Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι: Είδαμε πρώτοι την περφόρμανς της Τίλντα Σουίντον

Μπαίνοντας στον ίδιο χώρο με την Τίλντα Σουίντον και στο ίδιο επίπεδο, χωρίς καν τη σκηνή να σε χωρίζει από την ανθρώπινη παρουσία της, βλέποντας τις φλέβες των χεριών, τα γυμνά πόδια κάτω από τη ρόμπα που φοράει, σαν ένας γιατρός που είναι έτοιμος να ξεκινήσει μια επέμβαση, δεν μπορείς να μην νιώσεις την ενέργεια της: αυτή που έκανε τον Ντέιβιντ Μπόουι να την αναζητά ως μοναδικό συνεργάτη, όταν στον τελευταίο του δίσκο ένιωσε ότι θα πεθάνει, που τη μετέτρεψε σε Αρχάγγελο Γαβριήλ στο «Constantine» του Φράνσις Λόρενς, που την έκανε λευκή μάγισσα στο «The Chronicles of Narmia» του Άντριου Άνταμσον ή που τη ανέδειξε στο πιο γοητευτικό ζόμπι στην ιστορία του σινεμά με το «Οι Νεκροί δεν πεθαίνουν» του Τζιμ Τζάρμους. Αρκούσε, επίσης, η κατάλευκη παρουσία της για να κάνει τον Φασμπέντερ να φοβηθεί την ίδια πιο πολύ από τον θάνατο στο πρόσφατο «Killer» του Ντέιβιντ Φίντσερ, που παίζεται αυτόν τον καιρό, στους δέκτες του Νέτφλιξ.

Σε λίγο, στον υπόγειο χώρο της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, η Τίλντα Σουίντον θα προσπαθήσει να μας δείξει, ολοζώντανη αν και με τη φασματική παρουσία της να ξεπερνάει την έννοια άνθρωπος, μέσα από τη σιωπή και τη μουσική που κουβαλάει μαζί της ως προσωπική υπαγόρευση και ακούγεται από ένα μεγάφωνο που έχει στην τσέπη, την τελετουργική σχέση που έχει αναπτύξει με τα κουστούμια του Παζολίνι και τις ταινίες του. Από κοντά είναι ακόμα πιο γοητευτική και επιβλητική από ο,τι τη φαντάζεσαι, ικανή με μια αλλαγή της έκφρασης να γεμίσει την αίθουσα ή να μας μετατρέψει σε μύστες. Και όλα αυτά συμβαίνουν με έναν τρόπο μαγικό καθώς μας κάνει να ξεχνάμε ότι ακριβώς έξω βρίσκεται η πραγματικότητα, η αλήθεια της λεωφόρου Συγγρού. Στο κέντρο η Τίλντα και πηγή έμπνευσης και αόρατος πρωταγωνιστής ο ιταλός δημιουργός και σκηνοθέτης Πιερ Πάολο Παζολίνι, που γέννησε και την ιδέα αυτής της περφόρμανς με τον τίτλο «Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι» που κάνει πρεμιέρα αύριο και θα διαρκέσει ως τις 16 Δεκεμβρίου στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

Όποιοι έχουν δει όπερα ξέρουν ότι οι κινήσεις των χεριών όταν έχει να κάνει με τον θρήνο και τον θάνατο, ακολουθώντας τη λογική της αρχαίας τραγωδίας, σημαίνουν πολλά περισσότερα από τις άριες που ερμηνεύουν οι μεγάλες λυρικές ερμηνεύτριες: έτσι και εδώ οι κινήσεις των χεριών της Τίλντα Σουίντον καθώς συνομιλεί με τα κουστούμια που είχε σχεδιάσει για τις ταινίες του Παζολίνι, ο Ντανίλο Ντονάτι σε μια περφόρμανς από όπου απουσιάζουν τα λόγια, υποκαθιστούν ολόκληρους διαλόγους. Άλλοτε απλώνει τα χέρια σε ένδειξη πένθους ή ανάτασης, άλλοτε τα σταυρώνει όπως ακριβώς κάνουν όσοι θέλουν να δηλώσουν την επιβολή μιας πράξης. Η αρχή γίνεται με τα «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλια» το πιο θρησκευτικό έργο του Πιερ Πάολο, η οποία μιλάει για τη βάρβαρη-λειτουργική πρακτική και την άμεση σχέση με το θείο. Εδώ τα κουστούμια της παράστασης αντιμετωπίζονται με την ίδια ανάταση που χαρακτήριζε την ίδια την ταινία: υψώνονται επιδεικτικά χωρίς η Τίλντα Σουίντον να τα δοκιμάζει ή να τα φοράει δείχνοντας μας όλη τους την ιερή μεγαλοπρέπεια. Φαίνεται, μάλιστα, να συνομιλεί μαζί τους και να τα αντιμετωπίζει σαν ζωντανούς χαρακτήρες αποδεικνύοντας στην πράξη πως τα αντικείμενα δεν είναι κάτι νεκρό, αν πάψεις να τα αντιμετωπίζεις ως τέτοια: αποκτούν ψυχή, γίνονται μέρος του δικού σου κόσμου.

Γι αυτό και τα κουστούμια εδώ δεν είναι απλά ενδύματα ή αντικείμενα. Άλλοτε μπορούν να στέκονται μόνα τους όπως στο «Σαλό 120 μέρες στα Σόδομα»-αυτό το συγκλονιστικό νυφικό από έναν από τους γάμους που γίνονται αναγκαστικά στην ταινία χωρίς κανένας να γελά με την επιβολή και τη βία, το οποίο αυτονομείται σκηνικά σαν τον νυφικό στον «Ματωμένο Γάμο» του Λόρκα. Κάθε κουστούμι αποκτά ξανά στα χέρια της Τίλντα τη δική του ζωή: ξαναβλέπουμε έτσι όχι μόνο τα κουστούμια αλλά παρατηρούμε τον μυθικό τους αποτύπωμα, την τρομακτική τους ομορφιά, τις λεπτομέρειες από τα χρώματα που παραπέμπουν σε πίνακες της Αναγέννησης, σε έργα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου και σε ιερά σύμβολα (το αυτοκρατορικό κόκκινο και το λάπις λάζουλι). Είναι αξέχαστη, για παράδειγμα, η σκηνή με τον παπά που στέκεται μπροστά στο ζευγάρι και αυτή την νύφη με αυτού του παγανιστικού τύπου ενδυμασία, που τώρα αποκτά άλλη σημασία μετά το μαγικό άγγιγμα της Τίλντα. Στο τέλος η ίδια εναποθέτει τα κουστούμια στη γη, με τα οποία αποκτούν άμεση σχέση και τα σκεπάζει, σαν τον νεκρό που τον αποχαιρετά γνωρίζοντας ότι είναι μόνο αυτή ικανή να τους ξαναδώσει ζωή. Τα πάντα είναι θέμα τελετουργίας, οπτικής και χειρονομίας. Και η ίδια αποδεικνύεται ο ιδανικός σαμάνος.

 
Είδαμε, μεταξύ άλλων, το απίστευτο χειροποίητο και διακοσμημένο με φτερά και όστρακα κουστούμι που φορούσε ως Ιοκάστη η Σιλβάνα Μανγκάνο στον «Οιδίποδα Τύραννο» του Παζολίνι καθώς και όλα τα head pieces αυτών των παράξενων τελετουργιών. Η περφόρμανς τελειώνει με τα κουστούμια από τα «Όρνια και πουλάκια» -μια κωμωδία φαντασίας, όπως την είχε χαρακτηρίσει ο ίδιος ο Ιταλός σκηνοθέτης, με ήρωα τον Φραγκίσκο της Ασίζης που ήθελε να στρέψει όλα τα πουλάκια στον Χριστιανισμό, που δίνει το δικαίωμα εδώ να γίνει πιο ανάλαφρη. Εξού και ότι μπορεί και ντύνεται τα κουστούμια και καθίσταται έτσι μέρος του ζωντανού παιχνιδιού. Συνεργάτη σε αυτό το απαιτητικό εγχείρημα η Τίλντα Σουίντον είχε τον Ολιβιέ Σαγιάρ, τον ιστορικό μόδας με τον οποία είχαν συνεργαστεί σε άλλο πρότζεκτ στο Μουσείο Μόδας του Παρισιού του 2012 και τώρα αποφασίζουν να αφοσιωθούν σε αυτό το μοναδικής έμπνευσης και άκρως απαιτητικό πρότζεκτ που είχαμε τη χαρά να δούμε από κοντά, μια μέρα πριν από την επίσημη πρεμιέρα του.

Ειδήσεις σήμερα:

Τα είχα για φύλακες λέει ο 37χρονος για τα σκυλιά που κατασπάραξαν την 50χρονη - Πώς έγινε η επίθεση

Η κυβέρνηση βάζει «λουκέτο» μακράς διαρκείας στις εξέδρες των γηπέδων - Έτοιμος για σύγκρουση ο Μητσοτάκης

Πόσοι ήταν τελικά οι Έλληνες της Μικράς Ασίας το 1920;