Χρίστος Δήμας

Η Εσθονία, μια μικρή χώρα της Βαλτικής με πληθυσμό 1.300.000 κατοίκους, έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια -και όχι άδικα- να θεωρείται χώρα-πρότυπο στον τομέα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Αυτό που έχουν πετύχει οι Εσθονοί είναι εντυπωσιακό. Μια χώρα που «γεννήθηκε» το 1991, δίχως μεγάλους πόρους, αντιλήφθηκε άμεσα πως δεν μπορούσε να συντηρεί έναν ευρύ και κοστοβόρο δημόσιο τομέα. 

Οπως υποστηρίζουν οι άνθρωποι που εμπνεύστηκαν και υλοποίησαν αυτό το εγχείρημα, του οποίου τις εφαρμογές σήμερα υιοθετούν σχεδόν 40 χώρες, η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή δεν ήταν εύκολη και περιλάμβανε στάδια. Ξεκίνησε το 1996 και χρειάστηκε εκπαίδευση των δημοσίων υπαλλήλων και των πολιτών στη χρήση των εφαρμογών και επιμονή στις νεότερες γενιές.  Πιο συγκεκριμένα, με έναν ασφαλή και απόλυτα διαφανή τρόπο σύνδεσαν όλες τις βάσεις δεδομένων του Δημοσίου και ψηφιοποίησαν το σύνολο των συναλλαγών των πολιτών και των επιχειρήσεων με το Δημόσιο. Πλέον, η φυσική παρουσία στο γκισέ απαιτείται μόλις για τέσσερα πράγματα: για την παραλαβή της ηλεκτρονικής ταυτότητας, την αγοραπωλησία γης, για να παντρευτείς και να χωρίσεις. Οποιαδήποτε άλλη συναλλαγή, την υποβολή φορολογικής δήλωσης, τα πρακτικά της γενικής συνέλευσης της πολυκατοικίας, το ιατρικό μητρώο, ακόμα και τους βαθμούς των παιδιών στο σχολείο, αν είσαι Εσθονός, έχεις την επιλογή να τα κάνεις όλα ηλεκτρονικά. 

Είναι τόσο εντυπωσιακό, όσο ακούγεται. Οι Εσθονοί κατάφεραν όχι μόνο να καταργήσουν στην πράξη τις ουρές και την ταλαιπωρία για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, αλλά και να φτιάξουν το πιο φιλικό κράτος στον κόσμο για υποψήφιους επενδυτές.

Σημείο-κλειδί ήταν η ενοποίηση όλων των βάσεων δεδομένων, η οποία δημιούργησε το υπόβαθρο για τη μετάβαση στο Εθνικό Σύστημα Ταυτοτήτων. Μέσα από αυτό κάθε πολίτης υποχρεωτικά παραλαμβάνει νέου τύπου ταυτότητα με chip για την αποθήκευση βιομετρικών στοιχείων. Η ταυτότητα λειτουργεί ταυτόχρονα ως κάρτα υγείας, ασφάλισης, αποδεικτικό στοιχείο για τις τραπεζικές συναλλαγές, ηλεκτρονικό εισιτήριο στα μέσα μαζικής μεταφοράς, διεθνές ταξιδιωτικό έγγραφο, πιστοποιητικό για την ψηφιακή υπογραφή, αλλά και αναγνωριστικό για όλες τις φορολογικές συναλλαγές. Με λίγα λόγια, μια κάρτα για τα πάντα. Ακόμα και για την εκλογική διαδικασία. Στις εθνικές εκλογές του 2015, μάλιστα, το 13% του πληθυσμού ψήφισε αποκλειστικά ηλεκτρονικά.

Οι υψηλές προδιαγραφές ασφάλειας και η συνεχώς αναβαθμιζόμενη κρυπτογράφηση έχουν αποτρέψει τις προσπάθειες «χακαρίσματος» των συστημάτων, ενώ ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο προστατεύει τα προσωπικά δεδομένα. Σε αυτά πρόσβαση μπορεί να έχει μόνο η αρμόδια για την τήρησή τους υπηρεσία και η Αστυνομία κατόπιν ειδικής άδειας, ενώ ο πολίτης ενημερώνεται ηλεκτρονικά πότε και ποια Αρχή αναζήτησε τα στοιχεία του.

Με λίγα λόγια, οι κάτοικοι αυτής της μικρής χώρας, έχουν πετύχει ένα πρωτοφανές επίπεδο διαφάνειας, ανοικτότητας και προσβασιμότητας στη διακυβέρνηση, το οποίο σπεύδουν να υιοθετήσουν και άλλες χώρες. Ταυτόχρονα, προσφέρουν στους πολίτες μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Και κάτι πολύ σημαντικό, το μεγαλύτερο ποσό για τη μετάβαση στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση καλύφθηκε από ευρωπαϊκούς πόρους, με αποτέλεσμα η πλατφόρμα ψηφιακής διακυβέρνησης της Εσθονίας να είναι διαθέσιμη προς όλα τα κράτη-μέλη που επιθυμούν να την υιοθετήσουν. 

Συνεπώς, σε μια Ελλάδα που χρειάζεται έναν νέο, σύγχρονο δημόσιο τομέα η μετάβαση στην ψηφιακή πραγματικότητα είναι ένα στοίχημα που αξίζει να βάλουμε. Η επόμενη ελληνική κυβέρνηση πρέπει να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια ώστε σε λίγα χρόνια τα γκισέ και η ταλαιπωρία στο Δημόσιο να είναι απλώς μια ανάμνηση.


* Βουλευτής Κορινθίας της Ν.Δ. και αναπληρωτής τομεάρχης Οικονομίας και Ανάπτυξης