Θάνος Παπαδόπουλος

Οι ΗΠΑ, που διαδέχτηκαν την Αγγλία και τη Γαλλία στην κυριαρχία της Μεσογείου, ιδίως μετά το φιάσκο της επέμβασης των τελευταίων να ανατρέψουν την εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ από τον Νάσερ, ακολούθησαν την ίδια αποικιακή εκλογή στην περιοχή. Ύστερα από ένα μικρό διάλειμμα άρχισαν να υπονομεύουν συστηματικά τα κοσμικά στρατιωτικά καθεστώτα του κόμματος Μπάαθ, που πρέσβευε τον «αραβικό σοσιαλισμό». Αιτία βέβαια ήταν ότι και οι ΗΠΑ στήριζαν και υποστήριζαν τα συμφέροντα και τα υπερκέρδη των πετρελαϊκών εταιρειών. Ανατρέποντας τον δημοκρατικό πρωθυπουργό Μοχάμεντ Μοσαντέκ του Ιράν που εθνικοποίησε τα πετρέλαια έστειλαν ένα ιμπεριαλιστικό μήνυμα στους λαούς της Μέσης Ανατολής. Έτσι τόνωσαν το αντιιμπεριαλιστικό και εθνικιστικό φρόνημα των νέων ηγετών (αντί των σουλτάνων) των χωρών της Μέσης Ανατολής, που στράφηκαν για βοήθεια στη Μόσχα και το Πεκίνο πού είχαν όμοια κοινωνικο-πολιτικά καθεστώτα.

Αποτέλεσμα αυτής της μυωπικής πολιτικής των ΗΠΑ ήταν η επίθεση στο Ιράκ του Προέδρου Τζορτζ Μπους του μικρού με ψευδή στοιχεία για την κατασκευή χημικών ή πυρηνικών όπλων από τον Σαντάμ Χουσεΐν. Από την άλλη, η δημοκρατική επανάσταση στη Συρία και η εξέγερση των φυλών στη Λιβύη δεν ενίσχυσαν τη δημοκρατία, αλλά τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τους Ισλαμιστές του ISIS. H Δύση (ΗΠΑ και Ευρώπη) δεν αντιλήφθηκαν ότι στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο ο αγώνας δεν ήταν ποτέ ανάμεσα στη δημοκρατία και τη δικτατορία. Αλλά ο αγώνας ήταν τον 20ο και τον 21ο αιώνα ανάμεσα στο κοσμικό κράτος του στρατού και το θρησκευτικό κράτος των ιμάμηδων, των αγιατολάχ και των σουλτάνων. Στην πραγματικότητα ήταν ένας Kulturkampf, ένας πολιτιστικός αγώνας ανάμεσα στους εκσυγχρονιστές αξιωματικούς και τους σουνίτες και τους σιίτες ιμάμηδες και αγιατολάχ. Και η Δύση πήρε το μέρος των ιμάμηδων για χάρη των πετρελαϊκών εταιρειών και των υπερκερδών τους.

Η πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ ν΄ αποσύρει τα στρατεύματα των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν έως τη Λιβύη (πλην του Ισραήλ και της Αραβικής Χερσονήσου), χωρίς να εξασφαλίσει στέρεη διαδοχή, δημιούργησε ένα τεράστιο κενό, που δεν μπορούσε να καλύψει ο ασταθής τοποτηρητής των ΗΠΑ Ερντογάν. Αλλά ο «φίλος» Ερντογάν δυστυχώς για τις ΗΠΑ είχε τη δική του ατζέντα και φυσικά ήταν ανίκανος να συγκρατήσει τη Ρωσία από το να κατέβει στα «ζεστά νερά» της Μεσογείου. Η πολιτική Ερντογάν που είχε προ πολλού εξαγγελθεί από τον τέως υπουργό Εξωτερικών, τον Αχμέτ Νταβούτογλου, έλεγε ότι: Η άμυνα της Τουρκίας αρχίζει από την Αδριατική Θάλασσα (Αλβανία και Βοσνία Ερζεγοβίνη), περνά από την Υπερκαυκασία (Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν), αγγίζει τα σύνορα του Ιράν και περιλαμβάνει τη Συρία, το Ιράκ, την Αραβική Χερσόνησο, την Αίγυπτο, τη Λιβύη, την Τυνησία και την Αλγερία. («Τα αδέρφια της καρδιάς μας στην Αλγερία» είπε ο Ερντογάν.
Αυτή είναι η νεο-οθωμανική ιδεολογία του Ερντογάν, που τη συμπλήρωσε με την ιδεολογία της Γαλάζιας Πατρίδας, που περιλαμβάνει επικυριαρχία σε τρις ευρωπαϊκές χώρες (την Κύπρο, την Ελλάδα και τη Μάλτα) και το Ισραήλ και την Αίγυπτο, λόγω των αγωγών ενέργειας. Η συμφωνία Ελλάδας με τη Βόρεια Μακεδονία έσπασε τη χερσαία αλυσίδα που ένωνε την Τουρκία με την Αδριατική μέσω Ανατολικής Θράκης, μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης, της Ν.Α. Βουλγαρίας, του Κοσσόβου, της Αλβανίας και της Βοσνίας Ερζεγοβίνης. Στο πλαίσιο της Γαλάζιας Πατρίδας θέλει να μοιραστεί το φυσικό αέριο του Ισραήλ, της Αιγύπτου, της Κύπρου και της Ελλάδας, που δεν διαθέτει η Τουρκία κι ας φλυαρεί ο Ερντογάν για τη Μαύρη Θάλασσα. Αυτή είναι η δίκαιη μοιρασιά και το καζάν-καζάν που διαφημίζει στη Δύση ο Ερντογάν. Για τον λόγο αυτόν έχει εισβάλει στη Συρία, στο Ιράκ, στην Κύπρο, στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Θα το καταπιεί η Ευρώπη;

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία με νέα μορφή ήταν και είναι το όνειρο πολλών Τούρκων ηγετών. Ο Οζάλ, η Τσιλέρ και ο Ερντογάν είναι οι τελευταίοι σ΄ αυτόν τον κατάλογο. Γι΄ αυτό η Τουρκία του Ερντογάν είναι όχι μόνο επιθετική χώρα, αλλά και αναθεωρητική. Δηλαδή, μια χώρα που θέλει να αναθεωρήσει όλες τις συνθήκες που διαμόρφωσαν τα σύνορα στα Βαλκάνια, στην Υπερκαυκασία, στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική. Αυτή είναι η «μεγάλη ιδέα» του Ερντογάν, που ύστερα από φρενήρη ανάπτυξη είκοσι (20) και περισσότερων χρόνων μπήκε σε δεινή οικονομική κρίση. Δημιουργός και των δύο είναι ο Ερντογάν. Στην αρχή χάρη στις ξένες επενδύσεις κατάφερε πριν δυο χρόνια να έχει αύξηση του ΑΕΠ κατά 7,4%, αλλά στη συνέχεια (από απληστία και αλαζονεία) υπερθέρμανε και έκαψε την οικονομία. Όταν πήγα στην Κωνσταντινούπολη, ένα (1) ευρώ το άλλαζα με 1,80-1,90 γενί (νέες) τούρκικες λίρες. Τώρα, αν πήγαινα, θα το άλλαζα με 9,3 γενί τούρκικες λίρες!...

Στα σχέδια του Ερντογάν για το νεοθωμανικό κράτος και τη γαλάζια πατρίδα υπάρχουν μερικά σοβαρά εμπόδια, που μοιάζουν αξεπέραστα. Οι λαοί των Βαλκανίων, της Μέσης Ανατολής, της Υπερκαυκασίας και της Βόρειας Αφρικής που γνώρισαν το σουλτανικό πρόσωπο της Οθωμανιοκής Αυτοκρατορίας θυμούνται αυτή την περίοδο με φρίκη και αποτροπιασμό και φυσικά με τίποτα δεν επιστρέφουν σ΄αυτή τη βαρβαρότητα. Πολέμησαν πολύ σκληρά οι Βαλκάνιοι, οι Μεσανατολίτες και Βορειοαφρικανοί πριν από έναν αιώνα για να ξεφύγουν από την τυραννία των Οθωμανών για να επιτρέψουν να επαναληφθεί το σενάριο του Ερντογάν. Μετά είναι η Ρωσία, που προσπαθούσε τριακόσια (300) χρόνια να κατεβεί στις ζεστές θάλασσες (Μεσόγειο), ώστε ο Πούτιν να το απεμπολήσει για χάρη της συμμαχίας με την Τουρκία. Η Ρωσία κάλυψενένα μέρος του κενού που άφησαν οι ΗΠΑ στη Συρία, στο Ιράκ και στη Λιβύη, ενώ έχει μια παλιά συμμαχία με το σιιτικό Ιράν από τότε που οι φοιτητές εισέβαλαν στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Τεχεράνη, συμμαχία που συνεχώς δυναμώνουν. Το σιιτικό Ιράν έχει ήδη κάνει παρέμβαση εναντίον της Τουρκίας στο Ιράκ, στη Συρία, στον Λίβανο με τη Χεζμπολάχ και στην Υεμένη με τους Χούτι. Η συμμαχία Ρωσία-Τουρκία-Ιράν είναι λυκοφιλία και ισχύει όσο η Τουρκία δεν μπαίνει εμπόδιο στους άλλους δύο στη Μέση Ανατολή. Ίσως μάλιστα να είναι εμπόδιο και φρένο για τις φιλοδοξίες της Τουρκίας. Παραδείγματα: Όταν αποχώρησαν οι ΗΠΑ από τη Συρία, εκχώρησαν στην Τουρκία 12.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα συριακού εδάφους. Αλλά η παρέμβαση της Ρωσίας με τη βοήθεια του Ιράν την περιόρισαν στο 10% αυτής της έκτασης, δηλαδή στα 1.200 τετραγωνικά χιλιόμετρα μόνον. Η παρέμβαση της Ρωσίας και της Αιγύπτου στη Λιβύη απέτρεψε την πολιορκία της πόλης Μισράτα από τους μισθοφόρους της Τουρκίας και τον σύμμαχό του Φάγεζ αλ Σάρατζ με βομβαρδισμό των δυνάμεών τους.

Το βαθύ κράτος των ΗΠΑ (Στέιτ Ντιπάρτμεντ και Πεντάγωνο) φαίνεται να έχει αντιληφθεί προ καιρού την απομάκρυνση της Τουρκίας από τα στρατηγικά συμφέροντα της Δύσης και των ιδίων των ΗΠΑ. Γι΄ αυτό στην επιθετικότητα της Τουρκίας σε βάρος της Κύπρου, της Ελλάδας και της Ευρώπης απάντησε με την αποστολή πολεμικών πλοίων κατά καιρούς στην περιοχή και πρόσφατα με δηλώσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και στη συνέχεια του Μάικ Πομπέο κάλεσε την Τουρκία να αποφύγει τις επιθετικές ενέργειες και παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Ίσως το βαθύ κράτος των ΗΠΑ που υπήρχε πριν τον Τραμπ και θα υπάρχει και μετά απ΄ αυτόν σκέπτεται να μεταθέσει τα σύνορα της στρατηγικής του άμυνας στην περιοχή δυτικότερα, στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή στα σύνορα Ελλάδας και Κύπρου εγκαταλείποντας Τουρκία, Συρία και Ιράκ και περιορίζοντας την επιρροή του στη Μέση Ανατολή στο Ισραήλ και στην Αραβική Χερσόνησο.

Οι πρόσφατες συμφωνίες και δράσεις των Αραβικών Εμιράτων με το Ισραήλ, την Κύπρο, την Ελλάδα, την Αίγυπτο και τη Λιβύη ίσως σηματοδοτούν μια τέτοια αλλαγή. Ίδωμεν. Πάντως, αν ο Τραμπ δεν μιλά για την επιθετικότητα της Τουρκίας στη Μεσόγειο αλλά μιλά για την επιθετικότητά της στο Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι επειδή καλοπιάνει τον Βλαντιμίρ Πούτιν και δεν θέλει να χαλάσει το χατίρι του Ερντογάν με τον οποίο πλουτίζει στις επιχειρήσεις τους στην Τουρκία. Πάντα εκτός κλίματος, επειδή νοιάζεται περισσότερο για τα δικά του συμφέροντα και όχι των ΗΠΑ!

Οι Ευρωπαίοι δεν φαίνεται να έχουν αντιληφθεί όλοι τη μείωση της στρατηγικής σημασίας της Τουρκίας, όπως και της μετατόπισής της προς ασιατικές κατευθύνσεις και λύσεις. Κυρίως δεν έχουν αντιληφθεί όλοι τη σημασία του νεο-οθωμανισμού και της Γαλάζιας Πατρίδας. Οτι πρόκειται για μια επιθετική και αναθεωρητική πολιτική. Η Ολλανδία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, οι χώρες του Βίσεγκραντ κλπ. θεωρούν ότι τα τελευταία 30 χρόνια τίποτα δεν έχει αλλάξει στον κόσμο και η Τουρκία παίζει τον ίδιο στρατηγικό ρόλο που έπαιζε έως το τέλος του 20ου αιώνα πού ήταν το φράγμα για την κάθοδο της ΕΣΣΔ στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό τις βοηθά να κλείνουν τα μάτια και να χώνουν το κεφάλι στην άμμο για να μη βλέπουν. Η Γερμανία, η Ιταλία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία κλπ. Έχοντας τις εμπειρίες των δύο παγκοσμίων πολέμων θεωρούν ότι η πολιτική του Νέβιλ Τσάμπερλαιν και του Εντουάρ Νταλαντιέ που δεν έφερε αποτέλεσμα στον Χίτλερ μπορεί να φέρει αποτέλεσμα στον Ερντογάν. Δεν θα φέρει. Η επιθετική και αναθεωρητική πολιτική με πυρήνα τον εθνικο-ισλαμισμό δεν θα υποχωρήσει αν δεν συναντήσει τοίχο, αν δεν αντιμετωπίσει το φάσμα της ήττας και της καταστροφής.

Η Γαλλία, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αυστρία και άλλες χώρες έχουν αντιληφθεί την ουσία της πολιτικής Ερντογάν ποπυ είναι ν΄ αποκτήσει επικυριαρχία στα κράτη της Μέσης Ανατολής και στις οδούς και αγωγούς της ενέργειας προς την Ευρώπη για να την κρατά αιχμάλωτη. Το επεισόδιο με τη γαλλική φρεγάτα στα ανοιχτά της Λιβύης ήταν διαφωτιστικό στη γαλλική κυβέρνηση και στον Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Η Ευρώπη και η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλουν να αντιληφθούν ποιους κινδύνους για τη βιομηχανία και την ανάπτυξή της, αλλά και για την ευημερία των Ευρωπαίων, κρύβει μια επικυριαρχία της Τουρκίας στους δρόμους και στους αγωγούς της ενέργειας από τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη. Γι΄ αυτό πρέπει να πάρει δραστικά μέτρα και να αποτρέψει μια τέτοια καταστροφική εξέλιξη.

Υ.Γ.
Αναρωτιέμαι γιατί μισόν αιώνα τώρα η κυπριακή κυβέρνηση δεν θέτει στην Ευρωπαϊκή Ένωση πρώτα και μετά στον ΟΗΕ, αλλά και στα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Αγγλία) το αίτημα της άμεσης αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο. Η Τουρκία, παίζοντας τον ρόλο της μικρομεγάλης δύναμης, ζήτησε με θράσος να αποσυρθούν τα αρμενικά στρατεύματα από το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Είναι ευκαιρία, λοιπόν, να της γυρίσει μπούμερανγκ η θρασύτατη επιθετικότητά της. Οι διακοινοτικές συνομιλίες για τη λύση του κυπριακού προβλήματος δεν έχουν καμιά σχέση και πρέπει να διαχωριστούν από τη στρατιωτική κατοχή ευρωπαϊκού εδάφους στην Κύπρο. Κι αν δεν έχει εμπιστοσύνη η Τουρκία στη διακοινοτική ειρήνη ανάμεσα στις δύο κοινότητες, θα αποβιβαστεί στο νησί ευρωπαϊκός στρατός να επιβλέπει τη διακοινοτική ειρήνη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει ένα σώμα στρατού 30.000-60.000 αξιωματικών και στρατιωτών. Είναι κάτι περισσότερο από παράξενο η Ευρωπαϊκή Ένωση να παίρνει μέτρα κατά της Ρωσίας για την Κριμαία (που πάντα ήταν ρωσική) για τον Ναζαλίεφ και τον Λουκασένκο και να μην παίρνει σοβαρά μέτρα για την απελευθέρωση, από την τουρκική κατοχή, της Κύπρου. Η Τουρκία δεν έχει καμιά δουλειά στην ευρωπαϊκή Κύπρο – ούτε στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο. Η εξωτερική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης πάσχει, επειδή βασίζεται σε παραδοσιακές παραδοχές που έχουν εξαντληθεί.

-------------------------------------------------------------------------------------------------

* Ο Θάνος Παπαδόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας