Ο Γιόκο, ο μοναχικός χιμπατζής της Κολομβίας, μεταφέρθηκε σε ειδικό καταφύγιο στη Βραζιλία

Ζωγραφίζει, τρώει με μαχαιροπίρουνα, παρακολουθεί τηλεόραση… αλλά είναι μόνος εδώ και δύο χρόνια: ο Γιόκο, ο τελευταίος χιμπατζής που ζούσε σε αιχμαλωσία στην Κολομβία, πήρε το αεροπλάνο για τη Βραζιλία, όπου θα ξανασυναντήσει τους ομοίους του, σε ένα καταφύγιο για πρωτεύοντα ζώα.

Ο 38χρονος Γιόκο ζυγίζει 60 κιλά και είναι σχεδόν φαφούτης, καθώς δεν τον φρόντιζαν επαρκώς αφού τον αγόρασαν στη μαύρη αγορά. Πλέον, έχει μεταφερθεί στη Σοροκάμπα, στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο καταφύγιο πρωτευόντων στη Λατινική Αμερική, το οποίο φιλοξενεί 250 ζώα.

Δημοσιογράφοι του Γαλλικού Πρακτορείο τον συνόδευσαν στη μία από τις δύο πτήσεις του ταξιδιού του. Σ’ αυτήν την επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Κιβωτός του Νώε» ο Γιόκο ταξίδεψε μέσα σε ένα κλουβί, μαζί με έναν κτηνίατρο που ανησυχούσε για τη μελλοντική ένταξή του στην κοινότητα.

Ο παιχνιδιάρης χιμπατζής, που λατρεύει τα γλυκά και ζωγραφίζει με χρωματιστές ξυλομπογιές, δεν έχει δει κανέναν άλλον χιμπατζή εδώ και περίπου δύο χρόνια. Τον είχε αγοράσει λαθραία ένας έμπορος ναρκωτικών, μέχρι που τον κατέσχεσε το 2017 η αστυνομία και τον έστειλε στο Βιοπάρκο Ουκουμαρί της Περέιρα, στην κεντροδυτική Κολομβία.

Το 2023 οι δύο άλλοι χιμπατζήδες που ζούσαν αιχμάλωτοι στην Κολομβία, η Τσίτα και ο Πάντσο, δραπέτευσαν από αυτόν τον ζωολογικό κήπο. Τους σκότωσαν, επειδή συνιστούσαν κίνδυνο για τις γειτονικές κοινότητες. Το γεγονός αυτό προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις των φιλόζωων σε όλη τη χώρα.

Ο Γιόκο μεγάλωσε σαν να ήταν άνθρωπος, συνήθισε να βλέπει τηλεόραση και δυσκολευόταν να «κοινωνικοποιηθεί» με τους άλλους χιμπατζήδες, σύμφωνα με τους φύλακες. Ωστόσο, είχε αναπτύξει ιδιαίτερο δεσμό με την Τσίτα. Μετά τον θάνατό της, δεν απέμεινε πλέον κανείς «φίλος» του.

Η Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης (UICN) θεωρεί τους χιμπατζήδες είδος που διατρέχει κίνδυνο εξαφάνισης.

Οι κολομβιανές αρχές αποφάσισαν να στείλουν τον Γιόκο στη Σοροκάμπα της Βραζιλίας και οι φροντιστές του προσεύχονται να τον αποδεχθούν οι άλλοι χιμπατζήδες εκεί.

«Είναι ένας χιμπατζής ‘εξανθρωπισμένος’, συμπεριφέρεται σαν να ήταν παιδί, κάτι που δε θα έπρεπε να συμβαίνει. Θα έπρεπε να φέρεται σαν χιμπατζής», είπε ο κτηνίατρος που τον παρακολουθεί, ο Χαβιέρ Γκερέρο.

Οι μαφιόζοι της Κολομβίας συνηθίζουν να αγοράζουν κάθε είδους εξωτικό ζώο – κάποιοι διατηρούσαν ολόκληρους ζωολογικούς κήπους.

Καθώς στερήθηκε το φυσικό περιβάλλον του, ο Γιόκο λατρεύει το κοτόπουλο και τα φρούτα με πολλά σάκχαρα, όπως τις μπανάνες, το μάνγκο και τα σταφύλια. Τρεφόταν με φαστ-φουντ, με αποτέλεσμα να χαλάσουν τα δόντια του – του απομένουν μόνο τέσσερα.

Του έμαθαν επίσης να καπνίζει και τον έντυναν με ενδύματα πολυτελείας. Έτσι απέκτησε δερματικά προβλήματα και έχασε ένα μέρος του τριχώματός του. Στη φύση, οι χιμπατζήδες ζουν 40-45 χρόνια. Μπορεί να φτάσουν και τα 60 εάν δέχονται ιατρική βοήθεια.

Καθώς δεν ήρθε σε επαφή με άλλους χιμπατζήδες όταν ήταν μικρός, ο Γιόκο ανέπτυξε έναν διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας. «Του στέρησαν τη δυνατότητα να είναι χιμπατζής και να μεγαλώσει με την οικογένειά του», είπε η βοηθός κτηνιάτρου Αλεχάντρα Μαρίν.

Με τη μεταφορά του στη Σοροκάμπα, όπου ζουν περισσότεροι από 40 χιμπατζήδες, κλείνει το οδυνηρό κεφάλαιο του θανάτου της Τσίτα και του Πάντσο. Σύμφωνα με τη διεθνή μη κυβερνητική οργάνωση Projet Grand Singe («Σχέδιο Μεγάλος Πίθηκος»), η Κολομβία γίνεται η πρώτη χώρα στον κόσμο που, εθελοντικά, δεν έχει πλέον κανένα πρωτεύον ζώο σε αιχμαλωσία.

«Η αναχώρηση του Γιόκο είναι βαθύτατα συμβολική (…) κανένα από αυτά τα είδη δεν είναι ενδημικό (…) δεν έχουν θέση σε αυτή τη χώρα», είπε η Αντρέα Παντίγια, η γερουσιάστρια που βοήθησε να μεταφερθεί ο χιμπατζής στη Βραζιλία.

Απομένει να απαντηθεί το ερώτημα αν θα καταφέρει να ενταχθεί στην «κοινότητα» των χιμπατζήδων. Ο Σέζαρ Γκόμες, βιολόγος στο Βιοπάρκο Ουκουμαρί, ελπίζει ότι στη Σοροκάμπα ο Γιόκο θα βρει άλλα πρωτεύοντα που θα κατανοήσουν τη συμπεριφορά του. «Ο Γιόκο είναι ένας χιμπατζής που, για να το θέσουμε ξεκάθαρα, δεν είναι χιμπατζής. Ταυτίζεται περισσότερο με τους ανθρώπους. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, το χαμόγελο είναι ένα θετικό διακριτικό σημάδι για εμάς, όχι όμως και για τους χιμπατζήδες, το βλέπουν αρνητικά. Και αυτόν τον τρόπο επικοινωνίας, ο Γιόκο δεν τον καταλαβαίνει», κατέληξε.