Τίνα Μανδηλαρά

Η απώλεια του Δημήτρη Μητροπάνου ήρθε σε στιγμή που η Ελλάδα τον χρειαζόταν περισσότερο από κάθε άλλο: ήταν άλλωστε ο πιο σπουδαίος λαϊκός της τραγουδιστής, ο άνθρωπος που τη συνόδευε στα βάσανα μιας ζωής, που τη σημάδεψε στον πόνο και το γλέντι. Είναι η λαϊκή ψυχή που φώλιαζε στις ψυχές του καθενός. Είναι ο τρόπος που ονειρεύονταν οι άντρες, η παρηγοριά στις σκληρές μέρες της βασανισμένης Ελλάδας, η συμβολική αρχοντιά του απλού ανθρώπου, του περήφανου μεροκαματιάρη, του εργάτη.

Στη σπουδαία αυτή ατσαλένια φωνή του Μητροπάνου το τραγούδι γινόταν σύμπαν-θεός όπου μέσα του αντηχούσαν οι ιαχές των Ελλήνων. Όλα ξεκίνησαν όταν την σπουδαία αυτή φωνή ανακάλυψε η μοναδική ίσως ικανή να τη συναγωνιστεί σε δύναμη και σε βάθος, αυτή του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Τον Μπιθικώτση ο Μητροπάνος τον γνώρισε σε μια συγκέντρωση της εταιρίας του θείου του και ήταν ο ίδιος ο Μπιθικώτσης που τον οδήγησε κατευθείαν στα άδυτα της ιστορικής ‘Κολούμπια’. Εκεί ο νεαρός από τα Τρίκαλα, που είχε μεγαλώσει μόνος χωρίς πατέρα δουλεύοντας μεροκάματο σε συγγενείς και φίλους, ανακάλυψε όλα τα μεγάλα του είδωλα, ήρθε σε επαφή με τα ονόματα που είχαν σημαδέψει τα όνειρά του.

Ενθουσιάζεται με τον Γιώργο Ζαμπέτα ο οποίος τον παρακινεί να ακολουθήσει καριέρα-έκτοτε ο Ζαμπέτας θα γίνει ο πατέρας που δεν είχε, παντοτινός δάσκαλος και μέντορας. Ανέκαθεν άλλωστε ο Μητροπάνος δήλωνε ότι χρωστούσε τα πάντα στον Γιώργο Ζαμπέτα ο οποίος του έδωσε το κίνητρο να ασχοληθεί ενεργά με τον τραγούδι. «Ο Ζαμπέτας ήταν κανονικός άνθρωπος» έλεγε ο Μητροπάνος σε πρόσφατη συνέντευξή του. «Χωρίς το μυαλό πάνω από το κεφάλι. Το βασικό που έλεγε ήταν: «Σβήσαν τα φώτα; Να είσαι κανονικός άνθρωπος». Αυτό το μότο ακολουθούσε μια ζωή έλεγε-γι’αυτό δεν την ψώνισε.

Κι αυτό το ήξερε καλά ο κόσμος που τον αγάπησε τόσο. Που τον τιμούσε κάθε φορά που εμφανιζόταν στη σκηνή με μια θρησκευτική σχεδόν ανταπόκριση-σχεδόν ευλάβεια. Άξιζε την τιμή και του καθενός-είχε τις ίδιες ριζοσπαστικές αντιλήψεις και καταλάβαινε τον μόχθο και τον πόνο. Πρόσφατα δήλωνε συμπαραστάτης στους «Αγανακτισμένους», τραγουδούσε παλιά τραγούδια του Θεοδωράκη και έκλαιγε. «Δεν θα μας βάλουν κάτω έλεγε, δεν θα μας κλέψουν την ψυχή μας». Ακόμη και σήμερα το «Άξιον Εστί» του Θεοδωράκη με τη δική του ερμηνεία θεωρείται εμβληματική στιγμή της μουσικής ιστορίας της χώρας κι έναρξη τεράστιων, ανεπανάληπτων ασμάτων.

Ο «Άγιος Φεβρουάριος» δικαίωνε το θρησκευτικό εκτόπισμα του ονόματος του, το ίδιο και ο «Δρόμος για τα Κύθηρα» του Γιώργου Κατσαρού και «Τα συναξάρια» του Γιώργου Χατζηνάσιου. Οι συνεργασίες με το Μάριο Τόκα και το Φίλιππο Γράψα ("Η εθνική μας μοναξιά" και "Παρέα με έναν ήλιο") άφησαν τη δική τους ανεξίτηλη σφραγίδα για το τι σημαίνει λαϊκή ιδιοσυγκρασία με υψηλή ποιότητα και πολιτική πρόταση. Τραγούδια άλλων καιρών κι άλλης σημασίας. Κι όμως ο Μητροπάνος πάντα επέφερε τη μεγάλη τομή θυμίζοντας ότι η ελληνική δισκογραφία μπορεί να δημιουργήσει μεγάλες στιγμές-ανεξίτηλες για πάντα, σε οποιαδήποτε εποχή. Σε εποχές φαινομενικής ευμάρειας της δεκαετίας του 90’ φτιάχνει ένα δίσκο που τσακίζει κυριολεκτικά πολιτικά κόκκαλα: η συνεργασία του με τον Θάνο Μικρούτσικο στου «Αιώνα την Παράγκα» είναι ίσως η σπουδαιότερη λαϊκή στιγμή της τελευταίας τριακονταετίας. Η «Ρόζα» του ανεξίτηλη, οι στίχοι ποιητικοί, το κλέος περήφανο-κι αφιερωμένο στον Σολωμό Σολωμού, του νεαρού που πυροβολήθηκε καθώς προσπαθούσε να κατεβάσει την τούρκικη σημαία. Συμβολικοί στίχοι, όπως και τόσοι άλλοι που άφησε πίσω του, τα δυνατά τραγουδισμένα όνειρα που μας κληροδότησε και οι αναμνήσεις.

Λίγο μετά την ανακοίνωση του θανάτου του, όλοι είχαν κάτι να πουν για τη δική τους ονειρική γραμμή που τους ένωνε με τη δύναμη των τραγουδιών του ή της φωνής του. Ο Χωμενίδης έγραφε χαρακτηριστικά στη σελίδα του σήμερα το πρωί: «Ο Μητροπάνος απεδείκνυε περίτρανα πως δεν χρειάζεται να πατάς ακριβώς πάνω στις νότες για να είσαι σπουδαίος τραγουδιστής. Πως ο αληθινά μεγάλος καλλιτέχνης μπορεί να σπάει τους κανόνες της ίδιας της τέχνης του». Κι αυτή είναι η βαθιά, ανεξίτηλη αξία που φέρει το όνομα του..