Χρ. Ι. Στεφανάδης

Αυτό είναι θεμελιώδης κανόνας στην πραγματική ζωή. Κανόνας που διέπει την καθημερινή δράση των ανθρώπων, των κοινωνικών ομάδων αλλά και των κρατών.

…Σήμερα , στην ανώτατη παιδεία της χώρας μας , οι καταλήψεις των χώρων διδασκαλίας έχουν αποκτήσει, για μια ακόμα φορά, μορφή πανδημίας. Καταλαμβάνουν φοιτητές (με αμφιλεγόμενες πολλές φορές αποφάσεις Γενικών Συνελεύσεων) τους χώρους διδασκαλίας, παρεμποδίζουν τις εκπαιδευτικές διαδικασίες και εμποδίζουν την διενέργεια των εξετάσεων, με τις ανάλογες επιπτώσεις στο μέλλον της πλειοψηφίας των φοιτητών. Παράλληλα, με τις καταλήψεις, πλήττεται σοβαρά η εικόνα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στην Ελληνική κοινωνία, αλλά και στην διεθνή κοινότητα. Αυτό στην προκειμένη περίπτωση είναι το αιτιατό δηλαδή το αποτέλεσμα, δηλαδή η κατάληψη. Αλλά ποιο είναι στην περίπτωση αυτή το αίτιο;

Τα αιτήματα που προβάλλουν οι καταληψίες, είναι κάθε φορά διαφορετικά και ετερόκλητα. Πολλές φορές δεν σχετίζονται με προβλήματα της ανώτατης παιδείας, αλλά με κοινωνικά προβλήματα, με πολιτικές αντιπαραθέσεις, με διεθνή θέματα, αλλά και με θέματα που αφορούν εμπλοκή συμπολιτών μας με την ποινική δικαιοσύνη…

Η πρακτική αυτή, δηλαδή της κατάληψης χώρων των Πανεπιστημίων ως μέσο διεκδίκησης αιτημάτων , άρχισε στην περίοδο της δικτατορίας , με την κατάληψη της Νομικής σχολής του ΕΚΠΑ και του Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Οι καταλήψεις όμως εκείνες τότε , εξέφραζαν το αίτημα της μεγάλης πλειοψηφίας του Ελληνικού Λαού για Δημοκρατία.

Μετά την μεταπολίτευση, συνέχισαν καταλήψεις σχολών κατά περιόδους, με αιτήματα , όπως προανέφερα, ετερόκλητα. . Θυμάμαι ένα παράδειγμα, σε μια περίοδο που ήμουν πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Ένα από τα βασικά αιτήματα, ήταν η έκδοση από την Σχολή ψηφίσματος συμπαράστασης στα απελευθερωτικά κινήματα της Λατινικής Αμερικής!

Σοβαρά όμως ερωτήματα που τίθενται, είναι:

• -Έχουν το δικαίωμα σε μια δημοκρατική και ευνομούμενη χώρα, όπως είναι η χώρα μας, κάποιοι να καταλαμβάνουν δημόσιο χώρο που δεν τους ανήκει, αλλά ιδιοκτήτης είναι ο Ελληνικός Λαός και απλά οι καταληψίες είναι προσωρινοί μόνο χρήστες;
• -Έχουν το δικαίωμα, σε μια δημοκρατική χώρα, μειοψηφικές φοιτητικές ομάδες , με μέσο την κατάληψη να προβάλλουν εκβιαστικά αιτήματα προς την νομοθετική ή την εκτελεστική εξουσία και να υποκαθιστούν τους αρμόδιους φορείς;
• - Έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την πρόσβαση στους ακαδημαϊκούς χώρους σε εκείνους (την μεγάλη πλειοψηφία) που θέλουν την γνώση , όχι ως αυτοσκοπό, αλλά ως μέσο για την επιστημονική, επαγγελματική και κοινωνική τους ανέλιξη;

Η απάντηση, με βάση την λογική , προφανώς είναι αβίαστα όχι.

Επομένως, ποιο είναι το πραγματικό αίτιο ή τα αίτια των καταλήψεων;

Η χώρα μας δίδαξε από την αρχαιότητα τον ουμανισμό , την ελευθερία της σκέψης και των δράσεων στα πλαίσια της δημοκρατίας. Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε η έννοια του ικέτη και της ικεσίας. Δηλαδή του διωκόμενου που κατέφευγε σε ένα ναό ως ικέτης, ζητώντας προστασία από τους διώκτες του.

Στις καταλήψεις όμως σήμερα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δεν ισχύει κάτι ανάλογο. Οι καταληψίες σήμερα δεν διώκονται, όπως στην περίοδο της δικτατορίας, που ζητούσαν ως αντιστασιακοί, άσυλο στην Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ ή στο Πολυτεχνείο. Το αίτιο κατά την άποψή μου δεν είναι μονοδιάστατο, αλλά έχει πολλές συνιστώσες, ασύμμετρες με την προβαλλόμενη αιτία, που στην προκειμένη περίπτωση είναι ο επικείμενος Νόμος για τα ιδιωτικά, μη κερδοσκοπικά Πανεπιστήμια.

Μια από αυτές τις συνιστώσες, είναι η ηλικία των νέων που κάνουν τις καταλήψεις. Οι νέοι, αντικειμενικά αποτελούν το πλέον αγνό και αδιάφθορο κομμάτι της κοινωνίας μας. Με πλεονέκτημα τον ενθουσιασμό και την μαχητικότητα, χαρακτηριστικά που έχουν βάση την βιολογία, και που υπερισχύουν των κοινωνικών αναστολών και των συμβιβασμών, εύκολα παρασύρονται στην σφαίρα της υπερβολής.… Και παράλληλα, αρκετές φορές εργαλειοποιούνται από πολιτικές σκοπιμότητες.

Η δεύτερη αιτία κατά την άποψή μου, έχει σχέση με αυτή καθαυτή την πολιτική τους τοποθέτηση. Δηλαδή, το πολιτικό σύστημα τεχνηέντως χρησιμοποιεί τους νέους σε αντιπολιτευτικά παιχνίδια, που λίγη σχέση έχουν με τα προβλήματα τους, τα συμφέροντα τους και τα όνειρά τους…

Η τρίτη αιτία, είναι η δυσπιστία των νέων προς το ακαδημαϊκό σύστημα. Ένα σύστημα, που διαχρονικά λειτούργησε με εσωστρέφεια και δεν κατάφερε να τους πείσει ότι τα συμφέροντά του ταυτίζονται, όπως θα ήταν αυτονόητο, με τα δικά τους συμφέροντα.

Σε κάθε περίπτωση, οι καταλήψεις με αφορμή το επικείμενο νομοσχέδιο για τα μη κρατικά πανεπιστήμια, κατά την άποψή μου, δεν δικαιολογούνται. Τα Ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια δεν έχουν κάτι να φοβηθούν από τα ιδιωτικά. Η άμιλλά που θα προκύψει, σίγουρα θα βελτιώσει την ήδη πολύ καλή θέση που κατέχουν στις διεθνείς λίστες αξιολόγησης. Και παράλληλα, θα δώσουν διέξοδο στις δεκάδες χιλιάδες Ελληνόπουλά, που καταφεύγουν σε χώρες του εξωτερικού για να σπουδάσουν.

Ίσως, αυτοί που συμμετέχουν στις καταλήψεις σήμερα, αλλά και όσοι συμμετείχαν σε καταλήψεις μετά την μεταπολίτευση, θα πρέπει να αναλογίζονται αυτό που είχε πει ο Ισοκράτης πριν 2500 χιλιάδες χρόνια:

“ Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται, γιατί κατεχράσθει το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας. Γιατί έμαθε στους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία.…”

* Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης, Καθηγητής Καρδιολογίας