Σπύρος Παππάς

Αλλαγές όμως που να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις χρόνιες στρεβλώσεις και παθογένειες του εκπαιδευτικού συστήματος και όχι αλλαγές σκοπιμοτήτων. Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται υπομονή και επιμονή, σωστός προγραμματισμός και δράσεις, καθώς επίσης και συνεχή αξιολόγηση για να μπορούμε να μαθαίνουμε από τα λάθη μας και να βελτιωνόμαστε συνεχώς.

Ακούμε κατά καιρούς για εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Μεταρρυθμίσεις που θα αλλάξουν ριζικά το εκπαιδευτικό μας σύστημα, θα το βελτιώσουν, θα το αναβαθμίσουν, θα το εκσυγχρονίσουν, θα το απογειώσουν. Βασικός παράγοντας όμως για την επιτυχή εφαρμογή κάθε εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης είναι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί. Ένας ειλικρινής, γόνιμος και αποτελεσματικός διάλογος, μεταξύ όλων των εμπλεκομένων στα της εκπαίδευσης, θα ήταν λοιπόν ευχής έργον. Διαφορετικά…

Η Παιδεία, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι η σημαντικότερη επένδυση για το μέλλον της χώρας μας. Γι’ αυτό χρειάζεται πρωτίστως σωστή Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, καλή και αποτελεσματική μάθηση. Για να έχουμε όμως σωστή Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, καλή και αποτελεσματική μάθηση, χρειάζονται δομικές αλλαγές στην Παιδεία. Αλλαγές στη νοοτροπία, στην αντίληψη και στις πρακτικές, πράγμα διόλου εύκολο, όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας μας.

Οι δομικές αυτές αλλαγές για να έχουν διάρκεια και αποδοχή πρέπει να έχουν ένα σταθερό κορμό που να στηρίζεται σε γερές βάσεις. Να ξεκινούν από κάτω (παιδικό σταθμό, νηπιαγωγείο, δημοτικό) και να πηγαίνουν προς τα πάνω (γυμνάσιο, λύκειο) και όχι το αντίθετο όπως πάντα επιχειρείται (με τις εισαγωγικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο), για ευνόητους λόγους.

Η παραβολή "των έξι τυφλών και του ελέφαντα" είναι μιας πρώτης τάξεως παράδειγμα για να περιγράψει κανείς τις δυσκολίες των αλλαγών που αντιμετωπίζουν εκπαιδευτικοί και μαθητές.

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν έξι τυφλοί που είχαν άσβεστο πάθος για μάθηση. Όταν τους είπαν ότι στην πόλη τους ήλθε ένα παράξενο ζώο, πήγαν όλοι μαζί να μάθουν γι’ αυτό. Αποφάσισαν να πλησιάσουν το ζώο ο καθένας χωριστά και μετά να ανταλλάξουν απόψεις για να σχηματίσουν μια συνολική εικόνα γι’ αυτό.

Ο πρώτος που καθώς πλησίασε τον ελέφαντα έπεσε πάνω στα πλευρά του, είπε στους υπόλοιπους τυφλούς: Μάρτυρά μου έχω τον ύψιστο, αλλά μοιάζει με τοίχο.
Ο δεύτερος που έτυχε να αγγίξει την προβοσκίδα του όπως ήταν τεντωμένη αναφώνησε με χαρά: Είναι ξεκάθαρο, ο ελέφαντας δεν είναι τίποτα άλλο από ένα μεγάλο ακόντιο.
Ο τρίτος που είχε την ευκαιρία να χαϊδέψει την προβοσκίδα είπε: Εγώ πιστεύω ότι μοιάζει με φίδι.
Ο τέταρτος τυφλός που όταν άπλωσε το χέρι του έπιασε το γόνατο του ελέφαντα και το πασπάτεψε για λίγο, τους περιέγραψε το ζώο σαν ένα μεγάλο δένδρο.
Ο πέμπτος που έτυχε να πιάσει το αυτί καθώς κουνιόταν ελαφρά, τους εξήγησε ότι αυτό το θαυμάσιο ζώο δεν είναι παρά ένας ανεμιστήρας.
Και ο έκτος που είχε πλησιάσει το ζώο από πίσω και έπιασε κατά τύχη την ουρά και με τα δυο του χέρια, κατέληξε: Α! Αυτό είναι ένα γερό σχοινί.

Κι άρχισαν μια συζήτηση οι τυφλοί που τελειωμό δεν είχε. Όλοι είχαν κατά ένα μέρος δίκαιο αλλά έχαναν την συνολική εικόνα. Γι’ αυτό και δεν άλλαζαν γνώμη.

Παρομοιάζοντας, λοιπόν, τον ελέφαντα με το εκπαιδευτικό μας σύστημα προκύπτει το εξής απλό ερώτημα: Πως είναι δυνατόν να κάνουμε αλλαγές καβάλα στον ελέφαντα; Μπορούμε να αλλάξουμε κάτι αν δεν γνωρίζουμε τη συνολική του εμφάνιση, τις συνήθειές του και το πιο σημαντικό τη λειτουργία της καρδιάς του;

Εν κατακλείδι, οι δομικές αυτές αλλαγές που θα γίνουν σε βάθος και που θα φέρουν το ποθητό αποτέλεσμα απαιτούν πρωτίστως αποφασιστικότητα, πολυγνωσία και σωστό σχεδιασμό και πρέπει να γίνονται πάντα με γνώμονα τη γνώση, τη μόρφωση και την "παιδεία" του μαθητή.