Ελληνοτουρκικά: Τα οικονομικά συμφέροντα πίσω από τις αποφάσεις-«χάδι» των Ευρωπαίων στον Ερντογάν

Η νερόβραστη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Τουρκία διέψευσε τις προσδοκίες ότι οι 27 ηγέτες της Ε.Ε. είναι έτοιμοι να λάβουν απόφαση για ενεργοποίηση αντιποίνων εναντίον του καθεστώτος της Αγκυρας.

Χωρίς καν να καταδικάσουν την επιθετική δραστηριότητα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από τον Αύγουστο μέχρι σήμερα και δίχως να καταγγείλουν τις έρευνες του τουρκικού «Oruc Reis» σε ελληνική υφαλοκρηπίδα επί 85 ημέρες, στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής δεν συμπεριελήφθη ούτε μία φράση για την απειλή πολέμου εναντίον της Ελλάδας ή για την αμφισβήτηση ελληνικών θαλάσσιων ζωνών στο Καστελόριζο. Με τη στάση τους οι Γερμανοί, που ασκούν την προεδρία της Ε.Ε. μέχρι το τέλος του 2020, αλλά και οι ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες απέδειξαν τον τουρκόφιλο προσανατολισμό τους αρνήθηκαν τον προσδιορισμό μέτρων που θα μπορούσαν να πλήξουν την τουρκική οικονομία.

Ανακουφισμένος, λίγες ώρες μετά τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ο Ταγίπ Ερντογάν ευχαρίστησε τις «λογικές χώρες» της Ε.Ε. που απέτρεψαν την ενεργοποίηση κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας. Επικεφαλής του γκρουπ των κυβερνήσεων που λειτούργησαν ως απολογητές και προστάτες της Αγκυρας ήταν η Ανγκελα Μέρκελ. Πιστή στην πολιτική κατευνασμού της Τουρκίας, η Γερμανίδα καγκελάριος επέμεινε στην υποτιθέμενη θετική ατζέντα των ευρωτουρκικών σχέσεων, πίσω από την οποία υποκρύπτονται ισχυρά οικονομικά συμφέροντα όχι μόνο του Βερολίνου, αλλά και της Ρώμης, της Μαδρίτης, της Σόφιας και της Βαλέτα, οι οποίες αναδείχθηκαν σε βασικούς υπερασπιστές της Αγκυρας.

Πού έγκειται η... εντιμότητα της τακτικής που ακολούθησαν η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Βουλγαρία και η Μάλτα; Στο διμερές εμπόριο καθεμιάς από τις συγκεκριμένες ευρωπαϊκές χώρες που εντάχθηκαν στον άξονα των τουρκόφιλων και στα γεγονότα. Σε μια φάση που η τουρκική οικονομία περνά μεγάλη οικονομική κρίση, οι ευρωπαϊκές τράπεζες κατέχουν περισσότερα από 100 δισ. τουρκικού χρέους: 62 δισ. δολάρια έχουν οι ισπανικές τράπεζες, 29 δισ. οι γαλλικές, 24 δισ. οι ιταλικές και 9 δισ. δολάρια βρίσκονται στα βιβλία των γερμανικών τραπεζών.

Ισχυρές γερμανικές βιομηχανίες είναι εκτεθειμένες στην τουρκική οικονομία. Και στο Βερολίνο το κατεστημένο γνωρίζει ότι μια εξαγωγική οικονομία όπως η γερμανική κινδυνεύει με ισχυρούς κλυδωνισμούς σε περίπτωση κατάρρευσης της τουρκικής οικονομίας με την οποία έχει εξάρτηση.

Πόσο ριζωμένες είναι οι οικονομικές σχέσεις της Αγκυρας με το Βερολίνο; Το 2019 η Τουρκία εξήγαγε αγαθά ύψους 16,6 δισ. δολαρίων στη Γερμανία και εισήγαγε προϊόντα συνολικής αξίας 19,3 δισ. δολαρίων. Από το 2002 μέχρι το 2019 οι άμεσες γερμανικές επενδύσεις στην Τουρκία υπολογίζονται σε 9,9 δισ. δολάρια. Διπλωματικό στέλεχος προέβλεπε πριν από τη Σύνοδο Κορυφής ότι «δεν πρόκειται να υπάρξουν κυρώσεις της Ε.Ε. στην Τουρκία. Σε περίπτωση κυρώσεων θα χάσουν οι γερμανικές εταιρείες και η γερμανική οικονομία θα πιεστεί προς τα κάτω. Η οικονομική αδυναμία του Ταγίπ Ερντογάν, η κακή οικονομία της Τουρκίας και η απειλή του Μεταναστευτικού είναι τα πραγματικά όπλα της Αγκυρας στη διαπραγμάτευση με την Ε.Ε.». Η... προφητεία επιβεβαιώθηκε. Αλλωστε η βαθιά γνώση των διεθνών συσχετισμών δύσκολα επιτρέπει παρερμηνείες.

Αξιοσημείωτο ωστόσο είναι το γεγονός και της ευθυγράμμισης της Ιταλίας και της Ισπανίας με την Τουρκία. Δύο ευρωπαϊκές χώρες με σοσιαλιστικές -και όχι κεντροδεξιές κυβερνήσεις όπως η Γερμανία και η Βουλγαρία- δεν στάθηκαν σε θέσεις αρχών, απώθησαν το ελληνικό αίτημα για αλληλεγγύη, αδιαφόρησαν ακόμη και για τις απειλές πολέμου της Τουρκίας, την οποία άλλωστε εξοπλίζουν με όπλα που κατασκευάζονται από δικές τους βιομηχανίες, όπως το ισπανικό ελικοπτεροφόρο που έχει παραγγείλει η Αγκυρα.

Το ερώτημα είναι πού είχαν επενδύσει όσοι, όπως ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας, προέβλεπαν κυρώσεις εναντίον της Τιουρκίας που θα «δαγκώνουν». Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν από τους Ευρωπαίους ηγέτες ως «τιμωρία» στην ακολουθούμενη πολιτική προς το καθεστώς του Ταγίπ Ερντογάν μοιάζουν περισσότερο με χάδι. Για ποιον λόγο άλλαξε τις τελευταίες ημέρες η διαπραγματευτική τακτική ισχυρών χωρών όπως η Γαλλία και η Αυστρία; Ηταν μόνο η συνειδητοποίηση, από πλευράς των Παρισίων, ότι το Βερολίνο δεν θα μετακινηθεί στη γραμμή των σκληρών κυρώσεων προς την Αγκυρα ή μήπως υπήρξαν και άλλες υπόγειες διαδρομές άτυπων συνεννοήσεων για οικονομικές διευθετήσεις και συναλλαγές που αυτή τη χρονική στιγμή δεν είναι ορατές και θα αποκαλυφθούν κάποια στιγμή στο μέλλον;

Η εντολή προς τον ύπατο εκπρόσωπο της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ να συντάξει και να υποβάλει μια συνολική έκθεση για τις πολιτικές, τις οικονομικές και τις εμπορικές πτυχές των ευρωτουρκικών σχέσεων μέχρι τον Μάρτιο του 2021 μοιάζει με διπλωματική ντρίμπλα ώστε να δοθεί στην Αγκυρα ο χρόνος για να διαπραγματευτεί από νέα βάση. Η αποτίμηση των ευρωτουρκικών σχέσεων προσδιορίστηκε για τη Σύνοδο Κορυφής της 25ης Μαρτίου του 2021, στην επέτειο των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση για την απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό. Προφανώς ουδείς μπορεί να διαβεβαιώσει ότι και αυτή η υποτιθέμενη καταληκτική ημερομηνία δεν θα μετατεθεί για το απώτερο μέλλον, όπως συνέβη στην προχθεσινή Σύνοδο Κορυφής ή όπως είχε συμβεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου που συγκλήθηκε μόνο και μόνο για να αξιολογηθεί η τουρκική επιθετικότητα εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου λόγω των ερευνών του «Oruc Reis» και των παράνομων γεωτρήσεων στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Ηταν η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου «η πιο ισχυρή μέχρι σήμερα προειδοποίηση προς την Τουρκία να αλλάξει συμπεριφορά», όπως υποστήριξε ο Κυριάκος Μητσοτάκης;

Πολλοί θα διαφωνήσουν αντλώντας επιχειρήματα και από τις τελευταίες δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος ανέγνωσε τις αποφάσεις των Ευρωπαίων ηγετών σαν ένα παράθυρο ευκαιρίας για να αναγνωρίσουν οι Βρυξέλλες τα δικαιώματα της Τουρκίας.

Πώς θα κινηθεί η Αγκυρα το επόμενο διάστημα; Θα επαναφέρει το «Oruc Reis» στη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στο Καστελόριζο και τη Ρόδο επιχειρώντας να σφετεριστεί την ελληνική υφαλοκρηπίδα, την ίδια θαλάσσια ζώνη που στο Βερολίνο θεωρούν «μη οριοθετημένη», άρα διαφιλονικούμενη, απωθώντας τη λεπτομέρεια ότι το τουρκικό καθεστώς διεκδικεί κυριαρχικά δικαιώματα σε μια ζώνη κάτω των 12 ναυτικών μιλίων από τις ακτές των ελληνικών νησιών και κραδαίνει το casus belli απειλώντας την Ελλάδα να μην προχωρήσει σε επέκταση των χωρικών της υδάτων, όπως προβλέπεται από το Διεθνές Δίκαιο που αναγνωρίζει η Ε.Ε.; Θα επιλέξουν κάποια άλλη προβοκατόρικη ενέργεια για να φαλκιδεύσουν τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα; Και τελικά, ποια είναι τα περιθώρια αντίδρασης της ελληνικής πλευράς με δεδομένο ότι η ακολουθούμενη από τον Ιούλιο μέχρι και σήμερα συνταγή της αντιμετώπισης του τουρκικού αναθεωρητισμού με διπλωματικά μέσα κατά 90%-95% δεν φαίνεται να αποδίδει;

Η επόμενη μέρα της Συνόδου Κορυφής

Στα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας υπάρχει εγρήγορση. Η εμπειρία της τουρκικής συμπεριφοράς μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου διδάσκει ότι τις επόμενες ημέρες μπορεί να βρεθούμε ενώπιον μιας νέας πρόκλησης από την Αγκυρα. Θα είναι το «Oruc Reis», κάποιο πλωτό γεωτρύπανο στην Κύπρο, μια πιθανή έξαρση του μεταναστευτικού κύματος προς την Ελλάδα, ένα κρεσέντο παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου που μόλις προσφάτως η Τουρκία δήλωσε ότι δεν αναγνωρίζει και αξιώνει να περιοριστεί στα 6 ναυτικά μίλια;

«Το θέμα είναι να μην πάθουμε τα χειρότερα», παρατηρεί σιβυλλικά στέλεχος με γνώση των συσχετισμών και εμπειρία στην αποκωδικοποίηση αποφάσεων που μπορεί να αποθρασύνουν τον Ταγίπ Ερντογάν, ως μια εκδήλωση της ευρωπαϊκής πολιτικής κατευνασμού της Τουρκίας που μοιάζει να έχει ανεξάντλητα όρια.

Στο πλαίσιο του αγώνα δρόμου για την ενίσχυση των ελληνικών δυνάμεων στρατιωτικής αποτροπής τα επόμενα 24ωρα (ο προγραμματισμός είναι για τις 17 Δεκεμβρίου), η Βουλή αναμένεται να επικυρώσει την αγορά 18 γαλλικών μαχητικών αεροσκαφών Rafale με προϋπολογιζόμενο τίμημα περί τα 2,5 δισ. ευρώ. Τα πρώτα έξι μεταχειρισμένα γαλλικά μαχητικά αναμένεται να αρχίσουν να παραδίδονται στην Πολεμική Αεροπορία από τον Ιούνιο μέχρι το τέλος του 2021. Ωστόσο, οι άλλες προαναγγελθείσες προμήθειες οπλικών συστημάτων για την ισχυροποίηση της αμυντικής ικανότητας των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων μοιάζουν να προχωρούν με ρυθμούς χελώνας. Ουδέν νεότερον για την αγορά τεσσάρων νέων φρεγατών, τον εκσυγχρονισμό των υπαρχουσών φρεγατών τύπου Meko και μια σειρά από άλλα προγράμματα που θεωρούνται κρίσιμης σημασίας για τη διατήρηση κάποιου είδους ισορροπίας δυνάμεων με την Τουρκία, η οποία ακόμη πανηγυρίζει για τη στρατιωτική νίκη επί του στρατού της Αρμενίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Περιμένοντας τον Μπάιντεν

Λίγα 24ωρα πριν από την τελική ετυμηγορία των Αμερικανών εκλεκτόρων οι οποίοι θα επισημοποιήσουν την ανάδειξη του Τζο Μπάιντεν ως του νέου προέδρου των ΗΠΑ, στην Αθήνα γίνεται ένας διπλωματικός μαραθώνιος για την εγκαθίδρυση διαύλων επικοινωνίας με το νέο σύστημα που θα αναλάβει την εξουσία στην Ουάσινγκτον τον Ιανουάριο.

Η συζήτηση για το ενδεχόμενο ενεργοποίησης αμερικανικών κυρώσεων προς την Τουρκία λόγω της αγοράς των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400 από την Αγκυρα δημιουργεί στην Αθήνα την προσδοκία ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θα μπορούσε να ελεγχθεί από την Ουάσινγκτον. Μεγάλος αστάθμητος παράγοντας σε αυτή την υπόθεση εργασίας είναι ο ίδιος ο πρόεδρος της Τουρκίας, που δεν είναι καθόλου απίθανο να εργαστεί για την αποκατάσταση σχέσεων με τη νέα αμερικανική διοίκηση και την προσέγγιση του Τζο Μπάιντεν. Στην περίπτωση αυτή, είναι πιθανό ο Ταγίπ Ερντογάν να επιχειρήσει να ζωντανέψει το πρόγραμμα αγοράς των 100 αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-35, προσφέροντας κάποιου είδους διαβεβαιώσεις ότι τα ρωσικά S-400 δεν θα διασυνδεθούν με τα υπόλοιπα νατοϊκά οπλικά συστήματα της Τουρκίας. Στις μεταξύ τους συνομιλίες, διπλωματικοί παράγοντες εξηγούν ότι η Δύση δεν έχει plan B για την Τουρκία και ότι στην περίπτωση του Ταγίπ Ερντογάν ισχύει η περίφημη ρήση «better the devil you know».

Τα προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, του Περσικού κόλπου και της Ανατολικής Μεσογείου μοιάζουν κολοσσιαία και το καθεστώς της Τουρκίας χρησιμοποιεί διάφορα εργαλεία -όπως οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές- για να καθησυχάζει τους συνομιλητές του ότι φροντίζει για την ασφάλεια της Δύσης, ενώ παζαρεύει και αποκομίζει μεγάλα ανταλλάγματα για τη χώρα του.

Ακόμη και έπειτα από ένα τετράμηνο που ο Ταγίπ Ερντογάν με τους χειρισμούς του έφερε την Ελλάδα και την Τουρκία στα πρόθυρα του πολέμου, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί έκλειναν τις όποιες τοποθετήσεις τους με την παρότρυνση στην Αθήνα και την Αγκυρα να καθίσουν στο τραπέζι των συνομιλιών και να τα βρουν.

Το ενδεχόμενο της επανάληψης των διερευνητικών επαφών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία φαντάζει όλο και πιο πιθανό, ακόμη κι αν η Αγκυρα επιμείνει και τελικά πειθαναγκάσει την Αθήνα να λάβει μέρος σε μια συζήτηση εφ’ όλης της ύλης και χωρίς προαπαιτούμενα που θα μπορούσε να περιλαμβάνει την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των θαλάσσιων ζωνών, αλλά και τα συναφή ζητήματα του εύρους του εναέριου χώρου και της αιγιαλίτιδας ζώνης, τα οποία καμία ελληνική κυβέρνηση στο παρελθόν δεν είχε παραδεχτεί δημοσίως ότι συζητούσε. «Στο κείμενο των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εντάσσεται ως προϋπόθεση για τη συνέχιση των διερευνητικών επαφών -εφόσον αυτές ξεκινήσουν- η αποχή από παράνομες δραστηριότητες. Ενας όρος τον οποίο προφανώς έχει θέσει η Ελλάδα για να μπορεί να ξεκινήσει, αλλά και να συνεχίσει οποιαδήποτε συζήτηση», είπε προχθές, Παρασκευή, ο Ελληνας πρωθυπουργός αναφερόμενος στις σεισμικές έρευνες του «Oruc Reis».

Ειδήσεις σήμερα:

Brexit: Φον ντερ Λάιεν και Τζόνσον αποφασίζουν σήμερα αν θα συνεχισθούν οι συνομιλίες

Click away: Πρεμιέρα σήμερα για το λιανεμπόριο - Ανησυχούν οι επιστήμονες για αύξηση των κρουσμάτων

«Βελτιωμένη πρόταση» από την κυβέρνηση περιμένει η Εκκλησία για Χριστούγεννα και Φώτα