Πολιτικό «σεισμό» σε όλη την Ευρώπη έχει προκαλέσει η νίκη στις εκλογές στην Ιταλία του σχηματισμού με τη συμμετοχη κομμάτων της δεξιάς και της άκρας δεξιάς και κεντρικό πρόσωπο τη Τζόρτζια Μελόνι.
Το πρόγραμμα που προσυπέγραψαν οι δύο παρατάξεις της άκρας δεξιάς, τα Αδέλφια της Ιταλίας υπό την Τζόρτζια Μελόνι και η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, καθώς και η δεξιά παράταξη Φόρτσα Ιτάλια του Σίλβιο Μπερλουσκόνι αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, την πολιτική για την οικογένεια και την ενέργεια.
Εξωτερική πολιτική
- Τήρηση των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του NATO.
- Υποστήριξη της Ουκρανίας που είναι αντιμέτωπη με τη στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας και υποστήριξη κάθε διπλωματικής προσπάθειας για να εξευρεθεί λύση στη σύγκρουση.
Κλείσιμο
- Προσήλωση στη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, με προοπτική μια Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερο πολιτική και λιγότερο γραφειοκρατική.
- Αναθεώρηση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας.
- Υπεράσπιση και προαγωγή των ιστορικών και πολιτιστικών ιουδαιοχριστιανικών ριζών και ταυτοτήτων στην Ευρώπη.
Οικονομία, κοινωνία
- Πλήρης αξιοποίηση των πόρων του ευρωπαϊκού σχεδίου ανάκαμψης, υπέρβαση των τρεχουσών καθυστερήσεων στην εφαρμογή του προγράμματος.
- Συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δυνάμει των ευρωπαϊκών κανόνων, για την αναθεώρηση του σχεδίου ανάκαμψης βάσει των νέων συνθηκών, αναγκών και προτεραιοτήτων.
- Μείωση της φορολογικής πίεσης για τις οικογένειες, τις επιχειρήσεις και τους αυτοαπασχολούμενους.
- Κατάργηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
- Αναπροσαρμογή της κατώτερης σύνταξης, των κοινωνικών επιδομάτων και των επιδομάτων αναπηρίας.
Θεσμοί
- Απευθείας εκλογή του προέδρου της Δημοκρατίας.
- Συνέχιση της διαδικασίας για την αναγνώριση της αυτονομίας των περιφερειών.
Οικογένεια
- Σχέδιο υποστήριξης και αύξησης της γεννητικότητας με δωρεάν βρεφονηπιακούς σταθμούς, δημιουργία βρεφονηπιακών σταθμών σε εταιρείες, βιβλιοθηκών και παιδότοπων.
- Μείωση του ΦΠΑ στα προϊόντα για βρέφη και παιδιά.
Ασφάλεια, μετανάστευση
- Αγώνας εναντίον κάθε μορφής αντισημιτισμού και ισλαμικού φονταμενταλισμού.
- Αγώνας εναντίον της παράτυπης μετανάστευσης και διαχείριση των ροών των νόμιμων μεταναστών.
- Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της ένταξης στην αγορά εργασίας των νόμιμων μεταναστών.
- Υπεράσπιση των εθνικών και ευρωπαϊκών συνόρων.
- Αποκλεισμός των πλεούμενων βάσει συμφωνίας με τις αρχές χωρών της βόρειας Αφρικής για να εμποδίζεται η εμπορία ανθρώπων και η διακίνηση παράτυπων μεταναστών.
- Δημιουργία κέντρων υποδοχής μεταναστών και προσφύγων σε περιοχές εκτός Ευρώπης, που θα διαχειρίζεται η ΕΕ, για να εξετάζονται οι αιτήσεις χορήγησης ασύλου.
Ενέργεια, περιβάλλον
- Βιώσιμη ενεργειακή μετάβαση.
- Αύξηση της παραγωγής ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
- Διαφοροποίηση των πηγών ενεργειακού εφοδιασμού και εφαρμογή σχεδίου για την ενεργειακή αυτάρκεια.
- Εξέταση του ενδεχομένου αξιοποίησης της πυρηνικής ενέργειας με ασφαλή τρόπο.
- Τήρηση και επικαιροποίηση των διεθνών δεσμεύσεων της Ιταλίας στον αγώνα εναντίον της κλιματικής αλλαγής.
To προφίλ της Τζόρτζια Μελόνι
Το φθινόπωρο του 1922, ο πρώην σοσιαλιστής, φιλόδοξος και χαρισματικός ιδρυτής του Φασιστικού Κόμματος Μπενίτο Μουσολίνι έγινε ο νεότερος πρωθυπουργός της Ιταλίας. Έναν αιώνα μετά, η Ιταλία μοιάζει έτοιμη να αποκτήσει την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό, η οποία είναι ιδεολογικός απόγονος του Μουσολίνι. “Io sono Giorgia”. Η 45χρονη Τζόρτζια Μελόνι ράβει ήδη το πρωθυπουργικό ταγέρ μετά τις εκλογές της Κυριακής.
Πλησιάζοντας την εξουσία, η ίδια συστήνεται σήμερα σαν κεντροδεξιά συντηρητική. Ως τέτοια διεκδικεί την πρωθυπουργία, αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για εκπρόσωπο του ρεύματος που ανθεί σε όλη την Ευρώπη και αυτοπροσδιορίζεται ως «Νέα Δεξιά», ενώ κάποιοι την χαρακτηρίζουν και Alt Right (Εναλλακτική Δεξιά). Η πολιτική της δράση, όπως συνέβη με τη Μαρί Λεπέν και άλλους ηγέτες κομμάτων αυτού του ρεύματος στη Γηραιά Ήπειρο, έχουν ξεκινήσει από την Ακροδεξιά, για την ακρίβεια από περιθωριακά κόμματα με ευθεία αναφορά στο ολοκληρωτικής ιδεολογίας ρεύμα που γιγαντώθηκε στο Μεσοπόλεμο.
Έτσι και η Μελόνι, ξεκίνησε την πολιτική της πορεία από τη Νεολαία του νεοφασιστικού κόμματος Ιταλικό Κοινωνικό Κίνημα (MSI). Ήταν τέτοια η αφοσίωση και το πάθος της που το 1996, σε νεαρή ηλικία, ανέλαβε την ηγεσία της Φοιτητικής Δράσης, της φοιτητικής οργάνωσης του νεοφασιστικού κόμματος. Παράλληλα εργαζόταν ως μπαργούμαν στο «Piper Club», από τα διασημότερα νυχτερινά κέντρα της Ρώμης.
Παλαιότερα, όταν την ρωτούσαν πώς πήρε τη απόφαση να γραφτεί στο νεοφασιστικό κόμμα, συνήθιζε να επικαλείται μία ιστορία, στο τέλος της οποίας δάκρυζε. Την ίδια ιστορία διηγήθηκε και το 2008, μόλις λίγες ημέρες μετά τον διορισμό της στη θέση υπουργού Νεολαίας από τον Μπερλουσκόνι. Σύμφωνα με την ιστορία της, λοιπόν, τον Ιανουάριο 1978, στη λαϊκή ρωμαϊκή συνοικία Άππιο Λατίνο άγνωστοι είχαν στήσει ενέδρα σε πέντε μέλη της νεοφασιστικής νεολαίας που έφευγαν από τα γραφεία της οργάνωσης. Από τους πέντε, σκοτώθηκαν οι δύο. Αυτή η τραγωδία την συγκίνησε τόσο που την ώθησε να γίνει μέλος του «Μετώπου Νεολαίας».
Το 1978, όμως, η Μελόνι ήταν μόλις ενός έτους και άρα ήταν αδύνατον να συγκινηθεί από το τραγικό εκείνο συμβάν. Ίσως γι’ αυτό δεν το αναφέρει στην αυτοβιογραφία της “Io sono Giorgia”, το οποίο ήταν επί αρκετούς μήνες το 2021 πρώτο βιβλίο σε πωλήσεις. Η αλήθεια είναι πιο πεζή. Η μητέρα της ήταν εκείνη που την προέτρεψε να ασχοληθεί με την πολιτική και ήταν τα δικά της ιδεολογικά πιστεύω που οδήγησαν τη νεαρή κοπέλα στην Ακροδεξιά. Καμία από τις δύο, όμως, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι κάποιες δεκαετίες αργότερα, η Τζόρτζια θα βρισκόταν μία ανάσα πριν από τον πρωθυπουργικό θώκο.
Και, όμως, σήμερα το κόμμα της ηγείται του δεξιού συνασπισμού, στον οποίο συμμετέχουν η “Λέγκα” του Ματέο Σαλβίνι και η “Forza Italia” του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Δεν αποκλείεται στο Κοινοβούλιο με περιστασιακές συμμαχίες να συγκεντρώσουν ακόμα και πλειοψηφία δύο τρίτων, η οποία θα τους επιτρέψει να επιβάλλουν την ατζέντα τους, ακόμα και να αλλάξουν το Σύνταγμα.
Η απρόσμενη αυτή δημοσκοπική και πλέον και εκλογική επιτυχία ανάγκασε τη Μελόνι να διαφοροποιηθεί από το παρελθόν της. Ένα βίντεο του 1996, όμως, τη στοιχειώνει. Σε αυτό 19χρονη τότε Μελόνι απευθύνεται στο γαλλικό ειδησεογραφικό πρόγραμμα Soir 3, εξηγώντας τις απόψεις της. «Πιστεύω ότι ο Μουσολίνι ήταν ένας καλός πολιτικός. Αυτό σημαίνει πως ό,τι έκανε, το έκανε για την Ιταλία. Αυτό δεν το βρίσκουμε στους πολιτικούς που είχαμε τα τελευταία 50 χρόνια». Αυτοσυστήνεται, μάλιστα, στον δημοσιογράφο ως «μια πολύ δραστήρια αγωνίστρια της Εθνικής Συμμαχίας που υιοθετεί νεοφασιστικές ιδέες».
Στην πραγματικότητα, η Μελόνι είναι παιδί του νοσταλγικού για τον φασισμό ιδεολογικού ρεύματος που εμφανίστηκε στην Ιταλία, μετά από την πολύχρονη και ταραχώδη κυριαρχία της Ακροαριστεράς στη νεολαία από τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Όταν η νεαρή Τζόρτζια άρχισε να βλέπει την πολιτική της δράση όχι με τα μάτια της νεαρής ακτιβίστριας, αλλά με τα μάτια της αυριανής επαγγελματία πολιτικού, φρόντισε να μετακινηθεί σε έστω και ελαφρώς πιο μετριοπαθείς θέσεις για να διευρύνει το ακροατήριό της.
Έτσι, η Τζόρτζια δεν διστάζει πια να αρνηθεί την οποιαδήποτε ιδεολογική συγγένεια, χαρακτηρίζοντας ανόητους, όσους υπονοούν το αντίθετο. «Μα φυσικά ο Μουσολίνι έκανε κακό στην Ιταλία. Θέλει και ερώτημα;» δήλωσε πρόσφατα. Φημίζεται, άλλωστε, για τον πολιτικό χαμαιλεοντισμό της, αν και η ιδιότητα αυτή είναι κοινή στο πολιτικό προσωπικό της Ιταλίας κι όχι μόνο.
Οι αντίπαλοί της τής αποδίδουν «κυνική υποκρισία», αλλά αυτό που την ενδιαφέρει είναι τί λένε γι’ αυτήν οι ψηφοφόροι, ένα μεγάλο τμήμα των οποίων έχει στραφεί για τα καλά υπέρ του κόμματός της «Αδελφοί της Ιταλίας». Το 2012, η Μελόνι ζητούσε η Ιταλία να φύγει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τώρα δηλώνει έτοιμη να συνεργαστεί στενά με τις Βρυξέλλες, αν και οραματίζεται μία άλλη Ευρώπη.
Όσο το δημοσκοπικό ποσοστό του κόμματός της ανέβαινε, καθιστώντας πιο ορατή την προοπτική κατάκτησης της εξουσίας, η Τζόρτζια και το επιτελείο της έκαναν, όπως αναμενόταν, κινήσεις προσαρμογής για να κατευνάσουν φόβους και να αμβλύνουν την υπάρχουσα άρνηση στο εκλογικό σώμα, αλλά και στο ευρωπαϊκό και διεθνές σύστημα.
Η ίδια, πάντως, συνεχίζει να δηλώνει υπερασπιστής των παραδοσιακών οικογενειακών αξιών, πολιτικοποιώντας τον Χριστιανισμό και τη μητρότητα ως ακρογωνιαίους λίθους της αυθεντικής ιταλικής εθνικής ταυτότητας. Σε μια ομιλία της το 2019, εξήγησε: «Είμαι η Τζόρτζια Είμαι γυναίκα, είμαι μητέρα, είμαι Ιταλίδα, είμαι χριστιανή». Η ατάκα της αυτή έγινε viral, ενώ μετατράπηκε μάλιστα σε στίχο τραγουδιού που ακούγεται ακόμα στα νυχτερινά κέντρα της Ιταλίας.
Επειδή, όμως, «το αίμα νερό δεν γίνεται», η Μελόνι έβαλε στα ψηφοδέλτια του κόμματός της και την εγγονή του Μπενίτο Μουσολίνι, Ρακέλε, η οποία έχει ήδη μπει στην πολιτική, κερδίσει τις περισσότερες ψήφους του συνδυασμού της στις δημοτικές εκλογές της Ρώμης. Αργότερα, όμως, απέσυρε την υποψηφιότητά της. «Πήρε ψήφους και ο θόρυβος την ευνόησε», σχολίασε η εφημερίδα La Republicca.
Όπως και άλλα κόμματα της λεγόμενης «Νέας Δεξιάς», οι «Αδελφοί της Ιταλίας» έχουν φλερτάρει με τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν και η Γαλλίδα Μαρίν Λεπέν. Το τελευταίο διάστημα, όμως, επιδιώκει να κινηθεί στο ιδεολογικό πλαίσιο των Ρεπουμπλικανών του Ντόναλντ Τραμπ. Με τα έτσι και τα αλλιώς, όμως, το κόμμα της Μελόνι έχει καταφέρει να είναι με διαφορά πρώτο στις δημοσκοπήσεις και η συμμαχία της ιταλικής Δεξιάς να επελαύνει προς την εξουσία.
Η στροφή του ιταλικού εκλογικού σώματος εναντίον των παραδοσιακών πολιτικών δυνάμεων έχει φανεί εδώ και πολλά χρόνια. Η άλλοτε ευημερούσα βιομηχανική και εξαγωγική Ιταλία έχει περιέλθει σε μία έρπουσα οικονομική και κοινωνική κρίση, η οποία αντανακλάται στο πολιτικό σύστημα, καθιστώντας το ιδιαίτερα ρευστό. Πριν πολλά χρόνια, οι Ιταλοί είχαν στραφεί προς τον Μπερλουσκόνι, θεωρώντας ότι ως ικανός μεγαλοεπιχειρηματίας θα έδινε πρακτικές λύσεις. Όταν απογοητεύτηκαν στράφηκαν προς το ιδεολογικά ιδιόμορφο αντισυστημικό Κίνημα Πέντε Αστέρων του κωμικού Πέπε Γκρίλο.
Όταν αυτό βρέθηκε στην εξουσία προφανώς δεν ικανοποίησε το επίμονο αντισυστημικό ρεύμα που διαπερνά τους Ιταλούς ψηφοφόρους ως απόρροια της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Έτσι αυτή η κατηγορία ψηφοφόρων σε μεγάλο βαθμό στράφηκε προς τη Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι εκτοξεύοντάς την εκλογικά.
Και ενώ το αστέρι του Σαλβίνι, που εκπροσωπούσε τη «Νέα Δεξιά», φαινόταν να ανεβαίνει, η συμμετοχή της Λέγκας στην κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον Μάριο Ντράγκι του κόστισε εκλογικά. Πολλοί αντισυστημικοί ψηφοφόροι τον εγκατέλειψαν, προσανατολιζόμενοι στο ακόμα πιο ακραία δεξιό κόμμα «Αδελφοί της Ιταλίας», το οποίο ήταν μέχρι τότε σχετικά περιθωριακό. Κάπως έτσι φθάσαμε στο σήμερα.
Στα τέλη του 2020, η Τζόρτζια Μελόνι είχε σταθεί μπροστά στην κάμερα, επιχειρώντας έναν απολογισμό του χρόνου που έκλεινε. Ο πλανήτης αποχαιρετούσε την πρώτη χρονιά της πανδημίας. Παρά την αίσθηση αλληλεγγύης που κυριαρχούσε μπροστά σε αυτό τον κοινό εχθρό, αυτή, ντυμένη στα λευκά και στρατηγικά τοποθετημένη δίπλα σε μία φάτνη, υιοθέτησε έναν ακραίο πολιτικό λόγο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, είπε, είναι απούσα. «Είδαμε ότι μια εναλλακτική είναι εφικτή. Τα μεμονωμένα κράτη μέλη θα μπορούσαν να συνενωθούν σε εθελοντική βάση στο πνεύμα της χριστιανικής αλληλεγγύης!».
Εκτός από άχρηστες, οι Βρυξέλλες είναι και εχθρικές, είχε προσθέσει. «Αντιμετωπίζουμε την πιο ισχυρή και βίαιη επίθεση εναντίον κυβερνήσεων κυρίαρχων εθνών που αντιτίθενται στη δικτατορία της πολιτικά ορθής ιδεολογίας». Ως παραδείγματα, ανέφερε τις προσπάθειες των Βρυξελλών να τιμωρήσουν την Πολωνία και την Ουγγαρία για δημοκρατική οπισθοδρόμηση και τις προσπάθειες «να ταπεινώσουν τον βρετανικό λαό που επέλεξε ελεύθερα το Brexit».
Σήμερα, μία ανάσα πριν τον πρωθυπουργικό θώκο, η Μελόνι έχει μετριάσει την αντιευρωπαϊκή της στάση και απομακρύνεται από τις φασιστικές ρίζες του κόμματός της. Παρ’ όλα αυτά, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια αμφισβήτησης για το πώς θα δράσει σε περίπτωση που εκλεγεί πρωθυπουργός. Σε μια από τις πιο πρόσφατες προεκλογικές συγκεντρώσεις στην κεντρική πλατεία του Μιλάνου νωρίτερα αυτό το μήνα, δεν μάσησε τα λόγια της: «Στην Ευρώπη φαίνεται να ανησυχούν για εμένα. Τι θα συμβεί, αναρωτιούνται», είπε ειρωνικά στους συγκεντρωμένους υποστηρικτές της. «Αυτό που θα συμβεί είναι ότι το τρένο θα φτάσει στον τελικό προορισμό του».
Ως ηγέτης της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της ΕΕ και ενός από τα έξι ιδρυτικά μέλη του μπλοκ, η Τζόρτζια Μελόνι θα είναι σε θέση να δημιουργήσει ρήγματα στην κυρίαρχη φιλελεύθερη πολιτική κουλτούρα, ενισχύοντας φωνές, όπως της Ουγγαρίας, που μέχρι τώρα οι Βρυξέλλες μπορούσαν να απομονώνουν. Αυτό αφορά κρίσιμα ζητήματα, όπως η μετανάστευση, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ κλπ.
Η Μελόνι δεν θα εισέλθει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σαν «ταύρος εν υαλοπωλείω», αλλά εκ των πραγμάτων θα μετατοπίσει το ιδεολογικό-πολιτικό κέντρο βάρους σ’ αυτό. Είναι πρόεδρος των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, ενός πανευρωπαϊκού κόμματος-ομπρέλα που περιλαμβάνει το κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας, καθώς και κόμματα με αυξανόμενη επιρροή σε χώρες όπως η Ισπανία και η Σουηδία. Βρίσκεται επίσης κοντά στον εθνικιστή ηγέτη της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν.
Με το κόμμα της ενισχυμένο και με αρκετούς από τους συμμάχους της να κερδίζουν έδαφος, η Μελόνι θα μετατοπίσει και το κέντρο βάρους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το Κόμμα Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών άλλοτε ενεργώντας μόνο του κι άλλοτε ως συνιστώσα ενός μεγαλύτερου μπλοκ, πιθανότατα θα έχει ισχυρή φωνή στην κατανομή των κορυφαίων θέσεων και στο περιεχόμενο των ψηφισμάτων. Θα παίξει καίριο ρόλο και στο αν θα δοθεί στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν άλλη μία θητεία.
Συνεργάτες της αποκαλούν την 45χρονη υποψήφια πρωθυπουργό πολιτικό «νονό». Στην πραγματικότητα, πίσω της βρίσκονται δύο παλαίμαχοι της πολιτικής. Μαζί της αποχώρησαν από το κόμμα του Μπερλουσκόνι και ίδρυσαν στις αρχές του 2013 τους «Αδελφούς της Ιταλίας». Κι αυτοί επέλεξαν τη Μελόνι ως κατάλληλη να ηγηθεί του εγχειρήματος, θεωρώντας ότι ως νέα γυναίκα με επικοινωνιακό ταλέντο και ενθουσιασμό θα προσέδιδε πολιτική-εκλογική εμβέλεια στο εγχείρημά τους. Έτσι και έγινε. Οι «Αδελφοί της Ιταλίας» πήραν το όνομά τους από την πρώτη στροφή του ιταλικού εθνικού ύμνου.
Ως υποψήφια δήμαρχος της Ρώμης, η Μελόνι δεν είχε καταφέρει να κάνει πολιτικό θόρυβο. Η οικονομική και κοινωνική κρίση και το κύμα πολιτικής αμφισβήτησης είναι που από το ταπεινό 4% στις εκλογές του 2018 εκτόξευσαν τους «Αδελφούς της Ιταλίας» στην πρώτη θέση, σε όλες τις δημοσκοπήσεις (κοντά στο 25%).
Κάτι το σφοδρό πλήγμα από την πανδημία και η αρχική κατάρρευση του συστήματος υγείας, κάτι το γεγονός ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα σκαρφάλωσε στο 9,5% του ΑΕΠ, κάτι η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού, το καθένα ξεχωριστά και όλα μαζί διαμόρφωσαν την διάχυτη εντύπωση ότι η Ιταλία βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού κι ότι η παθητικότητα των ιταλικών κυβερνήσεων απέναντι στο διευθυντήριο των Βρυξελλών είχε οδηγήσει τη χώρα σε αδιέξοδο.
Και καλείται αυτή, η «μητέρα του έθνους», όπως την αποκαλούν οι φανατικοί υποστηρικτές της, να σώσει την χώρα. Αυτή τη «σωτηρία» είναι που φοβούνται οι περισσότεροι. Ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ρομάνο Πρόντι δεν έκρυψε την αντιπάθειά του προς τη Μελόνι και ό,τι αυτή πρεσβεύει, αλλά αυτό δεν είναι κάτι που την απασχολεί.
