Στέφανος Τζανάκης

Αν ήταν ένα από τα συνηθισμένα παιχνίδια των κερδοσκόπων, δεν θα είχε καμία ιδιαίτερη σημασία. Ωστόσο, δεν επρόκειτο περί αυτού – η συνεχιζόμενη κατάρρευση των χτηματιστηριακών δεικτών στις ΗΠΑ συνιστά την προεξόφληση του επερχόμενου στασιμοπληθωρισμού από την αγορά. Δηλαδή πολύ χαμηλή ανάπτυξη, σε συνδυασμό με πολύ υψηλές τιμές – εν ολίγοις, φτωχοποίηση των κοινωνιών, με ό,τι αυτή συνεπάγεται.

Πολλοί θεωρούσαν ότι τα όσα περνάμε στην Ευρώπη το τελευταίο τρίμηνο δεν «αγγίζουν» τις ΗΠΑ. Μάλιστα, κάποιοι είχαν σπεύσει να πιστέψουν ότι η στάση του Μπάιντεν ήταν ένα παιχνίδι «καθυπόταξης» της Ευρώπης – ότι σκόπευε απλώς στο να υποκαταστήσει το ρωσικό πετρέλαιο με αμερικανικό και το ρωσικό πετρέλαιο με το αμερικανικό LNG. Να «αρπάξει» μία μεγάλη αγορά από τους Ρώσους.

Όμως, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά: τόσο η βενζίνη, όσο και το ντίζελ στις ΗΠΑ είναι πάρα πολύ ακριβότερα από πριν – άλλωστε, αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι και εκεί ο πληθωρισμός πλησιάζει διψήφια ποσοστά.

Η ρίζα του κακού βρίσκεται προφανώς στην εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία: προτού προλάβουν οι αγορές – και μαζί τους οι κοινωνίες - να βγούν από την κρίση προσφοράς που δημιούργησε η διαταραχή της παραγωγής λόγω κορωνοϊού έπρεπε να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή κρίση που προκάλεσε ο Πούτιν ενόψει της εισβολής του στην Ουκρανία – και στη συνέχεια την πληθωριστική κρίση που έφερε η ίδια η εισβολή.

Μπορεί όλο αυτό να τελειώσει σύντομα; Είναι προφανές ότι το κλειδί το κρατά η Ρωσία, με τις όποιες επιλογές κάνει για να οδηγήσει στη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η ανατίμηση του ρουβλιού σε συνδυασμό με τις τιμές των ορυκτών καυσίμων που διατηρούνται σε επίπεδα απαγορευτικά, σημαίνουν πολύ απλά ότι προς το παρόν οι κυρώσεις της Δύσης χτυπούν περισσότερο αυτούς που τις επιβάλλουν. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι ο Πούτιν θα παραιτηθεί έτσι απλά από το σχέδιό του να διχοτομήσει την Ουκρανία, όσο κι αν είναι το κόστος σε ανθρώπινες ζωές που θα έχει να αντιμετωπίσει.

Πολλοί εκτιμούν πια ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να κρατήσει μήνες – άλλοι μιλούν για χρόνια. Μπορεί να γίνει η έκπληξη, ώστε να υπάρξει μία εκεχειρία σύντομα; Μακάρι, αλλά αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται πιθανό.

Σε κάθε περίπτωση, ο πληθωρισμός ήλθε για να μείνει – και η αντιμετώπισή του δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, ούτε στις ΗΠΑ, όπου ο πρόεδρος Μπάιντεν θα κινδυνεύσει να κυβερνά από τον Νοέμβριο με τραμπική πλειοψηφία στο Κογκρέσο, ούτε στην Ευρώπη, όπου επίσης το φάντασμα του λαϊκισμού καραδοκεί.

Για την χώρα μας, ισχύουν τα ίδια. Μπορεί οι επιστρεπτέες προκαταβολές να έχουν δημιουργήσει ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» για ένα κομμάτι της κοινωνίας, μπορεί να εξακολουθούμε να περιμένουμε μία καλή τουριστική χρονιά, αλλά ο πληθωρισμός έχει ξεπεράσει το 10% και τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ έχουν γίνει πολύ πιο ακριβά, τα καύσιμα έχουν ξεφύγει και η ανακούφιση στους λογαριασμούς του ρεύματος – πέρα από το 600άρι – θα φανεί στα τέλη του καλοκαιριού, ενώ στην αγορά θα περάσει πολύ αργότερα, εφόσον περάσει. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας θα περάσει πολύ δύσκολα…

Σε τέτοιες συνθήκες, τα προγράμματα των κομμάτων είναι τα πρώτα θύματα: ο πειρασμός της πλειοδοσίας είναι μεγάλος. Ωστόσο, το μάθημα από την κρίση που χτύπησε την χώρα το 2009, αλλά και από την διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2015, ήταν πολύ σκληρό. Και μπορεί οι κοινωνίες να ξεχνούν εύκολα, αλλά η δική μας το πήρε το μάθημα δύο φορές μέσα σε πέντε χρόνια. Και είναι μάλλον απίθανο να θελήσει να το ξαναπάρει.