Ζήνα Γιαννοπούλου: Η Ελληνίδα που έκανε μόδα τη Φιλοσοφία

Η Φιλοσοφία γεννήθηκε στην Ελλάδα. Πριν από κάτι χιλιάδες χρόνια. Πλέον διδάσκεται στα πανεπιστήμια όλου του κόσμου, ολίγον τι αποστειρωμένη θα έλεγε κανείς. Η ελληνικής καταγωγής καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Ζήνα Γιαννοπούλου, επιχειρεί να το αλλάξει αυτό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η διαδικτυακή σειρά της «Ask Me Anything», όπου καλεί τους ακολούθους της στο Instagram να υποβάλλουν τις ερωτήσεις τους για τον Πλάτωνα, την ελληνική τραγωδία, το έπος, τις σύγχρονες αποδόσεις κλασικών έργων και πολλά ακόμα. Κατά τη διάρκεια της μονοήμερης εκδήλωσης, οι χρήστες υπέβαλαν σχεδόν 40 ερωτήσεις που καλύπτουν αρχαίες θρησκευτικές πεποιθήσεις για τις συνδέσεις μεταξύ της αρχαίας δημοκρατίας και της σημερινής πολιτικής.

Η Γιαννοπούλου είναι γνωστή για το γεγονός ότι έφερε το αρχαίο παρελθόν στις σημερινές συμπεριφορές γύρω από την ιατρική, το περιβάλλον και φυσικά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η Γιαννοπούλου απάντησε στις ερωτήσεις που της είχαν υποβάλει μέσω Instagram. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι έχει κερδίσει το προσωνύμιο «σταρ της αρχαίας φιλοσοφίας». Η ελληνική καταγωγή της, όπως είναι φυσικό, αποτελεί ένα ακόμα μπόνους. Συνάδελφοι και φοιτητές της τη θαυμάζουν. Περιγράφουν πώς μία διάλεξη σε ακροατήριο μερικών χιλιάδων ατόμων μετατρέπεται σε σεμινάριο.

Η Ζήνα Γιαννοπούλου μοιάζει αποφασισμένη να φέρει την αρχαία ελληνική γραμματεία, την κληρονομιά του Πλάτωνα και άλλων αρχαίων φιλοσόφων στον σύγχρονο κόσμο. Η προσπάθειά της να καταστήσει προσιτές στους μη μυημένους τις βασικές φιλοσοφικές έννοιες έχει γίνει viral. Συμμετείχε και σε podcast της apple που σε μεταφέρει στον αρχαίο κόσμο και πίσω, με μια καλή κουβέντα στην πορεία. Δεν πρόκειται μόνο για την αρχαία Ελλάδα. Πρόκειται για ένα τεράστιο κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας, στο οποίο τα ελληνικά κείμενα μας δίνουν πρόσβαση: από την Αίγυπτο και τη Βαβυλώνα, στην Περσία, στην Καρχηδόνα και τη Ρώμη, θα πλεύσουμε στη σκοτεινή θάλασσα της Ιστορίας με μερικούς ειδικούς στο τιμόνι. Τα θέματα περιλαμβάνουν Αρχαιολογία, Λογοτεχνία και Φιλοσοφία, κάθε μήνα.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το βίντεο με τα κοινά που είχε η πανδημία του κορωνοϊού με αντίστοιχες στην αρχαία Ελλάδα είχε προκαλέσει ιδιαίτερη εντύπωση. Το περασμένο καλοκαίρι, μάλιστα, η Ζήνα Γιαννοπούλου εργάστηκε ως ακαδημαϊκός σύμβουλος σε μια θεατρική παραγωγή του «Προμηθέας Δεσμώτης» στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου! «Πέρασα υπέροχα, συζητώντας με τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς ένα από τα πιο ποιητικά και δύσκολα έργα του αρχαιοελληνικού θεάτρου. Ευτυχώς δεν έπαιξα ποτέ, τεράστια ανακούφιση για όλους τους εμπλεκόμενους», σχολίασε με χιούμορ. Οταν τη ρωτούν για την επιλογή της να αφοσιωθεί στις κλασικές σπουδές, συνηθίζει να λέει ότι της άρεσε η πρόκληση. «Κυρίως, όμως, ερωτεύτηκα τα αρχαία ελληνικά, τους ήχους, τη λεκτική οικονομία, τη μπερδεμένη σύνταξη και την εννοιολογική τους ακρίβεια.

Οι γλώσσες είναι σαγηνευτικά συστήματα σκέψης και εκείνη την εποχή με συνεπήραν τα αρχαία ελληνικά». Γεννήθηκε στην Ελλάδα, σπούδασε στην Ελλάδα και έφυγε με υποτροφία για την Αμερική. Ακαδημαϊκοί τίτλοι, εργασίες, συγγράμματα, περγαμηνές και διδασκαλία. Η Ζήνα δεν κοίταξε ποτέ της πίσω. Ανιχνεύει τις κλασικές φιλοσοφικές αρχές στην ποπ κουλτούρα, στον κινηματογράφο και στη λογοτεχνία.

Το βιβλίο της «Plato’s Theaetetus as a Second Apology» ήταν καρπός ενός διαρκούς και έντονου ενδιαφέροντος για το έργο του Πλάτωνα. Εκτοτε έχει συνεπιμεληθεί και συνεισφέρει για το «Συμπόσιο», έχει δημοσιεύσει άρθρα για άλλες πτυχές του έργου του, για την ελληνική επική ποίηση και την τραγωδία όπως τις προσέλαβαν σύγχρονοι συγγραφείς και κινηματογραφιστές. Το έργο που αγαπάει περισσότερο είναι ο τόμος για το «Mulholland Drive» του Ντέιβιντ Λιντς, του σκηνοθέτη που έγινε γνωστός για τον ιδιόμορφο, ποιητικό και παρανοϊκό κόσμο που δημιουργεί. Η Γιαννοπούλου υπερβαίνει το μάθημα και τον περιορισμό της τάξης. Επωφελείται από την τεχνολογία και λύνει απορίες. Γιατί οι αρχαίοι Ελληνες ήταν πολυθεϊστές; Ποιος είναι ο αγαπημένος της θεός;

Η απάντησή της σ’ αυτή τη δεύτερη ερώτηση είναι ξεκάθαρη: ο Διόνυσος. Τι απαντάει στο δίλημμα Πλάτωνας ή Αριστοτέλης; Θα εκπλαγείτε, αλλά ούτε ο ένας ούτε ο άλλος είναι ο αγαπημένος της. Μία Ελληνίδα καθηγήτρια, λοιπόν, εξοικειώνει με μαεστρία στην άλλη άκρη του Ατλαντικού τους φοιτητές της και όποιον άλλο ενδιαφερόμενο με τις πιο δύσκολες έννοιες της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Προσεγγίζει τους αρχαίους κλασικούς με προσιτό τρόπο. Οπως συνηθίζει να λέει, η ιστορία της δυτικής υποδοχής του αρχαίου κόσμου είναι η ιστορία των ιδεών μας για τη δημοκρατία, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη. Είναι η ιστορία του πώς αντιλαμβανόμαστε την αγάπη, τη φιλία και την ψυχή. Χωρίς τον Ομηρο, τον Πλάτωνα, τον Κικέρωνα και τον Βιργίλιο μερικές από τις πιο βασικές ιστορίες που λέμε στον εαυτό μας δεν θα υπήρχαν, το ξέρουμε ή όχι;