Χρ. Ι. Στεφανάδης

Για την μελέτη αυτού του βιολογικού φαινομένου, το 2016 ο Ιάπωνας επιστήμονας Ohsumi πήρε το βραβείο Νόμπελ. Η βιολογική αυτή διαδικασία, ενεργοποιείται συνήθως σε δυσμενείς καταστάσεις ενός οργανισμού, , όπως σε περιόδους μεγάλης πείνας ή λοίμωξης. Η αυτοφαγία δηλαδή, είναι ένα σύστημα κυτταρικού “καθαρισμού”, ενώ παράλληλα υπάρχει ένας μηχανισμός που αποτρέπει την ολική καταστροφή των κυττάρων από την διαδικασία αυτή, αλλά επιτρέπει να “τρώγονται” μόνο τα επιβλαβή συστατικά των κυττάρων , δηλαδή τα “απόβλητα”. Με την αυτοφαγία , τα κύτταρα ενός οργανισμού, μπορούν να εξοντώσουν μικρόβια που προσπαθούν να εισβάλουν, αλλά και να καθαριστούν από άχρηστες πρωτεΐνες και λοιπά συστατικά. Από την άλλη πλευρά όμως, ο μηχανισμός της αυτοφαγίας μπορεί να οδηγήσει σε ασθένειες, όπως καρκίνος, διαβήτης τύπου 2, ή πάρκινσον.

Δηλαδή, η αυτοφαγία βασικά, είναι ένας σοφός βιολογικός μηχανισμός αυτοκάθαρσης των κυττάρων των ζωντανών οργανισμών, που τα προστατεύει από τον θάνατο…

…Κάτι όμως ανάλογο, συμβαίνει και στις ανθρώπινες κοινωνίες. Αυτές, για να επιβιώσουν, έχουν αναπτύξει μηχανισμούς αυτοπροστασίας, ,απομονώνοντας, “τρώγοντας”, στοιχεία που απειλούν την επιβίωση του συνόλου. Μιλάμε τότε για “κοινωνική αυτοφαγία”. Είτε πρόκειται για αντικοινωνικά άτομα (εγκληματίες και γενικότερα κακοποιούς), είτε πρόκειται για περιθωριακές αντικοινωνικές ομάδες ατόμων που δρουν εκτός και εναντίων των νομικών πλαισίων που οι κοινωνίες έχουν θεσπίσει. Στις δημοκρατικές κοινωνίες, ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί ελεγχόμενα και με διαφάνεια. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και σε απολυταρχικά ή δικτατορικά καθεστώτα. Εκεί η “αυτοφαγία” του καθεστώτος ,στρέφεται και κατά υγειών κοινωνικών μονάδων, με ιδεολογικά και αλλά κριτήρια , που σκοπό έχουν, όχι την κοινωνική επιβίωση, αλλά την επιβίωση του αντιδημοκρατικού καθεστώτος…

Αυτοφαγία όμως λειτουργεί και στην πολιτική ζωή. Ενώ στην βιολογία το φαινόμενο αυτό προκαθορίζεται γονιδιακά, στην δημοκρατία τον ρόλο αυτό έχει ο λαός. Με την ψήφο του, απομονώνει και αποβάλλει εκείνα τα στοιχεία που αποτελούν απειλή για το σύστημα και επιβραβεύει εκείνους τους πολιτικούς σχηματισμούς που πιστεύει ότι θα λειτουργήσουν θετικά και ευνοϊκά για την ευημερία και την πρόοδο του συνόλου. Επίσης συμβάλλει και στην αποβολή εκείνων των πολιτικών προσώπων , που σταδιοδρομούν , όχι με την προσωπική τους αξία, την διαχρονική τους προσπάθεια και διάκριση στον επαγγελματικό τους ή άλλο χώρο, αλλά σταδιοδρομούν ή προσπαθούν να σταδιοδρομήσουν με άλλα μέσα, που έχουν σχέση με την έλλειψη ειλικρίνειας, με την διαπλοκή κάθε επιπέδου και με την φαυλοκρατική προσέγγιση σε κάθε δράση…

Τότε μιλάμε για “πολιτική αυτοφαγία”…

Ανάλογα, σε ομαλή λειτουργία της αγοράς, έχομε το ίδιο φαινόμενο. Δηλαδή, μέσω του υγιούς ανταγωνισμού, αποβολή των στοιχείων που καιροσκοπούν , υπερτιμολογούν και επιβαρύνουν τον καταναλωτή.

Αλλά το φαινόμενο λειτουργεί, ή θα πρέπει να λειτουργεί και σε άλλους χώρους και κοινωνικές ομάδες.

Όπως στον ακαδημαϊκό χώρο, με τον αποκλεισμό εκείνων που προσπαθούν να εξελιχθούν με όχι αξιοκρατικά κριτήρια…

Όπως στην πνευματική ζωή, με την αποδοκιμασία των “ατάλαντων”, που προσπαθούν να εδραιωθούν, όχι με την αντικειμενική αξία τους, αλλά με την ύποπτη διαφήμιση και τις διασυνδέσεις…

Το φαινόμενο της “αυτοφαγίας” λειτουργεί, ή θα πρέπει να λειτουργεί και μέσα στα πολιτικά κόμματα! Τις περισσότερες φορές , οι πολιτικοί σχηματισμοί αποβάλλουν μεμονωμένα μέλη τους που διαφοροποιούνται από την εκφρασμένη και εγκεκριμένη από τον λαό, μετά από εκλογές, κομματική γραμμή. Στις περιπτώσεις αυτές, το φαινόμενο δρα θεραπευτικά , αλλά και προληπτικά σε φαινόμενα αποσύνθεσης.

Τι γίνεται όμως, όταν ενεργοποιείται ο μηχανισμός αυτός “της πολιτικής αυτοφαγίας” , όχι εναντίων μεμονωμένων βουλευτών και στελεχών, αλλά εναντίων μεγάλης ομάδας προβεβλημένων, όπως συμβαίνει στις ημέρες μας στην αξιωματική αντιπολίτευση;

Στην βιολογία, όταν το φαινόμενο γίνει ανεξέλεγκτο, προκαλούνται σοβαρές ασθένειες, ή και θάνατος του οργανισμού.

Εύχομαι και ελπίζω , να μην συμβεί κάτι ανάλογο και στην αξιωματική αντιπολίτευση…

Για το καλό της Δημοκρατίας και της λειτουργίας των θεσμών!





*O Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι Καθηγητής Καρδιολογίας