε αυτή τη φορά τους επαγγελματίες της διαστρέβλωσης, της ημιμάθειας και του εξισωτισμού; Την απάντηση τη δίνει η ίδια η πραγματικότητα: όπως ακριβώς φαίνονται τώρα αδύναμοι, ανεπίκαιροι, εκτός τόπου και χρόνου μπροστά στις μεταρρυθμίσεις που εισάγει η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, έτσι - και χειρότερα - θα φανούν και στον τομέα της Παιδείας, αφού η πρότασή μας αποτυπώνει δημιουργικά τον άτυπο κοινωνικό διάλογο που συντελείται όλα αυτά τα χρόνια.

Παύλος Μαρινάκης Δικηγόρος, πρόεδρος ΟΝΝΕΔ